Animal’s Voice: Γιατί έχουν αυξηθεί οι εγκαταλείψεις σκύλων;

Λέγαμε στο προηγούμενο Animal’s Voice ότι τους τελευταίους δύο μήνες έχουν αυξηθεί οι εγκαταλείψεις σκύλων. Ότι τα σκυλιά αυτά τα αναγνωρίζεις επειδή έχουν σημάδι από λουρί, είναι σε πανικό ή τα βρίσκεις πολλή ώρα ξαπλωμένα από θλίψη. Και ότι η απάντηση στο γιατί κάποιοι ιδιοκτήτες σπεύδουν να πετάξουν τον σκύλο τους σχετίζεται με το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς  (ΕΜΖΣ), δηλαδή τη δημιουργία μιας κεντρικής βάσης δεδομένων καταγραφής και ταυτοποίησης ζώων συντροφιάς, που προέβλεπε ο νόμος του 2021: ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που τέθηκε σε εφαρμογή στις 18 Δεκεμβρίου. Τι ακριβώς συνέβη;

Συνεχίζουμε τη συζήτηση με την Αντριάνα Τσάγκα, μέλος του Φιλοζωικού Σωματείου Λάρισας Anim.A.L., με ακαδημαϊκή σπουδές στο θέμα «Ζώα: Ηθική Δίκαιο και Ευζωία» στο Τμήμα Φιλοσοφικής του ΕΚΠΑ, που γνωρίζει τον νόμο όσο λίγοι. «Ο νόμος, όταν ψηφίστηκε, είχε κάποια προαπαιτούμενα. Όπως το να τσιπαριστούν τα ιδιόκτητα ζώα – αυτή θα έπρεπε να είναι η προτεραιότητα για να εφαρμοστεί σωστά το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως έχουμε μόλις 30% τσιπαρισμένα ζώα, άρα για να φτιαχτεί σταδιακά το Μητρώο θα έπρεπε πρώτα να πείσεις κόσμο να βάλει τσιπ σε ένα 80-90%».

Προσπαθώ να καταλάβω. Αν το πολυπόθητο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς αφορά μόνο ένα 30% ιδιόκτητων ζώων συντροφιάς, σκυλιά και γάτες, τα οποία περνούν αυτόματα στο σύστημα επειδή ήδη έχουν τσιπ, το μεγαλύτερο ποσοστό για το κράτος παραμένει ανύπαρκτο. «Ακριβώς. Αν ένα ζώο δεν έχει ηλεκτρονική σήμανση δεν καταγράφεται, οπότε είναι σα να μην υπάρχει. Και άρα ο ιδιοκτήτης του δεν μπορεί να ελεγχθεί».

Η Αντριάνα μου εξηγεί πως όταν ένας κτηνίατρος δεχτεί ένα ζώο οφείλει να το καταχωρήσει στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς, κάτι που βέβαια όφειλε και με τον νόμο του 2012, στο αντίστοιχο μητρώο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Τότε, αν θυμάστε, πρωτοακούσαμε για τα τσιπ που ήμασταν υποχρεωμένοι να βάλουμε στα ζώα μας – λίγοι το έκαναν. Πόσοι γνωρίζουμε άραγε ότι με τον καινούργιο νόμο είμαστε υποχρεωμένοι είτε να στειρώσουμε τα ζώα μας (αν δεν το έχουμε κάνει), σκύλους και γάτες, είτε (αν δεν θέλουμε να τα στειρώσουμε) να στείλουμε δείγμα στην Τράπεζα dna – ώστε να μπορεί να ταυτοποιεί σε ποιον ανήκουν τα κουτάβια αν βρεθούν πεταμένα; 

«Λέμε ότι το ΕΜΖΣ είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, γιατί υποχρεώνοντας τους ιδιοκτήτες να στειρώσουν τα ζώα τους, θα περιορίζονταν οι ανεξέλεγκτες γέννες και άρα η δημιουργία αδέσποτων. Όμως το Μητρώο, όπως και η Τράπεζα DNA, για να έχουν νόημα, πρέπει να βασίζονται σε έναν μεγάλο πληθυσμό τσιπαρισμένων ζώων. Μετά τα δυόμισι χρόνια απραξίας αποφάσισαν ξαφνικά μια μέρα να τα θέσουν σε λειτουργία χωρίς καμία προετοιμασία – και τελικά κατέληξε να λειτουργεί σαν μπαμπούλας. Γιατί η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία Ζώων Συντροφιάς ανακοίνωσε ότι σε τρεις μήνες από την έναρξη δημιουργίας του ΕΜΖΣ και από την εγκατάσταση της Τράπεζας DNA (πρόσφατα δόθηκε παράταση στους 6 μήνες) θα αρχίσουν τα πρόστιμα. Δηλαδή κάποιος με δηλωμένο το ζώο του που δεν το έχει στειρώσει ή δεν έχει στείλει δείγμα DNA, είναι πιθανό να λάβει 1.000 ευρώ πρόστιμο. Όπως επίσης αν δεν υπάρχει ετήσιος κτηνιατρικός έλεγχος και εμβολιασμός, πάλι πρόστιμο. Οπότε πολλοί σκέφτηκαν “μπελά στο κεφάλι μας βάλαμε”. Αν όμως πρώτα ξεκινούσαν καμπάνιες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, εάν γίνονταν έλεγχοι και δίνονταν κίνητρα ώστε να πειστούν να είναι νόμιμοι με το τσιπ, δεν θα εγκαταλείπονταν τα ζώα. Και θα μπορούεσε ΜΕΤΑ να στηθεί το ΕΜΖΣ και η τράπεζα DNA, ώστε να γίνονται έλεγχοι και ταυτοποιήσεις. Κάποιος που δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει, προφανώς και θα μπορούσε να το παραδώσει σε μία δομή ή σε ένα φιλοζωικό σωματείο».

