Το θέατρο είναι η τέχνη που εμφανίζει τεράστια δυναμική. Δεν είναι μόνο γιατί μεγάλες σκηνές προσθέτονται στις υπάρχουσες (το ΜΜΑ εγκαινιάζει τον κύκλο «Το Θέατρο στο Μέγαρο», το Pantheon από μουσικός χώρος γίνεται θεατρικός), νέοι παραγωγοί μπαίνουν στο παιχνίδι (Παλλάς), καλλιτεχνικοί διευθυντές αναλαμβάνουν με ανανεωτικές διαθέσεις, αλλά γιατί εμφανίστηκαν σκηνοθέτες και ομάδες, γίνονται συνεργασίες και βλέπουμε παραστάσεις που μας κάνουν αισιόδοξους πως εδώ, εκτός από παρόν, υπάρχει και λαμπρό μέλλον.
Πατρίσια Απέργη
H χορογράφος της γενιάς της κρίσης
Γεννημένη στον Πειραιά και σπουδασμένη στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, στο Universite de Nice-Sophia Antipolis στη Νίκαια της Γαλλίας και στο Middlessex University του Λονδίνου, η Πατρίσια Απέργη γύρισε μόλις από την Μπιενάλε της Λυών όπου η παράσταση «Πλάνητες» την οποία έχει χορογραφήσει έγινε sold out μήνες πριν ανοίξει, δίπλα σε παραστάσεις του Forsythe και της Maguy Marin. Οι «Πλάνητες» δημιουργήθηκαν στα πλαίσια του «Modul-Dance Program», μιας συνεργασίας 18 κέντρων χορού στην Ευρώπη τα οποία επιλέγουν καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και χρηματοδοτούν τη νέα τους παραγωγή, παρέχοντάς τους και τη δυνατότητα για 4 στάδια δημιουργίας (έρευνα, residency, παραγωγή, περιοδείες).
Modul-dance artist για το 2013-2014, η Πατρίσια έφτιαξε με τους χορευτές και τους συνεργάτες της μια ιστορία για τους ανέστιους του 21ου αιώνα, όσους παραμένουν αφανείς και ανεπιθύμητοι, σε συνέχεια της πολιτικής προβληματικής που είχε ανοίξει η δουλειά της με προηγούμενα έργα όπως τα «Era poVera», 2012 και «d.opa» (dopamines of postathenians), 2009.
Τόσο τα έργα εκείνα όσο και οι «Πλάνητες» έχουν ήδη μια εντυπωσιακή παρουσία σε διεθνή φεστιβάλ (Cenre National de la Danse, Paris / Euro-scene festival, Leipsig, Hellerau, Dresden, International Danse Festival, Birmingham, Salmon Festival, Mercat de les Flors, Barcelona, Kalamata Danse Festival, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών κ.ά.) και η Απέργη χαρακτηρίζεται από το διεθνή Τύπο ως «η χορογράφος της γενιάς της κρίσης». Η ίδια, ιδρύτρια της ομάδας Αερίτες μαζί με τον ποιητή Δημήτρη Χαλαζωνίτη από το 2006, δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι σημαίνει αυτό: Τα πρωινά της τα περνάει στο Λεόντειο Λύκειο Πατησιών ως καθηγήτρια, τα απογεύματα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών κάνοντας κίνηση σε άτομα άνω των 65 ετών, ενώ τα βράδια της γυρνάει στην Πειραιώς στο Dance και στο Μετς, στο άλλοτε σπίτι της Ισιδώρας Ντάνκαν για να σκεφτεί πώς θα ξεπεράσει το έργο της Maguy Marin και να κάνει πρόβες. Χωρίς να έχει ιδέα τι θα ξημερώσει ή πολύ περισσότερο τι θα είναι το μέλλον του χορού ή της ίδιας. -Νάντια Αργυροπούλου
Νίκος Καραθάνος
Οι παραστάσεις talk-of-the-town
Οι παραστάσεις talk-of-the-town
Τον αγαπούσαμε (και αγαπάμε) ως ηθοποιό. Μες τις «Οκτώ γυναίκες» στο Φεστιβάλ Αθηνών τον αγαπήσαμε και ως σκηνοθέτη και με τον «Συρανό ντε Μπερζεράκ» του τον λατρέψαμε. Η «Γκόλφω» του μας χτύπησε σαν κεραυνός και μας έμαθε πως και με φουστανέλα μπορείς να χορέψεις σκληρό ροκ. Με το «Δεκαήμερο» να σπάει ταμεία και να υπενθυμίζει πως ο έρωτας πάνω απ’ όλα είναι παιχνίδι, ετοιμάζεται να χωθεί στον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχοφ για τη Στέγη. Μας τρέχουν τα σάλια για το γλυκό κουταλιού που θα μας σερβίρει. -Δημήτρης Μαστρογιαννίτης
Άντζελα Μπρούσκου & Παρθενόπη Μπουζούρη
Το θέατρο του μέλλοντος είναι ήδη SOLD OUT
Το «Θέατρο Δωματίου» έκανε DIY παραστάσεις πολύ πριν αυτό γίνει hype της ποπ κουλτούρας και της μόδας λόγω κρίσης. Η Άντζελα Μπρούσκου και η Παρθενόπη Μπουζούρη έχουν το πιο rock attitude στην αθηναϊκή θεατρική φάση, στήνουν απλές, αυτοσχέδιες παραστάσεις με το τίποτα αλλά με πολύ ταλέντο, μεράκι, κόπο και γνώση, και η διαδρομή από το υπόγειο του Bios ως την Επίδαυρο και το Εθνικό είναι του χεριού τους. Η Άντζελα σκηνοθετεί, είναι δασκάλα (με μαθητές που τη γουστάρουν φανατικά), έχει άποψη και πολιτική συνείδηση, και η Παρθενόπη όλο και δίνει προστιθέμενη αξία στις παραστάσεις που ανεβάζουν. Το underground στην περίπτωσή τους έχει νόημα και το μέγεθος του «Θεάτρου Δωματίου» όλο και μεγαλώνει, αλλά –ευτυχώς– δεν κινδυνεύει να γίνει στο μέλλον πολυχώρος.
