To ΠΑΣΟΚ, η αντιπολιτευτική στρατηγική του και το μέλλον του.
Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να αποτύχεις στην πολιτική είναι να προσπαθήσεις να είσαι και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ. Πρόκειται για έναν από τους κινδύνους ο οποίος απειλεί σήμερα το ΠΑΣΟΚ. Θέλει να είναι πρώτο στους αγώνες, πρώτο και στα μαθήματα, για να θυμηθούμε λίγο την ΚΝΕ. Που πάει να πει να κάνει την πιο σκληρή αντιπολίτευση αλλά ταυτόχρονα να προβάλλει την εικόνα υπεύθυνου κόμματος εξουσίας. Να απευθυνθεί στο θυμωμένο κοινό που γύρισε την πλάτη στον Σύριζα αλλά και να κρατήσει ανοιχτή την πόρτα στους μετριοπαθείς κεντρώους. Αυτούς που χρειάζεται δηλαδή για να αποκτήσει κυβερνητική αξιοπιστία.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πολύ περισσότερο όταν τα ίδια τα ηγετικά του στελέχη αντιλαμβάνονται διαφορετικά το πώς μπορεί να επιτευχθεί μια τέτοια ισορροπία. Παρακολουθούσα για παράδειγμα τη συγκινητική προσπάθεια της Άννας Διαμαντοπούλου να υπερασπιστεί τη γραμμή του ΠΑΣΟΚ για τα Τέμπη χωρίς να επαναλάβει τον χαρακτηρισμό του Ανδρουλάκη για τον πρωθυπουργό ότι είναι «ενορχηστρωτής της συγκάλυψης». Κατέληξε να δέχεται πυρά ένθεν κακείθεν.
Ακόμα χειρότερα το να πατάς σε δύο βάρκες μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση τους οπαδούς σου. Έτσι ο κ. Ανδρουλάκης μέσα στον αντιπολιτευτικό του οίστρο, εξαπέλυσε επίθεση στην κυβέρνηση απαξιώνοντας την ανακοίνωση ότι το πανεπιστήμιο της Βόρειας Σορβόννης πρόκειται να έρθει στην Ελλάδα. Τόσο που ασφαλώς ουδείς θα θυμήθηκε ότι το ΠΑΣΟΚ όχι μόνο είναι υπέρ των ξένων πανεπιστημίων αλλά υποστηρίζει επιπλέον ότι πρέπει να καταργηθεί και το άρθρο 16! Άραγε τι περιμένουν ότι θα έρθουν η Οξφόρδη και το Κέμπριτζ; Το ότι το γαλλικό πανεπιστήμιο είναι υψηλότερα στην διεθνή κατάταξη από πολλά ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια είναι στην προκειμένη περίπτωση αδιάφορο αν και ενδεικτικό της υποκρισίας στην κριτική που ασκείται.
Αυτά ωστόσο θα μπορούσε να θεωρηθούν προβλήματα της συγκυρίας. Ότι προκύπτουν από την ύπαρξη του Σύριζα και τον «εσωτερικό» ανταγωνισμό των δύο κομμάτων για το ποιο θα πάρει κεφάλι. Τις τελευταίες εβδομάδες ωστόσο γίναμε μάρτυρες μιας παράδοξης εξέλιξης: η κριτική προς την κυβέρνηση και ο θυμός για τα Τέμπη φούντωσαν. Αντί όμως να βελτιωθούν τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ και του Σύριζα, αυτά έμειναν στάσιμα ή και υποχώρησαν. Αντιθέτως τα επονομαζόμενα «αντισυστημικά» κόμματα, αριστερά και δεξιά, ανέβηκαν. Πρόκειται για τυχαίο γεγονός ή μήπως υπάρχουν κάποιοι πρόσθετοι, μονιμότεροι παράγοντες που λειτουργούν ως τροχοπέδη για το ΠΑΣΟΚ;
Μια πρώτη προφανής σκέψη θα ήταν η ρήξη στο εσωτερικό του στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Οι ψηφοφόροι που αποχώρησαν και πήγαν στον Σύριζα, η πλειοψηφία τους τουλάχιστον, δεν επιστρέφουν, δεν θέλουν να έχουν σχέση με ένα κόμμα σημαδεμένο από την εξουσία, τα μνημόνια και τη λιτότητα.
Μια δεύτερη σκέψη θα ήταν η συνολική ανατροπή του πολιτικού σκηνικού της τελευταίας δεκαετίας, κι αυτή εξ αιτίας της κρίσης. Το ενδεχόμενο δηλαδή ο δικομματισμός να ανήκει οριστικά στο παρελθόν και η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, να οδεύει προς την πολυδιάσπαση, προς την εποχή των συνεργασιών και του συστήματος του ενάμιση κόμματος. Σε αυτό όμως συντελούν και άλλοι κοινωνικοί παράγοντες τους οποίους ενδεχομένως έχουμε υποτιμήσει.