Ο φιλοζωικός κόσμος είναι εξαγριωμένος. Το ΕΜΖΣ κατέληξε να ελέγχει ως επί το πλείστον τους ιδιοκτήτες οι οποίοι έχουν ήδη τσιπάρουν το ζώο τους, ενώ οι κύριοι υπεύθυνοι της δημιουργίας αδέσποτων (και δυστυχίας) ανήκει σε αυτό το 70% που έμεινε εκτός. 

Αλλά ποιοι είναι όλοι αυτοί που εγκαταλείπουν τα ζώα τους; 

Είναι κοινό μυστικό ότι μεγάλη πληγή αποτελούν οι κυνηγοί, που τα πετάνε όταν είναι πλέον άχρηστα και δεν τους κάνουν τη δουλειά, είτε λόγω ηλικίας είτε επεδή είναι άρρωστα. Διαβάστε πιο κάτω την ανάρτηση του Save a Greek stray για να καταλάβετε πόσο δυστυχισμένη ζωή έχουν αυτά τα σκυλιά. Μεγάλη πληγή όμως αποτελούν και οι κτηνοτρόφοι οι οποίοι εγκαταλείπουν κυρίως κουτάβια. Έχουν ο καθένας 6, 7, 10 σκυλιά αστείρωτα και ανεμβολίαστα, γεννάνε ανεξέλεγκτα και τα μωρά πετιούνται.

«Υπάρχει όμως και μια μεγάλη κατηγορία ανθρώπων των χωριών που έχουν τα ζώα σε ημιαδέσποτη κατάσταση» λέει η Αντριάνα. «Τα έχουν δεμένα, τα ταΐζουν κόκαλα, ψωμιά και ό,τι περισσεύει, και όταν γεννήσουν πετάνε ολόκληρη την οικογένεια ή μόνο τα κουτάβια. Ή γυρνάνε όλη μέρα σαν αδέσποτα και το βράδυ κοιμούνται στην αυλή, κι αν πας να τους τα πάρεις ή τα χάσουν κάνουν ολόκληρη φασαρία ότι τους έκλεψες το σκυλί. Δεν έχουν συναισθηματικούς δεσμούς με τα ζώα και με την πρώτη ευκαιρία, όταν τους ασκηθεί πίεση, θα τα βάλουν στο αυτοκίνητο και θα τα πετάξουν κάπου μακριά. Δυστυχώς, έτσι είναι όλη η επαρχία».

Στις πόλεις ως επί το πλείστον έχουμε άλλη κουλτούρα με τα κατοικίδια, τα έχουμε μέσα στο σπίτι, τα αγαπάμε και τα φροντίζουμε. Μερικές φορές όμως τα βλέπεις παρατημένα σε μπαλκόνια και υπάρχουν και εκείνοι που δεν έβαλαν τσιπάκι στον σκύλο τους και τώρα με την απειλή των προστίμων είτε δεν πρόκειται να βάλουν, οπότε τα ζώα θα είναι αόρατα για το σύστημα, είτε θα τα παρατήσουν. «Αυτά τα ζώα μέσα στον αστικό ιστό τελευταία άρχισαν να γίνονται όλο και πιο πολλά. Αντίστοιχα πλέον μπορεί να βρεις κουτάβια από κυνηγούς, που δεν έβρισκες παλιότερα γιατί τα έδιναν μεταξύ τους, και πολλά περισσότερα ενήλικα ζώα από κτηνοτρόφους» συμπληρώνει η Αντριάνα.

«Η κατάσταση είναι απελπιστική. Όλοι αυτοί δεν θα κάνουν τις απαιτούμενες ενέργειες για να είναι νόμιμοι –κάτι που μεταφράζεται σε χρήματα και φροντίδα– με την απειλή των προστίμων. Για αυτό πρέπει να ελεγχθούν και να καταγραφούν πόρτα-πόρτα ή να πειστούν με κίνητρα, ώστε να μπορεί το κράτος μέσω του ΕΜΖΣ να ελέγξει τον πληθυσμό των ζώων».