«Άνοιξε τα μάτια σου και πες μου, ποιος είσαι;
Μία ερώτηση για το θέατρο του μέλλοντος, την ώρα που οι υπάλληλοι του Υπουργείου Πολιτισμού θα συστεγάζονται σε βιομηχανικούς χώρους ανάμεσα σε νέους ηθοποιούς που θα δουλεύουν εθελοντικά για την πατρίδα, σε αποκλειστικά ελληνικά έργα με μηδέν παραγωγή, για μία αιώνια φτωχή τέχνη ντυμένη στα μπλε και άσπρα χρώματα της σημαίας. O υπουργός Πολιτισμού “o χωρίς όραμα” θα ξεσκονίζει ακόμα τις Καρυάτιδές του και θα ζητάει πίσω τα αγάλματά του, καθώς εσύ θα γερνάς μέσα στο μακό του performer στο παιδικό σου δωμάτιο. Το κράτος και τα παιδιά του συναινούν σε μία ομαδική θεατροθεραπεία συν το φπα. Όλα δωρεάν, χωρίς απαίτηση, χωρίς επάγγελμα, χωρίς παιδεία, αλλά με φόρους. Αυτοδίδακτοι ήρωες με καλλιτεχνικές αυταπάτες βρίσκουν το χώρο τους σε freepress περιοδικά εβδομαδιαίας ύλης. Η δημιουργικότητα έχει αναλωθεί μέσα στον αγώνα να έχεις κοινό την Ελλάδα με τις 900.000 οικογένειες κάτω από το όριο της φτώχειας. Το Λότο της Τέχνης θα σου χαμογελάσει κάποια στιγμή.
Όσοι δεν έχουν σελίδα στο Facebook, τέλος, θα αποφασίσουν να ακούνε μόνο ραδιόφωνο. Ίσως το τελευταίο καταφύγιο των τυφλών που μπορούν να ονειρεύονται.
Το θέατρο του μέλλοντος είναι ήδη SOLD OUT». M.M. * H Ά.Μπ. θα σκηνοθετήσει την παράσταση «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ», όπου θα παίζει η Π.Μπ.
(Εθνικό, από 12/11).
Ξένια Καλογεροπούλου + Θωμάς Μοσχόπουλος. Η ισχύς εν τη ενώσει. Η πρώτη ανοίγει τη θεατρική της στέγη για να υποδεχτεί τον δεύτερο ως καλλιτεχνικό διευθυντή. Δεν είναι Δον Κιχώτες, αλλά οραματιστές. Η Πόρτα είναι «ακόμα πιο έτοιμη να δεχθεί νέες πρωτοβουλίες ώστε να χτίσει μια κοινότητα ενθουσιωδών καλλιτεχνών που θα κάνουν το θέατρό μας ένα ζωντανό τόπο συνάντησης του κοινού» θα πει η πρώτη. «Έχετε μια δική σας καλλιτεχνική πρωτοβουλία που νιώθετε πως θα μπορούσε να ανοίξει δημιουργικό διάλογο μαζί μας; Περιμένουμε να ακούσουμε τις προτάσεις σας» καλεί ο δεύτερος. Και αν αυτά σας φαίνονται λόγια, το πρόγραμμά τους μας κάνει να πιστεύουμε πως εδώ υπάρχει μέλλον, αφού το θέατρο καλύπτει από βρέφη μέχρι ενήλικες, ενώ χορός και περίεργες συναυλίες συμπληρώνουν το μενού. Η περιέργεια χτυπάει κόκκινο. Κάτω από τον τίτλο «Κακά αγόρια σε έργα με παράξενα ονόματα» υπάρχουν έργα που εξελίσσονται σε λούνα παρκ («Λίλιομ») ή έχουν ήρωα σταρ της ροκ («Μότζο») – και τα δύο τα σκηνοθετεί ο Θ.Μ.
Υ.Γ. Στο «Μυστήριο της Πολιτείας Χάμελιν» (από 25/10) σε κείμενο και σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου το κοινό κάθε φορά αποφασίζει ποιο από τα 3 εναλλακτικά φινάλε θα παίξει στο τέλος, ενώ τα παιδιά μπορούν να ανέβουν στη σκηνή και να συμμετέχουν στην παράσταση. Πολλά θα δούμε σ’ αυτό το θέατρο!!! Δ.Μ.
Γιάννης Σκουρλέτης
Το θέατρο «ζωγραφίζει»
Έρχεται από το χώρο των εικαστικών. Τα έφερε και στις παραστάσεις που ανεβάζει με την ομάδα bijoux de kant, μπολιάζοντάς τα με μια προσωπική μυθολογία που περιλαμβάνει από τσαρουχικούς αγγέλους μέχρι λαϊκά τραγούδια· έτσι αρθρώνει ένα δικό του παραστασιολογικό λόγο που αφορά και την ανακάλυψη της ελληνικότητας.
«Η ίδια η ζωή είναι μια πελώρια εικαστική εγκατάσταση. Η ίδια η ζωή είναι μια δραματουργία εν εξελίξει. Δεν κάνω τίποτε τεχνητό επί της ουσίας, μερικές φορές μάλιστα νομίζω ότι αγγίζω τον απόλυτο νατουραλισμό. Άγγελοι και εξάγγελοι κυκλοφορούν στα σπίτια μας, στο μετρό, στις υπόγειες διαβάσεις. Σκηνικά και μονόλογοι είναι ο κόσμος. Κουρέλια και τιάρες και στόματα που θέλουν να μιλήσουν, να ανέβουν στη σκηνή και να πουν την εκδοχή τους. Ένας εικαστικός-σκηνοθέτης που καταγράφει έπιπλα και φωνές είμαι. Και η bijoux de kant είναι και το μέσον και το μήνυμα». Δ.Μ.
