Βρέθηκαν στη Νέα Υόρκη, στο Barneys της Λεωφόρου Μάντισον, σε ανάθεση του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, δημιουργώντας το "The Capsule", μια εγκατάσταση για το φιλμ της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγκάρη, που προβάλλεται τώρα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ ετοιμάζονται και για την 7η μπιενάλε νέων αρχιτεκτόνων τον Δεκέμβριο 2012 στο Μουσείο Μπενάκη.
Πόσο καιρό δουλεύετε μαζί και ποια είναι η βασική φιλοσοφία σας;
Γνωριζόμαστε από τα χρόνια της σχολής, έχουμε συνεργαστεί σε κοινά πρότζεκτ και συνταξιδέψει. Αποφασίσαμε να συγκατοικήσουμε εργασιακά από το 2005 και αυτό μας έδεσε σε ομάδα. Δεν υπάρχει κάποιο μανιφέστο, μόνο μια συνεχή τριβή και συζήτηση γύρω από τα πράγματα που κάνουμε, στα οποία ο καθένας από μας προσέρχεται με τα δικά του εφόδια, γνώσεις, εμπειρίες, μια πρακτική της συνεργασίας.
Το πιο όμορφο κτίριο της πόλης μας; Για μας το βασικό δεν είναι η μορφή, αλλά η χρήση. Δεν θα χωρίζαμε τα κτίρια σε άσχημα (κατεδαφίστεα) και όμορφα. Ένα «άσχημο» κτίριο με μια άλλη χρήση μπορεί να γίνει «όμορφο». Με αυτό τον τρόπο το χειμώνα που μας πέρασε το πιο όμορφο κτίριο της πόλης ήταν το επανενεργοποιημένο θέατρο Εμπρός.
Το πιο τρελό αρχιτεκτονικό σας όνειρο; Θα θέλαμε να βρεθεί ένας τρόπος, ένα δίκτυο, ώστε όλα τα άδεια ή εγκαταλελειμμένα κτίρια στην Αθήνα να αποκτήσουν τους ενδιαφερόμενους χρήστες. Όλα τα παλιά υλικά που πετιούνται να βρίσκουν τους κατάλληλους υποδοχείς σε ένα οργανωμένο σύστημα αναδιανομής.
Τι ετοιμάζετε αυτό τον καιρό; Ασχολούμαστε με επεμβάσεις σε υπάρχουσες κατοικίες της Αθήνας. Και το κάνουμε με τους όρους της επανάχρησης που αναφέραμε παραπάνω. Αναζητούμε την πρώτη ύλη σε μάντρες και καθαιρέσεις, βρίσκουμε αντικείμενα πεταμένα στο πεζοδρόμιο. Παράλληλα συμμετέχουμε σε ομάδες όπως οι Errands, μια ομάδα αρχιτεκτόνων, εικαστικών και κοινωνιολόγων, η οποία ασχολείται με την ανάδειξη ζητημάτων του δημόσιου χώρου και τους άτυπους μηχανισμούς που τον παράγουν. Με την ομάδα αυτή συμμετέχουμε τώρα στην 1η Μπιενάλε design της Κωνσταντινούπολης, με θέματα που αφορούν την αυτοοργάνωση και τη δημιουργία νέων και αναπάντεχων μεθοδολογιών σχεδιασμού.
Πώς είναι το τοπίο στο πεδίο της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα; Το πεδίο της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα σήμερα δεν περιορίζεται στο design και στην αρχιτεκτονική φόρμα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν ομάδες που ασχολούνται με την ενεργοποίηση χώρων, με την ανάδειξη ζητημάτων του δημόσιου χώρου και του αυτοσχέδιου, με την αυτοδιαχείριση της δόμησης, τη δημιουργία δικτύων συνάντησης και ανταλλαγής ανάμεσα στα μικρά αρχιτεκτονικά γραφεία. Μέσα από αυτές τις δράσεις συμβαίνει η πιο ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική σκέψη και συζήτηση των τελευταίων χρόνων. Και η εποχή αυτή απαιτεί ένα τέτοιο εύρος στο πεδίο της αρχιτεκτονικής.
Τι σημαίνει αρχιτεκτονική για εσάς; Η αρχιτεκτονική προέρχεται από το χρήστη. Αν ένα σπίτι αλλάξει χέρια είναι άλλη αρχιτεκτονική, ακόμα και αν ο νέος χρήστης διατηρήσει το κέλυφος χωρίς να το παραλλάξει. Η σημασία της αρχιτεκτονικής είναι η σχέση του χρήστη με το χώρο. Μια σχέση εκφράζεται από πληθώρα αφηγήσεων. Ο δικός μας ρόλος είναι να τις εκφράσουμε χωρικά. Ουσιαστικά η πρακτική της αρχιτεκτονική είναι η συνάντησή μας με τις αφηγήσεις αυτές. Γι’ αυτό και δεν μας ενδιαφέρει μια συγκεκριμένη γραφή. Τα έργα μας έχουν πολύ διαφορετική αισθητική αλλά το κοινό τους στοιχείο είναι ένα πολύ ισχυρό σενάριο κατοίκησης, κάθε φορά πολύ προσωποποιημένο. Δεν επιδιώκουμε να «φορέσουμε» στο χρήστη τρέχουσες φόρμες ερμηνείας του χώρου, τη μόδα της κατοικίας, το εμπόριο της αρχιτεκτονικής. Δεν φοβόμαστε να είμαστε ντεμοντέ.