Στη δεκαετία του ‘80, στην ακμή του δικομματισμού, τα κόμματα «τέντα» όπως ονομάζονταν, τα κόμματα δηλαδή τα οποία συγκέντρωναν ομάδες με αντικρουόμενα συμφέροντα και απόψεις, στην πραγματικότητα ήταν και γιγάντιοι ρουσφετολογικοί μηχανισμοί. Θυμάμαι νέος δημοσιογράφος να συζητώ με πολιτευτή μεγάλου κόμματος σε υποβαθμισμένη περιφέρεια της Αθήνας. Μιλούσα επικριτικά για το ότι όλοι οι ψηφοφόροι ζητούσαν διορισμό. Η απάντηση που πήρα με εξέπληξε. Για πολλούς ανθρώπους, μου εξήγησε, αυτή ήταν η μόνη σύνδεση τους με το πολιτικό σύστημα. Χωρίς αυτή θα έκοβαν κάθε σχέση, θα αντιμετώπιζαν τα κόμματα και το κράτος στην καλύτερη περίπτωση αδιάφορα, στη χειρότερη εχθρικά ή και με μίσος. Αυτό ακριβώς που συμβαίνει σήμερα καθώς τα κόμματα έχουν χάσει τη δυνατότητα να εξυπηρετούν τους ψηφοφόρους τους και κυρίως να κάνουν διορισμούς. Έχουν πάψει να μπορούν να τους ελέγχουν, οι κομματικοί στρατοί ανήκουν στο παρελθόν. Στις γειτονιές ο Δήμαρχος είναι πια το πιο σημαντικό πρόσωπο τόσο από τους βουλευτές όσο και από τους κομματικούς μηχανισμούς. Αν αυτά ισχύουν τότε είναι σαφές ότι η αναβίωση των πολυσυλλεκτικών κομμάτων του παρελθόντος χωρίς τη συγκολλητική ουσία του μαζικού ρουσφετιού, είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Και βέβαια υπήρχε και η ιστορική συγκυρία της μεταπολίτευσης. Το ΠΑΣΟΚ του ‘80 μπορούσε να απευθυνθεί στη γενιά του ΕΑΜ και στη γενιά του Πολυτεχνείου για τη συγκρότηση της «Δημοκρατικής Παράταξης» ώστε να μπει τέλος στην κυριαρχία της δεξιάς. Σήμερα η πρώτη έχει περάσει στην ιστορία και η δεύτερη συγκροτεί το σώμα των ψηφοφόρων άνω των 70! Όχι τυχαία εκεί που το ΠΑΣΟΚ έχει μεγαλύτερη πέραση. Για τους σημερινούς ψηφοφόρους των οποίων η μνήμη φτάνει το πολύ μέχρι την περίοδο Σημίτη, ένα τέτοιο πολιτικό πρόταγμα δεν έχει την παραμικρή σημασία.
Ένας τελευταίος αλλά όχι λιγότερο σημαντικός παράγοντας είναι η ηγεσία. Η μεταπολεμική γενιά των πολιτικών είχε περάσει δια πυρός και σιδήρου. Έβγαλε σημαντικές προσωπικότητες με κύρος, αντοχές, κατασταλαγμένες απόψεις και στις ευτυχέστερες περιπτώσεις, ψήγματα σοφίας. Ειδικά στη δεκαετία του ‘80 κρίσιμος παράγοντας για τη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ ήταν φυσικά ο Ανδρέας Παπανδρέου. Μια χαρισματική προσωπικότητα η οποία είχε και την λαϊκή ή λαϊκιστική επικοινωνιακή απήχηση αλλά και την επιστημονική και πολιτική συγκρότηση που χρειάζεται κάθε επιτυχημένος πολιτικός. Ακριβώς τα στοιχεία δηλαδή που στερούνται οι σημερινοί επίγονοι.
Φυσικά όλα αυτά είναι εικασίες, δεν μπορεί να αποδειχθούν. Αν έτσι ωστόσο έχουν τα πράγματα, το τελευταίο που έχει ανάγκη το ΠΑΣΟΚ είναι να υποδαυλίζει τον τυφλό θυμό της κοινωνίας και την αμφισβήτηση των θεσμών. Από τη δικαιοσύνη που δεν εμπιστεύεται ο κ. Ανδρουλάκης, ως τον πρόεδρο της Δημοκρατίας που κατηγορεί κι αυτόν για συγκάλυψη. Το μόνο που πετυχαίνει είναι να διώχνει ψηφοφόρους στα άκρα. Αντιθέτως έχει κάθε λόγο να μεταφέρει την αντιπαράθεση στον χώρο της πολιτικής. Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι το ΠΑΣΟΚ θα καταφέρει να έχει ισχυρό πολιτικό αποτύπωμα που πάει να πει σαφές στίγμα αλλά και τα κατάλληλα πρόσωπα για να το εκφράσουν.
16°