*Αυτές τις μέρες παίζεται από την bijoux de kant στο θέατρο Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής το έργο «Ραμόνα travel/Η γη της καλοσύνης» της Γλυκερίας Μπασδέκη.
Θάνος Παπακωνσταντίνου
Ζωώδες ταλέντο
Τον έχουμε ήδη τσεκάρει από παραστάσεις του με αφορμή τον Σέξπιρ ή την «Ορέστεια» του Αισχύλου, με την ομάδα του Helter Skelter. Όμως, όσοι ξέρουν, λένε πως η φετινή του συμμετοχή στο Φεστιβάλ με τη «Μετατόπιση προς το ερυθρό» του Γιάννη Μαυριτσάκη ήταν –συνεπικουρούμενη και από τις εξαιρετικές ερμηνείες της Αλεξίας Καλτσίκη και της Αμαλίας Μουτούση– μία από τις καλύτερες στιγμές του καλοκαιριού.
«Δεν έχω ανεβάσει κι ούτε ξέρω αν θα ανεβάσω ποτέ αυτούσιο κείμενο αρχαίας τραγωδίας, αλλά αυτό που κυρίως με απασχολεί στο θέατρο είναι η σύνδεσή του με τον κόσμο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Με ενδιαφέρει η τραγωδία σαν είδος. Και τα κείμενα, αλλά κυρίως ο πυρήνας, η δομή και η σκέψη που βρίσκεται στα έργα αυτά. Η πρόσβαση σε έναν τόπο άχρονο και αχανή, πέραν του καλού και του κακού, όπου ο άνθρωπος είναι ένας έλλογος πίθηκος και γύρω του πρόσωπα και πράγματα ορθώνονται γιγάντια και απειλητικά. Η ιδέα ενός αρχετυπικού σύμπαντος όπου το ζωώδες αίμα του ανθρώπου με μια τελετή εξεγείρεται, ξεσπά και καταστρέφει και αυτόν και τα πάντα γύρω του». -Mάκης Mηλάτος
* Φέτος σκηνοθετεί τον «Μάκμπεθ» του Σέξπιρ στο Από Μηχανής Θέατρο (Δεκέμβριος).
Με το Αμόρε μάς έμαθε τι σημαίνει μοντέρνο θέατρο και πώς μπορούν να πραγματοποιηθούν θαύματα, αν υπάρχει ομάδα κι όραμα. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου άφησε σφραγίδα και ξεσκόνισε αράχνες τόσο σε σχέση με το ρεπερτόριο όσο και με το έμψυχο υλικό. Η πρώτη του στην Ελλάδα σκηνοθεσία σε όπερα (στο εξωτερικό σκηνοθετεί επανειλημμένως) για την Εθνική Λυρική Σκηνή («Ντον Τζιοβάνι») δίχασε, κάτι που αυτομάτως εντάσσει την παράσταση στις ενδιαφέρουσες. Για τη Στέγη ετοιμάζει «Άμλετ», μια παράσταση που μπαίνει στη λίστα «μη τη χάσεις». Δ.Μ.
Φωτό: Χρήστος Σαρρής
Μιχαήλ Μαρμαρινός
Η πρωτοπορία πριν την πρωτοπορία
Η δημιουργία της σταθερής ομάδας «Διπλούς Έρως» ήταν από τις πρώτες κινήσεις ανανέωσης του ελληνικού θεάτρου προς μία ερευνητική κατεύθυνση και συλλογική δράση. Πολλά απ’ αυτά που τώρα συμβαίνουν από διάφορες νεόκοπες θεατρικές ομάδες και θεωρούνται «πρωτοποριακά» πρωτοξεκίνησαν σαν σκέψη, σαν φόρμα, σαν άσκηση, σαν έρευνα από τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και τη σταθερή του συνεργάτιδα Αμαλία Μουτούση πριν από 3 δεκαετίες, στην αρχή στο υπόγειο του Θεάτρου Ιλίσια και στη συνέχεια στο Θέατρο Θησείον. Από τότε ο σκηνοθέτης έχει διανύσει μεγάλη απόσταση θεατρικής δράσης και πειραματισμού στο λόγο, στην κίνηση, την έκφραση, που του έδωσαν τη δυνατότητα να φτάσει στην Επίδαυρο, στις πιο ενδιαφέρουσες ελληνικές σκηνές αλλά και στο εξωτερικό, καθώς είναι ένας από τους λίγους Έλληνες σκηνοθέτες που έχει κληθεί να δουλέψει σε πολλές χώρες του κόσμου (Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία, Γεωργία, Ρωσία, Ιταλία κ.ά.) και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Μετά από 30+ χρόνια δράσης παραμένει ένας πρωτοποριακός σκηνοθέτης με προσωπικό ύφος, με κοσμοπολίτικη ματιά, με βαθιά γνώση του αντικειμένου και συνεχίζει να σπρώχνει το θέατρο μπροστά. M.Μ.
Γιάννης Μόσχος
Ο σκηνοθέτης που δίνει μέλλον στους κλασικούς
Όποιος είδε στο τελευταίο Φεστιβάλ Αθηνών τις «Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας» του Τσέχοφ κατάλαβε τι σημαίνει ανεβάζω έργο κλασικού συγγραφέα με σύγχρονο τρόπο χωρίς να εξαφανίζω το ήθος του. Δ.Μ.