Για την «Εξοχική κατοικία στη Μάνη» κερδίσατε έπαινο στα Βραβεία Αρχιτεκτονικής 2010 του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων - νέοι αρχιτέκτονες. Ποιο είναι το κομβικό αρχιτεκτονικό στοιχείο στο οποίο στηρίξατε τη μελέτη σας για την κατοικία στη Μάνη; Το βασικό στοιχείο αυτής της εξοχικής κατοικίας είναι ο ημιυπαίθριος χώρος που βρίσκεται στο κέντρο του κτηρίου και το χωρίζει στα δύο κυριολεκτικά. Λειτουργεί σαν 'τούνελ' ανοιχτό απ’ τις δυο μεριές που φέρνει τον βορινό αέρα στο χώρο. Το ξύλινο πάτωμά του επεκτείνεται έξω απ το κτήριο σαν εξέδρα πάνω από την απότομη κλίση προς τον νότο και τη θέα. Είναι το κεντρικό δωμάτιο του σπιτιού και σ' αυτό συμπυκνώνεται η σχέση με το τοπίο, τον προσανατολισμό και τον αέρα, δημιουργώντας μια σύγχρονη εκδοχή της παραδοσιακής ζωής έξω, στην αυλή, σ’ ένα χώρο δηλαδή συνεχώς δροσερό και κατοικήσιμο.
Eξοχική κατοικία στη Μάνη - έπαινος | βραβεία αρχιτεκτονικής 2010
Πως θα περιγράφατε τον χαρακτήρα του συγκεκριμένου σπιτιού; Ο σχεδιασμός του συγκεκριμένου σπιτιού πειραματίζεται όσον αφορά τους όρους κατοίκησης ενός εξοχικού. Μας ενδιέφερε η σχέση που είχαν οι παλιότεροι με την εξοχική κατοικία, όπου η κατοικία της πόλης μεταφερόταν σε ένα μονόχωρο -ένα μεγάλο δωμάτιο στην εξοχή. Με βάση αυτό το μονόχωρο, σχεδιάσαμε έναν χώρο ύπνου που μπορεί να φιλοξενεί πολλούς φίλους ταυτόχρονα κρατώντας μια ιδιωτικότητα. Τα στρώματα-ντιβάνια του καλοκαιριού παίρνουν εδώ τη μορφή ξύλινων κουτιών που μοιάζουν με κουπέ τραίνου εκτεθειμένα στη θέα. Συνδυάζοντας το μονόχωρο με τον ημιυπαίθριο που γίνεται ο κεντρικός χώρος για όλες τις λειτουργίες, έχουμε ένα χαρακτήρα ανοιχτότητας, στις σχέσεις των χρηστών του χώρου και στη σχέση του μέσα με το έξω.
ε
[Φωτό: Hiboux]
Ποια είναι για σας η βασική διαφορά ανάμεσα σε μια εξοχική κατοικία και μια κατοικία στην πόλη; Ποια στοιχεία έχει (ή πρέπει να έχει) η μια περίπτωση και ποια η άλλη; Από την πόλη στην εξοχή είναι ένα άλλο είδος ζωής, αλλάζουν οι όροι κατοίκησης. Στην εξοχή πιο πολύ ζεις έξω γι αυτό και παλιότερα έφτανε ένα δωμάτιο. Σήμερα αντί να βρίσκει κανείς την τοπική πανίδα, τις σαύρες και τα συναφή, η κατοίκηση στην εξοχή γίνεται με όρους εποικισμού δηλαδή μεταφέρεται το μοντέλο κατοίκησης της πόλης αυτούσιο. Ολόκληρες περιοχές γεμίζουν με εξοχικά και μοιάζουν με προάστια. Ένας άλλος τρόπος κατοίκησης της εξοχής είναι η προσαρμογή στην τοπική ζωή, ή η επανάχρηση παλιών κτιρίων πράγμα που θα διατηρούσε και την κλίμακα.
Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για την εικόνα του γιαπιού που σκόπιμα διατηρήσατε στην εξοχική κατοικία στη Μάνη; Ο σχεδιασμός της συγκεκριμένης κατοικίας έγινε πάνω στο ημιτελές γιαπί που άφησε στην εξοχή η στάση των εργασιών της κατασκευής. Μας ζητήθηκε η ανασχεδίαση και η αποπεράτωσή της. Η εικόνα του μπετονένιου σκελετού μας γοήτευσε. Η απεριόριστη θέα, η διαμπερότητα δημιουργούσαν ένα πολύ ενδιαφέρον κτίσμα σε ενδιάμεση κατάσταση στο τοπίο. Αποφασίσαμε να διατηρήσουμε την ιστορία του κτιρίου επενδύοντάς το με έναν πέτρινο τοίχο περιμετρικά. Με τον τρόπο αυτό επεξεργαστήκαμε μια σύγχρονη εκδοχή ενός πέτρινου σπιτιού, το οποίο όμως έχει κατά βάση μπετονένιο σκελετό, σχολιάζοντας έτσι τον τρόπο κατασκευής των νέων "πέτρινων πύργων" της περιοχής και το ερώτημα του τί σημαίνει σύγχρονη αρχιτεκτονική σε ένα τοπίο κοντά σε παραδοσιακούς οικισμούς.
Με το «Διαμέρισμα στην περιοχή Μακρυγιάννη» θα πάρετε μέρος στην 7η Μπιενάλε Νέων Αρχιτεκτόνων τον Δεκέμβριο 2012 στο Μουσείο Μπενάκη. Ποιο είναι το κομβικό αρχιτεκτονικό στοιχείο στο οποίο στηρίξατε τη μελέτη σας για την κατοικία στη Μακρυγιάννη; Πρώτη φορά πήγαμε ενώ ακόμα η πολυκατοικία ήταν υπό κατασκευή. Η ανοιχτότητα του γιαπιού επέτρεπε σε μια σαρωτική θέα της αθηναϊκής πόλης να “εισβάλει” στον χώρο. Είχαμε την αίσθηση μιας τουρμπίνας. Θέλαμε να μείνει το διαμέρισμα διαμπερές, όπως το γιαπί χωρίς τοίχους, και ταυτόχρονα να φτιάχνει τις βασικές λειτουργίες ενός σπιτιού. O τρόπος που το πετύχαμε είναι να κρύψουμε στα πλαϊνά όλες τις κλειστές λειτουργίες. Στο κέντρο έμειναν μόνο τρεις νησίδες–έπιπλα που περιέχουν τις ντουλάπες και αποτελούν το εύρημα που μετατρέπει έναν ενιαίο χώρο σε χώρο με διακεκριμένες λειτουργικά περιοχές.
Ποια ήταν η μεγάλη πρόκληση στη μεταμόρφωση αυτού του χώρου; Να προσεγγίσουμε το πρόβλημα της μετατρεψιμότητας έτσι ώστε να λειτουργεί το σπίτι σαν μηχανισμός παραγωγής χώρων ,θεάσεων, συμβάντων. Ένα παιχνίδι μετασχηματισμών. Εργαλεία μας για τον σκοπό αυτό υπήρξαν: τα κινητά πετάσματα, η διαχείρηση του φωτισμού και η επαναληψιμότητα όγκων και επιφανειών. Όλα αυτα χρησιμοποιήθηκαν με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε κανένα στοιχείο του χώρου να μην είναι μονοσήμαντο και να μην ορίζεται αποκλειστικά από την λειτουργία του. Με ελάχιστα και απλά μέσα μπορεί να παράγει πληθώρα χώρων, θεάσεων και επεισοδίων.
Διαμέρισμα στη Μακρυγιάννη [Φωτό:Erieta Attali]
Η αίσθηση που θέλατε να δίνει αυτός ο χώρος; Αυτός ο μηχανισμός κατοίκησης εκτός από μηχανισμός ακριβείας στον τρόπο που παράγει βασικές λειτουργίες ενός σπιτιού, ταυτόχρονα αφήνει να συμβαίνουν, ή πιο σωστά προκαλεί, απρόβλεπτα παιχνίδια επικοινωνίας και ροϊκότητας. Παιχνίδια φωτός και ανακλάσεων. Σε αυτό μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς έχει το στοιχείο της έκπληξης, το ξάφνιασμα στην δυνατότητα αλλαγής τοπίου.
Που αποσκοπεί όλη αυτή η λευκότητα που επικρατεί στο χώρο; Η λευκότητα προσφέρει τον ορίζοντα στο παιχνίδι των μετασχηματισμών του σπιτιού. Είναι η πρόκληση του να ξεκινήσεις από το ελάχιστο σημείο εκκίνησης για να γεννηθούν εναλλακτικά τοπία, εικόνες και πληθώρα μεταμορφώσεων του χώρου. Η έννοια που δίνουμε στο minimal με αυτό τον τρόπο ενέχει πλουραλισμό και όχι ψευδοασκητική αντίληψη.
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
ε