Όλος αυτός ο κόσμος τώρα πώς μπορεί να πειστεί ή να υποχρεωθεί να δηλώσει το ζώο του ώστε να μπορεί το κράτος να επεμβαίνει; Και γιατί δεν το έκαναν με τη σωστή σειρά; «Γιατί μετά την απραξία των δύο ετών, για να μην πούμε αναλγησία, η Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που βγήκε τον Οκτώβριο και ορίζει υπεύθυνη την Ειδική Γραμματεία για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς τους κινητοποίησε, και προκειμένου να δείξουν έργο παρουσίασαν πρόχειρα στις 18 Δεκεμβρίου ένα ημιτελές και γεμάτο λάθη, ελλείψεις και δυσλειτουργίες ΕΜΖΣ. Έκλεισαν την προηγούμενη βάση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και άνοιξαν το Μητρώο χωρίς καμία ενημέρωση στους βασικούς χειριστές του, που είναι οι κτηνίατροι – κάτι που τους έβαλε απέναντι καθώς τους παρουσίασαν ένα σύστημα το οποίο δεν γνώριζαν πώς να το λειτουργήσουν και ακόμα πάρα πολλοί δεν γνωρίζουν. Δεν υπήρχαν οδηγίες χρήσης, το Μητρώο δεν λειτούργησε πιλοτικά για να ελέγξουν αν δουλεύει σωστά, δεν έδωσαν τις σωστές πληροφορίες στους πληροφορικάριους που το έστησαν. Πανικός δημιουργήθηκε και στα Σωματεία – πολλά ζώα δεν ταξίδεψαν στις νέες τους οικογένειες γιατί ο κτηνίατρος δεν ήξερε πώς να τα περάσει, καθώς δεν υπήρχε πρόβλεψη να καταχωρούνται οι δύο βασικές κατηγορίες, δεσποζόμενα και αδέσποτα. Σκέψου ότι εμείς προσπαθούσαμε να καταχωρήσουμε ζώα και τα έπαιρνε μόνο ως δεσποζόμενα».

Ο καινούριος νόμος, δηλαδή, αντί να βοηθήσει την κατάσταση προξένησε ακόμα μεγαλύτερο κακό. «Όχι ο ίδιος ο νόμος», διευκρινίζει η Αντριάνα, «η ελλιπής και πρόχειρη εφαρμογή του και ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνήθηκε. Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει: όχι μόνο παρακινεί κάποιους να εγκαταλείψουν τα ζώα τους, αλλά αποτρέπει κι άλλους από το να τα υιοθετήσουν! Βλέπουμε σχόλια στις σελίδες των φιλοζωικών σωματείων σχόλια όπως, “παιδιά, μην υιοθετείται, θα μπλέξετε έτσι όπως έχουν γίνει τα πράγματα!”».

Όσο περισσότερο καταλαβαίνεις ποια είναι η κατάσταση, τόσο μαυρίζει η καρδιά σου.

Έχοντας περάσει κάποιες ώρες στις Φιλοζωικές Σελίδες, το βράδυ έβλεπα στον ύπνο μου κάτι σκυλιά σε άθλια κατάσταση που έπρεπε να τους βρω τροφή – μια δυστοπία. Είναι ένα ασήκωτο βάρος, για όποιους το σηκώνουν, και σε κάνει να λυπάσαι πάρα πολύ. Όταν βλέπουμε ένα ζώο στον δρόμο πρέπει να σκεφτόμαστε πως είναι πεταμένο σαν σκουπίδι, κατά πάσα πιθανότητα άρρωστο και πεινασμένο, σίγουρα βασανισμένο. Είναι ζήτημα στοιχειώδους ενσυναίσθησης. Τα ζώα αυτά έχουν δυστυχώς μόνο τους εθελοντές. Ή εμένα και εσάς που ίσως ευαισθητοποιηθούμε, ως πολίτες αυτής της χώρας, και την επόμενη φορά που δούμε ένα αδέσποτο θα σταματήσουμε και θα νοιαστούμε λίγο παραπάνω.

Τι κάνουμε όταν συναντήσουμε ένα εγκαταλελειμμένο ζώο; «Αν έχεις τη δυνατότητα να το μαζέψεις και να το φιλοξενήσεις για να του βρει σπίτι, το κάνεις. Αλλιώς, απλά το ταΐζεις στον δρόμο. Έχει να κάνει με τη δυνατότητα που έχει πλέον ο κάθε εθελοντής. Από τους δήμους δεν περιμένουμε πολλά, δυστυχώς πλέον είναι και αυτό ένα άλλο μεγάλο κομμάτι του προβλήματος, το πόσο ανεξέλεγκτοι έχουνε γίνει».

Κανένας έλεγχος, καμία πρόοδος, καμία κουλτούρα φιλοζωίας, και η πολιτεία εντελώς απούσα. Η δυστυχία εκεί έξω υπάρχει σε τεράστιες δόσεις.

Υ.Γ. Αν το βρίσκετε σημαντικό, κοινοποιήστε το. Τα ζώα δεν έχουν άλλη φωνή, πέρα από τη δική μας.