«Μερίδα κριτικών και κοινού κατηγορεί συχνά τη νεότερη γενιά σκηνοθετών για απαξίωση, αν όχι βεβήλωση, των συγγραφέων. Αλλά ποια είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ σεβασμού και ασέβειας απέναντι στο έργο ενός συγγραφέα; Πότε η διασκευή και η σκηνοθεσία υπερβαίνουν τα εσκαμμένα; Έχοντας διασκευάσει αρκετές φορές έργα κλασικού και σύγχρονου, ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου, έχω κι εγώ αναρωτηθεί. Είμαι ένας ανόητος μικρός διδακτορίσκος που θεωρώ τον εαυτό μου σπουδαιότερο από ένα συγγραφέα; Θέλω να ελπίζω, βέβαια, πως όχι, αλλά πάλι ίσως και να είμαι και να μην το αντιλαμβάνομαι. Ζητούμενό μου, όπως και των περισσοτέρων σκηνοθετών, είναι η συνομιλία με ένα συγγραφέα και η μεταγραφή του έργου του στο σήμερα. Κι όταν αποτυγχάνουμε, ακόμα και όταν γινόμαστε “ασεβείς”, μη μας λιθοβολείτε, αν έχετε την καλοσύνη. Την επόμενη φορά ίσως τα καταφέρουμε καλύτερα».
Ομάδα ΝΑΜΑ
Κοινωνικό θέατρο στην οδό Λένορμαν
Κι όμως υπάρχουν θεατρικές ομάδες που αντέχουν και, αφήνοντας πίσω προσωπικούς εγωισμούς, κάνουν ήσυχα και πετυχημένα τη δουλειά τους. Η Ελένη Σκότη & ο Γιώργος Χατζηνικολάου είναι οι ιδρυτές της Ομάδας Νάμα και έχοντας στέγη το θέατρο Επί Κολωνώ μάς μαθαίνουν τι σημαίνει σύγχρονο κοινωνικό θέατρο.
«Από την αρχή της καλλιτεχνικής πορείας της “Νάμα” η έννοια της ομάδας, το ομαδικό πνεύμα, ήταν ένα χαρακτηριστικό της ταυτότητάς της. Άλλωστε το θέατρο είναι μια μορφή τέχνης που προϋποθέτει συντονισμένη δράση συνόλου. Σύνολο βέβαια σημαίνει σχέσεις, επικοινωνία, σύνθεση απόψεων, κοινή γλώσσα, καλό κλίμα, όρεξη, εμπιστοσύνη… και η δυσκολότερη πρόκληση είναι να επιτευχθεί μια ισορροπία που να έχει διάρκεια. Στην Ομάδα Νάμα, ένας πυρήνας καλλιτεχνών με κοινό όραμα και κοινές αντιλήψεις και με τη δυνατότητα της συνεχούς ανανέωσης σε όλα τα επίπεδα που προσφέρει το εργαστήριο υποκριτικής του Επί Κολωνώ, προσπαθούμε να παραμένουμε προσηλωμένοι στους στόχους μας για ένα ανανεωμένο, σύγχρονο και κοινωνικό θέατρο, με αμεσότητα στο λόγο, την έκφραση και τη θεματολογία του, ικανό να τέρπει, να αγγίζει και να ευαισθητοποιεί το σύγχρονο άνθρωπο συμπλέοντας με τους σύγχρονους καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς». Δ.Μ.
* Ήδη ξεκίνησαν οι παραστάσεις στο Επί Κολωνώ του έργου «Αγαπητή Ελένα» της Λουντμίλα Ραζουμόβσκαγια.
Έκτορας Λυγίζος
Το παιδί που θα λάτρευε ο Αισχύλος
Το ότι παρά την ηλικία του καταπιάνεται επιτυχώς με τις αρχαίες τραγωδίες κάνει τους αρτηριοσκληρωτικούς να καταπίνουν αμάσητες τις προκαταλήψεις τους. Από την άλλη, η ταινία του «Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού» μάζεψε ένα σωρό βραβεία σε φεστιβάλ. Πώς δουλεύει αυτός ο ταλαντούχος σκηνοθέτης;
«Στην προετοιμασία, μένω πολύ καιρό μόνος με το κείμενο. Διαβάζω όσο πιο πολλές μεταφράσεις ή μορφές του μπορώ να βρω, όσα άρθρα ή μελέτες προλάβω. Μετά, ακόμα κι αν έχω διαλέξει μια μετάφραση, επεμβαίνω, την ξαναγράφω, φράση φράση, κεντράροντάς τη σε σχέση με το θέμα που με απασχολεί. Και παράλληλα προσπαθώ να βρω το σκηνικό παιχνίδι μέσα από το οποίο θα αφηγηθούμε την ιστορία –και τον αριθμό και τη σύνθεση της ομάδας–, δηλαδή μια νέα δομή που θα εκφράζει καλύτερα την ερμηνεία που θέλω να υποστηρίξω. Καταλήγω σε έναν αριθμό παικτών ή, μάλλον, αφηγητών. Και σιγά-σιγά ορίζω τους γενικούς κανόνες του παιχνιδιού και τις λειτουργίες του κάθε παίκτη. Είναι λίγο σα να φτιάχνεις από την αρχή ένα επιτραπέζιο παιχνίδι – μόνο που αυτό θα παιχτεί στη σκηνή και θα δίνει όσο πιο πολλά περιθώρια πρωτοβουλίας και δημιουργίας σ’ αυτούς που θα το παίξουν». Δ.M.
*Θα σκηνοθετήσει τους «Πέρσες» του Αισχύλου στο Θέατρο Τέχνης (Απρίλιος).
