Καρκίνος του μαστού: Όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζουμε, από τον χειρουργό μαστού-μαστολόγο και επιστημονικό συνεργάτη του ΑΤΤΙΚΟ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΕ, Γεώργιο Παπάζογλου
Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία, στατιστικά ο καρκίνος του μαστού είναι ο πρώτος σε συχνότητα και η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στον γυναικείο πληθυσμό. Στην Ελλάδα εμφανίζονται 4.000 νέα περιστατικά ανά έτος, ενώ αντίστοιχα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής 280.000. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Ερευνών για τον καρκίνο του μαστού έως το 2030 τα περιστατικά θα αυξηθούν στα 440.000 ανά έτος. Το ευχάριστο όμως είναι ότι από το 1989 έχει μειωθεί σημαντικά το ποσοστό θανάτων από τον συγκεκριμένο καρκίνο. Ο λόγος, η έγκαιρη διάγνωση δηλαδή η πρόληψη, η συνεχής εξέλιξη των απεικονιστικών μεθόδων (λ.χ. ψηφιακή μαστογραφία με τομοσύνθεση, MRI μαστών), τα νέα φάρμακα και η προσθήκη νέων χειρουργικών τεχνικών (λ.χ. Cryoablation).
Τι πρέπει να κάνει η γυναίκα για να έχει σωστή πρόληψη όσον αφορά στον καρκίνο του μαστού; Ο ετήσιος έλεγχος είναι απαραίτητος και πρέπει να γίνεται με την μέθοδο της τριπλής αξιολόγησης (Tripleassesment), δηλαδή: Μαστογραφία-Υπέρηχος Μαστών-Κλινική εξέταση από μαστολόγο.
Πότε πρέπει η γυναίκα να κάνει μαστογραφία; Η πρώτη μαστογραφία, η οποία ονομάζεται μαστογραφία αναφοράς, γίνεται στο διάστημα μεταξύ των 35 έως 40 ετών. Εφόσον δεν υπάρχουν ευρήματα, παρακολουθούμε τη γυναίκα σε ετήσια βάση με υπέρηχο μαστών. Για τις γυναίκες άνω των 40 ετών, η μαστογραφία γίνεται μία φορά τον χρόνο. Για τη γυναίκα που έχει νοσήσει με 1ου βαθμού συγγένεια (λ.χ. μητέρα, αδελφή) γίνεται ετήσια μαστογραφία 10 έτη νωρίτερα από την ηλικία που νόσησε η/ο συγγενής.
Τι μπορεί να αναδείξει η μαστογραφία; Αναγνωρίζει περιοχές με διαταραχή της αρχιτεκτονικής του μαστού καθώς και μη ψηλαφητά ευρήματα, όπως αποτιτανώσεις, ογκίδια κάτω του 1cm, παχύνσεις του δέρματος (σε περιπτώσεις φλεγμονώδους καρκίνου).
Τι μπορεί να αναδείξει ο υπέρηχος μαστών και πότε πρέπει να γίνεται; Το υπερηχογράφημα μαστών είναι ανώδυνο και ακίνδυνο (χωρίς ακτινοβολία). Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε γυναίκες με ψηλαφητό ογκίδιο, στις οποίες δεν μπορούμε να κάνουμε μαστογραφία λόγω του νεαρού της ηλικίας τους. Ο υπέρηχος έχει τη δυνατότητα να ξεχωρίσει τα κυστικά μορφώματα από τα συμπαγή. Επίσης, μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για την αγγείωση της βλάβης αλλά και για το σχήμα της (λ.χ. προσεκβολές, λοβώσεις, γωνιώσεις). Ο υπέρηχος χρησιμοποιείται και για τις περιπτώσεις που η/ο ασθενής χρήζει παρακέντησης (FNA, CORE-BIOPSY).
Μπορεί ο υπέρηχος μαστών να αντικαταστήσει τη μαστογραφία; Όχι. Το υπερηχογράφημα είναι συμπληρωματική εξέταση της μαστογραφίας, η οποία αποτελεί την εξέταση εκλογής για τον μαστολογικό έλεγχο του γενικού πληθυσμού. Με τη μαστογραφία μπορούν να αναδειχθούν συρρέουσες μικροασβεστώσεις που δεν φαίνονται στον υπέρηχο. Και οι δύο εξετάσεις βέβαια είναι απαραίτητες γιατί μας δίνουν διαφορετικές πληροφορίες και η κάθε μία έχει την ειδικότητά της.
Εφόσον μια γυναίκα κάνει υπέρηχο μαστών και μαστογραφία, πρέπει να κάνει και κλινική εξέταση; Εάν ναι, γιατί; Όπως προαναφέραμε, η μέθοδος της τριπλής αξιολόγησης περιλαμβάνει την κλινική εξέταση. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται η λήψη του ιστορικού και η ανάδειξη επιβαρυντικών παραγόντων, όπως η αξιολόγηση της κληρονομικότητας, η μακρά περίοδος έκθεσης σε οιστρογόνα, η πρώιμη εμμηναρχή>10 ετών, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, μετά τα 50 έτη κ.τ.λ. Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει την επισκόπηση του μαστού και την ψηλάφηση. Μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε τυχόν αλλαγές στο μέγεθος και το σχήμα του μαστού, την εισολκή της θηλής, την εξέλκωση του δέρματος ή της θηλής, την όψη φλοιού.
Η αυτοεξέταση του μαστού πρέπει να γίνεται; Και πότε; Η αυτοεξέταση του μαστού έχει τη θέση της στην προσπάθεια για πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Για τις γυναίκες που έχουν περίοδο γίνεται την 5η με 12η ημέρα της περιόδου και για τις γυναίκες σε εμμηνόπαυση μία συγκεκριμένη ημέρα (λ.χ. κάθε 1η του μηνός). Δεν περιμένουμε από την ίδια τη γυναίκα να κάνει διάγνωση, αλλά θέλουμε να γνωρίζουν τον μαστό τους και εφόσον παρατηρήσουν την οποιαδήποτε μεταβολή ή κάποιο ογκίδιο, να επισκεφθούν τον ιατρό τους.
Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν οι γυναίκες για να προλάβουν και να νικήσουν τον καρκίνο του μαστού; Η μέθοδος της τριπλής αξιολόγησης είναι ο μόνος τρόπος για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο, προκειμένου να επιτύχουμε την ίαση. Η συμβουλή μου για τις γυναίκες είναι να περιορίσουν τους επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως το σωματικό βάρος και το αλκοόλ. Να ασκούνται όσο το δυνατόν περισσότερο και βέβαια να κάνουν τακτικό μαστολογικό έλεγχο, καθ’ υπόδειξη του ιατρού τους.
15°
