Τα διλήμματα της Ελλάδας με την Κίνα την εποχή Τραμπ
Είναι απαραίτητο να αποφύγουμε ενέργειες που θα περιθωριοποιήσουν τη χώρα μας από τους συμμάχους της, βάζοντάς την στην ίδια ομάδα με «προβληματικές» περιπτώσεις όπως η Ουγγαρία
Η παθητική (ή στο παρελθόν φιλοκινεζική) στάση της Αθήνας έχει ανησυχήσει την Ουάσινγκτον
Η Κίμπερλι Γκιλφόιλ, η νέα Πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ελλάδα, είναι γνωστή για την ακραιφνή αντικινεζική στάση της, όπως αποτυπώνεται στις αναρτήσεις της στο Χ. Η επιλογή της ως πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Ελλάδα δημιουργεί ευκαιρίες για τη χώρα μας, καθώς αποτελεί μέλος του στενού περιβάλλοντος του νέου Αμερικανού Προέδρου. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει να περιμένουμε ελάχιστη ανοχή έναντι στην «πολυδιάστατη» εξωτερική πολιτική της Αθήνας έναντι του Πεκίνου και την εμβάθυνση των σχέσεων Ελλάδας-Κίνας, οι οποίες παρέμειναν σημείο παρασκηνιακής τριβής στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ και κατά την περίοδο του Τζο Μπάιντεν.
Τα μηνύματα ότι η Ουάσινγκτον αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τις σχέσεις Ελλάδας Κίνας πληθαίνουν. Στις 13 Ιανουαρίου, ο Λευκός Οίκος συμπεριέλαβε την Ελλάδα στις χώρες που υπόκεινται σε περιορισμούς εξαγωγών τσιπ τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) από τις ΗΠΑ καθώς δεν θεωρείται ότι παρέχει ένα αξιόπιστο περιβάλλον ανάπτυξης νέων εφαρμογών ΑΙ που να αποτρέπει τη μεταφορά τεχνολογίας σε ανεπιθύμητους προορισμούς (κυρίως Κίνα και Ρωσία). Η εξέλιξη αυτή θα έχει επιπτώσεις στο μικρό αλλά φιλόδοξο ελληνικό κλάδο ανάπτυξης τεχνολογιών αιχμής. Επίσης, μία εβδομάδα νωρίτερα, η COSCO χαρακτηρίστηκε από το αμερικανικό Πεντάγωνο ως «εταιρεία στρατιωτικών συμφερόντων», ανοίγοντας το ενδεχόμενο κυρώσεων. Αυτά και άλλα παραδείγματα δείχνουν ότι η Αθήνα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη την αναδυόμενη λογική μηδενικού αθροίσματος στην Ουάσινγκτον όσον αφορά τις σχέσεις της με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ). Αυτή η λογική αναμένεται να ενταθεί στην δεύτερη προεδρία Τραμπ. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ήδη κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 2019, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, είχε αποθαρρύνει τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη από τη σύναψη συμφωνιών με την Κίνα που «φαίνονται πολύ καλές για να είναι αληθινές».
Οι ΗΠΑ, αλλά και η ΕΕ, εκφράζουν ανησυχία για την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στη χώρα μας, την οποία συνδέουν με την παθητική στάση της ελληνικής διπλωματίας σε μια σειρά ζητημάτων, όπως η επιθετικότητα της Κίνας κατά της Ταϊβάν, η καταστολή των κοινωνικών ελευθεριών στο Χονγκ Κονγκ, η πολιτιστική γενοκτονία των Ουιγούρων στη Σιντζιάνγκ και η επεκτατική πολιτική του Πεκίνου στη Νότια Σινική Θάλασσα. Το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον εργαλειοποιεί αυτά τα ζητήματα για να ασκήσει πίεση στην Κίνα δεν μειώνει τη σημασία τους για τη διεθνή ασφάλεια και ειρήνη.
Παράλληλα εντείνονται οι πολιτιστικές και εκπαιδευτικές σχέσεις Ελλάδας-Κίνας, με την επέκταση των Ινστιτούτων Κομφούκιος στη χώρα (παρά τις κατηγορίες για εμπλοκή τους σε κατασκοπεία και προπαγάνδα στο εξωτερικό), τον πολλαπλασιασμό κοινών προγραμμάτων μεταξύ ελληνικών και κινεζικών πανεπιστημίων (παρά την απουσία ακαδημαϊκής ελευθερίας στην Κίνα), και την πληθώρα πολιτιστικών συνεργασιών. Η «προσωρινή» (από το Έτος Ελλάδας-Κίνας το 2018) εγκατάσταση του αγάλματος του Κομφούκιου στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας προκαλεί θυμηδία στους ξένους επισκέπτες και διπλωμάτες και ερμηνεύεται ως ένδειξη του μεγάλου βαθμού επιρροής της ΛΔΚ στην Ελλάδα.
Η παρούσα κυβέρνηση έχει αλλάξει σελίδα στην εξωτερική πολιτική προς μία ρεαλιστική και ευρωατλαντική κατεύθυνση. Παρ’ όλα αυτά, το στρεβλό αφήγημα περί «Κινεζικού Δούρειου Ίππου» αν και σε προσωρινή ύφεση, μπορεί να υπονομεύσει τα κέρδη σημαντικών αποφάσεων της Ελλάδας όπως την ξεκάθαρη στάση υπέρ της Ουκρανίας μετά την εισβολή του Πούτιν το 2022 και την ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ και την ΕΕ στο ζήτημα του αποκλεισμού της Huawei από δίκτυα τεχνολογίας 5G. Οι πολιτικές αυτές εμπεριέχουν οικονομικό κόστος για τη χώρα μας αλλά ορθώς κρίθηκαν αναγκαίες.
Στο πλαίσιο μιας δεύτερης προεδρίας Τραμπ και της αναμενόμενης επιδείνωσης των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας, είναι απαραίτητο να αποφύγουμε ενέργειες που θα περιθωριοποιήσουν τη χώρα μας από τους συμμάχους της, βάζοντάς την στην ίδια ομάδα με «προβληματικές» περιπτώσεις όπως η Ουγγαρία. Για τον λόγο αυτό χρειαζόμαστε μία νέα προσέγγιση και αφήγημα για τις σχέσεις μας με την Κίνα, το οποίο να τις τοποθετεί σε πιο ισότιμη και λιγότερο απειλητική για τους εταίρους μας βάση. Διαφορετικά, η χώρα μπορεί να αναγκαστεί, υπό την πίεση των εξελίξεων στις σινοαμερικανικές και σινοευρωπαϊκές σχέσεις, να ακολουθήσει μια πολιτική με μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος. Αυτή είναι η νέα διεθνής πραγματικότητα και οφείλουμε να προσαρμοστούμε γρήγορα ώστε να το κάνουμε με τους δικούς μας όρους.
15°