«Στην προετοιμασία, μένω πολύ καιρό μόνος με το κείμενο. Διαβάζω όσο πιο πολλές μεταφράσεις ή μορφές του μπορώ να βρω, όσα άρθρα ή μελέτες προλάβω. Μετά, ακόμα κι αν έχω διαλέξει μια μετάφραση, επεμβαίνω, την ξαναγράφω, φράση φράση, κεντράροντάς τη σε σχέση με το θέμα που με απασχολεί. Και παράλληλα προσπαθώ να βρω το σκηνικό παιχνίδι μέσα από το οποίο θα αφηγηθούμε την ιστορία –και τον αριθμό και τη σύνθεση της ομάδας–, δηλαδή μια νέα δομή που θα εκφράζει καλύτερα την ερμηνεία που θέλω να υποστηρίξω. Καταλήγω σε έναν αριθμό παικτών ή, μάλλον, αφηγητών. Και σιγά-σιγά ορίζω τους γενικούς κανόνες του παιχνιδιού και τις λειτουργίες του κάθε παίκτη. Είναι λίγο σα να φτιάχνεις από την αρχή ένα επιτραπέζιο παιχνίδι – μόνο που αυτό θα παιχτεί στη σκηνή και θα δίνει όσο πιο πολλά περιθώρια πρωτοβουλίας και δημιουργίας σ’ αυτούς που θα το παίξουν». Δ.M.
*Θα σκηνοθετήσει τους «Πέρσες» του Αισχύλου στο Θέατρο Τέχνης (Απρίλιος).
Vasistas
Φτιάχνοντας «ολικό θέατρο» με διαφορετικά υλικά
Η τιμητική διάκριση από την Ένωση Μουσικών και Κριτικών για την ομάδα και το βραβείο «Ελευθερία Σαπουντζή» για τη σκηνοθέτριά τους Αργυρώ Χιώτη υπολογίζονται απλά στις διακρίσεις. Μας έχουν μάθει σε ένα είδος θεάτρου που παίζει ισόποσα με το λόγο, την εικόνα, την κίνηση και τη μουσική, ενώ μοιράζουν το χρόνο τους μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας.
«Ολικό θέατρο θα ονόμαζα το θέατρο αυτό που συνθέτει με τέτοιο τρόπο τα διαφορετικά υλικά –το λόγο, την εικόνα, την κίνηση, τη μουσική– ώστε καταφέρνει να τα προσμείξει όλα σε μία γλώσσα, έναν κώδικα ο οποίος απευθύνεται τόσο στη νόηση όσο και στις αισθήσεις. Αυτό το θέατρο για να λειτουργήσει πρέπει να είναι προσωπικό και ταυτόχρονα ανοιχτό στην επικοινωνία. Μέσω του ηθοποιού. Όχι του ηθοποιού σαν όργανο που μεταφέρει, αλλά εκείνου που, αφού καταθέσει τη σκέψη, την αντίληψη, την προσωπικότητά του κατά τη δημιουργική διαδικασία, καταφέρνει να αφήνεται να λειτουργήσει σαν μεσάζοντας. Σαν ένα κανάλι που επιτρέπει στη χειμαρρώδη ροή της ενέργειας να κυλάει ομαλά. Στην ίδια αυτή λειτουργία συμμετέχουν και οι υπόλοιποι συντελεστές μιας παράστασης, που ως ισότιμα μέλη της δημιουργικής ομάδας εντάσσονται στην ίδια ροή. Η δραματουργία δεν καθορίζεται από μια λογική γραμμικής ιστορίας. Είναι ρυθμός που μπορεί να δημιουργήσει μια μουσική χορογραφία σε παρόντα χρόνο». Δ.Μ.
*Παρουσιάζουν τα «Αίματα» του Ευθύμη Φιλίππου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (ως 19/10). Την παράσταση «Domino» θα παρουσιάσουν σε πολλά θέατρα της Γαλλίας.
Ρούλα Πατεράκη
Η γυναίκα που κάνει το θέατρο τρόπο ζωής της
Θέατρο άμα τη εμφανίσει... Ένα sui generis θεατρικό άτομο με ουσιαστική παιδεία, προσωπική άποψη και ρηξικέλευθη ματιά. Είναι τέτοια η αποδοχή της (ακόμη και από τους –συνήθως– κακεντρεχείς συναδέλφους της) που μπορεί να σκηνοθετεί από Ελένη Ερήμου και Αλίκη Βουγιουκλάκη μέχρι να ανεβάζει Σάρα Κέιν και να μεταφράζει Φασμπίντερ και αυτό να είναι κανονικό. Κινείται ασταμάτητα από τη δεκαετία του ’70 ανάμεσα στη σκηνοθεσία, τη μετάφραση και την υποκριτική τέχνη, καταπιάνεται με την αρχαία τραγωδία ή τον Θουκιδίδη με την ίδια άνεση που το κάνει με τον Κολτές ή τον Μπέκετ και συνεχίζει να καταπίνει θεατρικά χιλιόμετρα κοιτάζοντας μπροστά. Μ.Μ.
Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
Νέο Θέατρο, Νέος Κόσμος
Είναι σκηνοθέτης, αλλά και ο ιδρυτής και εμψυχωτής του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Μπορεί το όνομα να το πήρε από τη γειτονιά που το στεγάζει, όμως εδώ κυριολεκτούμε, γιατί έφερε νέο κόσμο στο θέατρο που δεν θα έμπαινε μέσα ποτέ. Γιατί εμπιστεύτηκε νέους σκηνοθέτες και ηθοποιούς, ανέβασε (και σε σκηνοθεσία Β.Θ.) έργα διεισδυτικά που μιλούσαν για το τώρα και το αύριο της κοινωνίας.
«Οι νέοι και το μέλλον, η λατρεία της νεότητας και του καινούριου μπορεί να είναι μια εύκολη κουβέντα, ένα κλισέ για όλες τις εποχές, όπως προβάλλεται από τη διαφήμιση και το λάιφ στάιλ. Αυτή η άποψη δεν με ενδιαφέρει. Το θέατρο, όπως και η ζωή, συνθέτει παρελθόν και παρόν με ζητούμενο τη ματιά στο μέλλον. Το Θέατρο του Νέου Κόσμου είναι ο χώρος που σκηνοθετώ και εγώ, ο χώρος που ανεβάζουν παραστάσεις παλιοί φίλοι, ο χώρος που δέχεται προτάσεις από νέες ανήσυχες ομάδες και άτομα και τις εντάσσει στο πρόγραμμά του βάσει κριτηρίων. Το να δίνεις βήμα στους νέους σημαίνει ουσιαστικά ότι σε αφορά το μέλλον, γιατί κάποιος που έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει τη δουλειά του τώρα, δημιουργεί τις βάσεις για να κάνει κι άλλα πράγματα αργότερα. Δεν γίνεται να πετύχουν όλες οι παραστάσεις, αλλά αυτό δεν μας πειράζει. Τουλάχιστον όμως, στο επίπεδο των προθέσεων, θέλουμε οι επιλογές μας να καλλιεργούν μια νέα αντίληψη, αισθητική και ευαισθησία». Δ.Μ.
*Αυτή την περίοδο σε σκηνοθεσία Β.Θ. παίζονται οι «Αστερισμοί» του Νικ Πέιν.
Μαριάννα Κάλμπαρη
Φρέσκος αέρας στο Θέατρο Τέχνης
Ηθοποιός και σκηνοθέτρια, ανέλαβε φέτος την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θεάτρου Τέχνης για τρία χρόνια και με το πρόγραμμα που ανακοίνωσε φύσηξε αεράκι αισιοδοξίας που μπορεί να γίνει αέρας επιτυχίας και έκπληξης. Στα ονόματα που θα συμμετάσχουν μετράμε, μεταξύ άλλων, τους Blitz, Δημήτρη Δεγαΐτη, Μαρία Μαγκανάρη, Άντζελα Μπρούσκου, Νίκο Μαστοράκη, Γιάννο Περλέγκα…
«“Να μείνω έξω, στ’ ανοιχτά”, όπως γράφει και ο Κουν σε ένα ποίημά του. “Να μείνω έξω, στ’ ανοιχτά” όπως είναι και το σύνθημα της φετινής επετειακής –και για εμάς– χρονιάς 2014-2015. «Να μείνω έξω στ’ ανοιχτά”, αυτό ονειρεύομαι για το Θέατρο Τέχνης. Ένα θέατρο ανοιχτό σε όλες τις τέχνες, σε όλες τις ιδέες. Ένα θέατρο που θα αναδείξει νέες δυνάμεις. Ένα θέατρο ανοιχτό σε εκείνους που έχουν ένα όραμα καλλιτεχνικό και το ακολουθούν με πάθος και συνέπεια. Ένα θέατρο που θα έχει υποστήριξη οικονομική ικανή να στηρίξει όλα τα παραπάνω. Ένα θέατρο που θα έχει κάτι ουσιαστικό να πει στους ανθρώπους αυτής της πόλης. “Στ’ ανοιχτά”». Δ.Μ.
Δημήτρης Καρατζάς
Πολύ νέος και απίστευτα ταλαντούχος
Ούτε τριάντα χρονών και μετράει ήδη σκηνοθεσίες (μεταξύ άλλων) στην Επίδαυρο, στο Εθνικό Θέατρο, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Και μιλάμε για αναμετρήσεις με δύσκολα κείμενα (δες Δημητριάδη). Είναι ίσως η εξαίρεση που θέλει η Ελλάδα να τρώει τα παιδιά της, μη δίνοντάς τους ευκαιρίες.
«Είναι όλο ζήτημα ενός πολύ προσωπικού λόγου, μίας ανάγκης που δεν έχει άλλο τρόπο έκφρασης, εκτόνωσης, διοχέτευσης. Ο λόγος που ξεκίνησα να δουλεύω από τα 19 μου ήταν απόλυτα συμπτωματικός. Αντικαθιστώντας ένα σκηνοθέτη που δεν μπορούσε στις Δοκιμές του Αμόρε. Και ξεκίνησε μια διαδρομή που συνεχίστηκε μόνο λόγω μιας προσωπικής “διαστροφής”, που αντιλαμβανόταν τη ζωή μέσα από έργα, συνθήκες, συνεργασία και συνεύρεση με άλλους. Από ανάγκη συνομιλίας και ανάγκη συνύπαρξης. Επειδή υπήρξα τυχερός και συνήθως οι προτάσεις που είχα ξεπερνούσαν και την πιο τολμηρή μου φαντασία, το κομμάτι της όποιας φιλοδοξίας υπερκαλύφθηκε από πολύ νωρίς. Και αυτό το θεωρώ τύχη. Γιατί στο οτιδήποτε όταν υποκινείσαι από φιλοδοξία τυφλώνεσαι, δεν έχεις στόχο και είναι εύκολο να αποπροσανατολιστείς και να κάνεις πράγματα μόνο για να τα καταφέρεις, για να “αρέσεις”. Όταν καθαρίσεις μ’ αυτά απλώς κάνεις τη δουλειά σου κι αυτό που θέλεις, με αυτούς που θέλεις, και μόνο έτσι μπορείς να γίνεις πραγματικά αποδοτικός. Αποδοτικός, όχι με την έννοια της αγοράς, αλλά με την έννοια της εκπλήρωσης, της εκπλήρωσης μιας βαθιάς επιθυμίας που γίνεται απτή και μπορεί να αφήσει χώρο στη δημιουργικότητα». Δ.M.
*Σκηνοθετεί στο Θέατρο Πόρτα την παράσταση για βρέφη «Άκου» και το «Σλάντεκ» του Έντεν Φον Χόρβατ (πρεμιέρα 6/11), «Φαέθοντα» του Δημήτρη Δημητριάδη (Θέατρο οδού Κυκλάδων, Ιανουάριος).
Βασίλης Μαυρογεωργίου
Ο σκηνοθέτης που έκανε το Παγκράτι νέα θεατρική γειτονιά
Μας συστήθηκε ως συγγραφικό/σκηνοθετικό δίδυμο με τον Κ. Γάκη. Μετά προχώρησε και μάλιστα δημιούργησε δικό του θέατρο, το Skrow, πέρα από τις συνηθισμένες θεατρικές πιάτσες, στο Παγκράτι, συνεχίζοντας να γράφει έργα, να σκηνοθετεί και να παίζει. Με την κίνησή του αυτή άλλαξε το τοπίο μιας ολόκληρης γειτονιάς και, ποιος ξέρει, μπορεί να βρει και μιμητές.
«Πέρυσι την άνοιξη φτιάξαμε με την ομάδα μου (Μαρία Φιλίνη, Κατερίνα Μαυρογεώργη, Σεραφήμ Ράδη και Νίκο Μαραμαθά) το Skrow Theater στην οδό Αρχελάου στο Παγκράτι. Το να διαχειρίζεσαι το δικό σου χώρο σού δίνει ελευθερία, αλλά φέρνει και πολλές ευθύνες. Συνεργαστήκαμε με αξιόλογους ανθρώπους και ομάδες. Οι πρώτες δικές μας παραστάσεις δουλεύτηκαν χωρίς τη δικαιολογία: “Δεν υπάρχει χρόνος. Ας κάνουμε ό,τι προλαβαίνουμε”. Η αφθονία του χρόνου σε φέρνει αναγκαστικά αντιμέτωπο με τον εαυτό σου. Γιατί κάνουμε θέατρο; Τι θέλουμε να πούμε; Σε ποιον απευθυνόμαστε; Στο μεταξύ η Αρχελάου συνεχώς ζωντανεύει και η γειτονιά μάς κάνει να αισθανόμαστε ότι ανήκουμε κάπου». Δ.Μ.
* Στο Skrow παίζεται η «Μπετονένια παραλία» σε κείμενο και σκηνοθεσία Β.Μ.
Θεόδωρος Τερζόπουλος
Ο σκηνοθέτης που σέβεται o πλανήτης
Δεν είναι μόνο πως είναι ίσως ο πρώτος Ευρωπαίος σκηνοθέτης που πριν 35 χρόνια ασχολήθηκε συστηματικά με το σώμα στο λογοκρατούμενο θέατρο, αλλά και ο σκηνοθέτης που η μέθοδός του διδάσκεται στις σημαντικότερες ακαδημίες θεάτρου όλου του πλανήτη. Οι παραστάσεις του θυμίζουν τελετουργίες, είναι μάχες με το θεατή ώστε να αποκατασταθεί μεταξύ κοινού και ηθοποιών το μέτρο και η αρμονία. Κανείς δεν γνωρίζει πώς θα αντιδρούσε ένας άλλος Έλληνας σκηνοθέτης αν είχε συλλέξει τα βραβεία που έχει στην κατοχή του, αν είχε ανεβάσει παραστάσεις στα θέατρα που ανέβασε ο Τερζόπουλος (1.850 μόνο στο εξωτερικό, ενώ οι αρχαίες παραστάσεις του διδάσκονται σε 30 πανεπιστημιακές έδρες σε όλο τον κόσμο). Ο ίδιος απεναντίας συνεχίζει να δουλεύει ασταμάτητα και με μια βαλίτσα στο χέρι να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, έχοντας πάντα ως σημείο αναφοράς το θέατρο Άττις. Δ.Μ.
Γιάννης Καλαβριανός
Ένας νορμάλ άνθρωπος που μετατρέπεται σε ιδιαίτερο σκηνοθέτη
Από δημοτικά τραγούδια, αναμνήσεις ανθρώπων της τρίτης ηλικίας, μέχρι μια αληθινή ερωτική ιστορία, αντλεί την έμπνευση για να γράψει έργα τα οποία και σκηνοθετεί ακουμπώντας με επιτυχία την καρδιά του κοινού κάθε ηλικίας. Από τις πιο σεμνές και ακομπλεξάριστες, καθόλου δήθεν, περιπτώσεις σκηνοθετών.
-«Δεν είχα σκεφτεί, άρα και δεν ήταν ζητούμενο, να ασχοληθώ με διαφορετικά πράγματα. Απλά ακολουθώ τη θεματική που με συγκινεί κάθε φορά, είτε είναι αφηγήσεις ηλικιωμένων, είτε οι ταινίες δράσεις, τα δημοτικά τραγούδια, ο κόσμος των Monty Python ή μια μεσαιωνική ιστορία αγάπης.
Όταν κάνουμε μεγάλες αλλαγές ζωής, που αφορούν στις σχέσεις, το επάγγελμα ή τον τόπο διαμονής μας, η ασφαλέστερη πάντα επιλογή είναι να ακολουθήσουμε το ένστικτό μας, απερίσπαστοι από τον περιρρέοντα θόρυβο. Και έπειτα να στηρίξουμε και να μοιραστούμε όσο καλύτερα γίνεται την ιδέα και την επιλογή μας. Κανείς δεν ζει –ευτυχώς– μέσα στο κεφάλι μας, για να μας καταλάβει αμέσως. Η μόνη λύση είναι να παραμένουμε ανοιχτοί δέκτες των έξω και μέσα μας ερεθισμάτων, για να καταφέρουμε να γίνουμε, ίσως, ενδιαφέροντες πομποί». Δ.Μ.
* Έχει γράψει και σκηνοθετεί την παράσταση «Αβελάρδος και Ελοΐζα (εκδοχή Β)» που παίζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου.
Κατερίνα Ευαγγελάτου
Μία από τις καλύτερες νέες φωνές στη σκηνοθεσία
Δεν είναι μόνο η καταγωγή (πατέρας σκηνοθέτης, μητέρα ηθοποιός), αλλά κυρίως η παιδεία της και οι σπουδές της που την κάνουν να ξεχωρίζει. Οι παραστάσεις της έχουν τη φρεσκάδα της ηλικίας της, αλλά κρύβουν γνώση και πολλή δουλειά. Η σκηνοθεσία της για τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» στη Στέγη την οδήγησε στο Κρατικό Θέατρο του Άουγκσμπουργκ, γενέτειρα του Μπρεχτ, για να σκηνοθετήσει το ίδιο έργο. Για τον Ιανουάριο του 2015 σκηνοθετεί για την Κρατική Όπερα της Περμ στη Ρωσία την όπερα του Όφενμπαχ «Τα παραμύθια του Χόφμαν» σε μουσική διεύθυνση Θεόδωρου Κουρεντζή. Ευτυχώς, θα επιστρέψει από τη χώρα που πήρε το master της γιατί αγαπάει το ελληνικό θέατρο και γλώσσα κι έτσι δεν θα τη χάσουμε... Δ.Μ.
Σύστησε στο ευρύ κοινό το σωµατικό θέατρο µε τα «Χάρτινα λουλούδια» και την «Τίρζα» και το έπεισε. Γι’ αυτό και τον ακολούθησε και στον «Φιλοκτήτη» του (sold out οι παραστάσεις), µε την τριάδα Χειλάκης-Μαρµαρινός-Μαρκουλάκης. Όσο για τον «Γλάρο» του Τσέχοφ, που θα ανεβάσει στο Θησείον, πολλοί ήταν οι ηθοποιοί που θα ήθελαν να συµπεριληφθούν στο θίασο. ∆ικαίως.
«Το θέατρο είναι πάντα σωµατικό. ∆εν µπορείς να αποχωριστείς το σώµα σου ανεβαίνοντας στη σκηνή. Το θέµα είναι πώς το χρησιµοποιείς. Μία επιλογή είναι οι ηθοποιοί να αναπαριστούν την καθηµερινότητα και να δείχνουν στο κοινό κινήσεις φυσικές. Να µας δείχνουν µε το υπέροχο ταλέντο τους πώς περπατάνε οι άνθρωποι, πώς κοιτάνε, πώς γελάνε και πώς κλαίνε, µε αφορµή πάντα µια ιστορία ή ένα θεατρικό έργο. Η άλλη επιλογή που εµένα µε µαγεύει, είναι να µην αναπαριστά ο ηθοποιός την καθηµερινότητα. Να κινείται ή να στέκεται µε τρόπο που να παράγει µε το σώµα του την ποίηση που κρύβεται µέσα στις λέξεις και τις καταστάσεις της ιστορίας. Να δηµιουργεί ο σκηνοθέτης εικόνες που να φανερώνουν την ποίηση που έχει ο πόνος και όχι µόνο το κλάµα, την ποίηση της χαράς και όχι απλώς το γέλιο, την ποίηση του θυµού, της θλίψης, της αγάπης και όλων των µεγάλων ανθρώπινων συναισθηµάτων. Στην πραγµατική πραγµατικότητα µου αρέσει το ανοιχτό, εκφραστικό σώµα. Στο θέατρο θέλω να βλέπω και να δηµιουργώ το ποιητικό σώµα». ∆.Μ.
* Σκηνοθετεί τον «Γλάρο» του Τσέχοφ στο Θέατρο Θησείον και το «Μένγκελε» του Θανάση Τριαρίδη (για δεύτερη χρονιά) στο Θέατρο Faust.
Κώστας Γάκης
Η κατσαρίδα ενηλικιώθηκε
Μας συστήθηκε ως συγγραφικό/σκηνοθετικό δίδυμο με τον Β. Μαυρογεωργίου. Στη συνέχεια αυτονομήθηκαν και ο καθένας τράβηξε το δρόμο του. Ο δικός του περιλαμβάνει διασκευές (ακόμα) και πολυάνθρωπων κλασικών κειμένων χρησιμοποιώντας το μίνιμουμ του έμψυχου και άψυχου υλικού. Και κερδίζει το στοίχημα. Α... γράφει και παίζει και μουσική.
«Το θέατρο είναι μια ανακατασκευή της πραγματικότητας, ένας παραμορφωτικός καθρέφτης. Κάθε σκηνοθεσία είναι μια πρόκληση διασκευής, μια ανακατανομή των δεδομένων που σου προσφέρει ο συγγραφέας, μια διαλεκτική σχέση με το κείμενο που προσφέρει τις απαραίτητες ενέσεις κοινής λογικής, τρέλας, συγκίνησης, πειραματισμού, ώστε να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα το οποίο να επικοινωνεί με τις ανάγκες του σύγχρονου θεατή και να αποφεύγει απαρχαιωμένες θεατρικές αντιλήψεις και παγίδες ημιμαθούς μεταμοντερνισμού. Όταν σκηνοθετώ, συχνά επινοώ μια καθαρή εξωτερική σύμβαση: δύο φαντάσματα παίζουν όλους τους ρόλους του έργου ένος σεξπιρικού έργου στην τελευταία μου παράσταση. Αυτή η σύμβαση κατά κάποιο τρόπο δικαιώνει απόλυτα τον ποιητικό λόγο του συγγραφέα. Το ίδιο προσπάθησα και παλιότερα με τον “Διχοτομημένο υποκόμη”, όταν με τρεις καρέκλες είπαμε όλη την ιστορία του Καλβίνο. Μια σύμβαση-ραχοκοκαλιά που ακολουθεί κάθε ανάσα και κάθε ατάκα της παράστασης...» Δ.Μ.
* Φέτος συν-σκηνοθετεί με τους Κωνσταντίνο Μπίμπη και Αθηνά Μουστάκα τις παραστάσεις «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2» (Θησείον) & «Η τελευταία μαύρη γάτα» του Ευγένιου Τριβιζά (Θέατρο Χορν).
14°
