Παιδεία: Γιατί συζητάμε ακόμη για το άρθρο 16;

Η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν χρειάζεται να διανύουμε προεκλογική περίοδο για να υπάρξουν διαφωνίες για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα. Στην Παιδεία οι κόντρες, οι διαφωνίες, οι αντιδράσεις βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν πρόκειται για ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα το σύνολο των πολιτών. Είτε στο διπλανό δωμάτιο διαβάζει τα μαθήματά του κάποιο παιδί, είτε στο γραφείο στοιβάζονται τα ακαδημαϊκά συγγράμματα, οι αλλαγές στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τις σχολικές αίθουσες και τον τρόπο διεξαγωγής των Πανελληνίων Εξετάσεων μάς αφορά όλους. Δεν είναι τυχαίο ότι η Παιδεία εντάσσεται στο τρίπτυχο που προτάσσουν τα κόμματα στην ατζέντα τους, μαζί με την Υγεία και την Οικονομία. Μία ατζέντα που αποτελεί -προεκλογικά- όχημα πειθούς των αναποφάσιστων ψηφοφόρων, αλλά και -μονίμως- πεδίο αντιπαράθεσης. Για πρώτη φορά στην πολιτική σκακιέρα τίθεται μετ' επιτάσεως η συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 16. 

Λίγο καιρό πριν την επίσημη προκήρυξη των εθνικών εκλογών της 21ης Μαΐου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ανοίξει τα χαρτιά του για τις προτεραιότητες της επόμενης 4ετίας, αν και εφόσον η λαϊκή ετυμηγορία τον οδηγήσει ξανά στο Μέγαρο Μαξίμου. Ο πρωθυπουργός είχε καταστήσει σαφές ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος αποτελεί πάγια θέση της Νέας Δημοκρατίας, που ιεραρχείται ψηλά. Αν η συνταγματική αναθεώρηση προχωρήσει, ανοίγει ο δρόμος για την ίδρυση ιδιωτικών -και ποιοτικών όπως τονίζουν από την Πειραιώς- πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα, στο άρθρο 16 σημειώνεται μεταξύ άλλων ότι «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Τα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Κράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους». Σε άλλο σημείο τονίζεται: «Nόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο Kράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σ' αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους. H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». 

Καθολικά υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων βρίσκεται και η Νίκη Κεραμέως, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, ότι θα υπάρξει παράλληλη στήριξη των δημόσιων πανεπιστημίων της Ελλάδας. Άλλωστε, η Σοφία Ζαχαράκη σε πρόσφατη συνέντευξή της στην ATHENS VOICE είχε υποστηρίξει ότι «υπάρχει χώρος για όλους». 

Ο πρώην υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης, μέσα από ανακοίνωσή του τον περασμένο Μάρτιο έκανε λόγο για «ιδεοληπτική εμμονή του Κ. Μητσοτάκη με το άρθρο 16». Πρόσφατα, ο Αλέξης Τσίπρας κλήθηκε να απαντήσει στο ερώτημα γιατί να μην υπάρχουν και ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα. «Εγώ είμαι υπέρ της άποψης ότι η Ελλάδα πρέπει πρώτα να ενισχύσει συνολικά τη δημόσια εκπαίδευση και το δημόσιο σχολείο και το δημόσιο πανεπιστήμιο, να εισάγουμε πρακτικές που βλέπουμε και σε καλά ιδιωτικά πανεπιστήμια στο εξωτερικό που έχουν να κάνουν με τη σύνδεση με την παραγωγή και με την αγορά εργασίας. Είναι μια συζήτηση που γίνεται χρόνια στη χώρα, έχει να κάνει και με το Σύνταγμα που έχουμε από το 1974. Το μεγάλο πρόβλημα στη χώρα σήμερα είναι ότι πρέπει να αυξήσουμε τις δαπάνες για τη δημόσια παιδεία» απάντησε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.

Προεκλογικά, και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ εξέφρασε τη θέση της Χαριλάου Τρικούπη για την αναθεώρηση του άρθρου 16 και την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ο Νίκος Ανδρουλάκης δήλωσε υπό προϋποθέσεις υπέρ. «Αν έρθουν κάποιοι επιχειρηματίες και φέρουν μια επιχειρηματική πρόταση για ένα μη κρατικό – μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο, το οποίο θα έχει campus στα πρότυπα άλλων πανεπιστημίων και εργαστήρια, προφανώς είμαστε υπέρ. Λευκή επιταγή για να κάνει την παιδεία όπως θέλει ο επόμενος πρωθυπουργός, που φιλοδοξώ να μην είναι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος από τους σημερινούς πρωταγωνιστές, δεν θα δώσουμε, παρά μόνο αν υπάρχει συνολική συμφωνία και για τα μη κρατικά πανεπιστήμια και για τον τρόπο ενίσχυσης του δημοσίου πανεπιστημίου». 

Το στίγμα του ΜέΡΑ25 για την αναθεώρηση του άρθρου 16 έδωσε στο debate των πολιτικών αρχηγών ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος υπογράμμισε ότι δεν έχει διδάξει σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο. «Η όλη συζήτηση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα είναι αποκρουστική και μιλάω σαν καθηγητής πανεπιστημίου, θα ξεχάσω ότι είμαι αρχηγός πολιτικού κόμματος. Όλη η ιστορία αυτή δεν γίνεται για να έρθει το Χάρβαρντ στην Ελλάδα, γίνεται για να βαπτιστεί ένα κολέγιο της συμφοράς, το οποίο ουσιαστικά εκμεταλλεύεται την υποχρηματοδότηση του δημόσιου πανεπιστημίου. Η ουσία είναι η ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου. Είναι ο μόνος τρόπος για να διαφυλάξουμε μία πανεπιστημιακή εκπαίδευση από τα αρπακτικά». 

Προεκλογική «πρεμούρα» για την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής

Σημείο πλήρους απόκλισης θέσεων αποτελεί για τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Η Κουμουνδούρου στο πρόγραμμά της για την Παιδεία εξαγγέλλει την κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, μια δέσμευση που έρχεται να «σφραγίσει» τη θέση που από την αρχή είχε εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία. «Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής θα καταργηθεί από μία προοδευτική κυβέρνηση. Εμείς δεν λέμε τώρα για την κατάργηση της ΕΒΕ. Το λέμε τρία χρόνια. Θα καταργηθεί η ΕΒΕ και τον Σεπτέμβρη θα περάσουν 20.000 παραπάνω παιδιά. Τόσοι υπουργοί πέρασαν αλλά ήρθε ο Μητσοτάκης και έβαλε την ΕΒΕ. Ο πρώτος λόγος είναι για να μειώσει τεχνηέντως τον αριθμό εισακτέων και ο δεύτερο για να αυγατίσει η πελατεία των ειδικών κολεγίων», υπογράμμισε στην τηλεμαχία της Τετάρτης (10.5) ο Αλέξης Τσίπρας, χαρακτηρίζοντας τη λογική με την οποία ορίστηκε «ανήθικη». 

Λίγα 24ωρα νωρίτερα, η Νίκη Κεραμέως είχε υποστηρίξει ότι όσα είπε ο Αλέξης Τσίπρας για την κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής αποδείκνυαν ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν γνωρίζει για το πώς λειτουργεί η ΕΒΕ. Μάλιστα, κατηγόρησε τον κ. Τσίπρα για εμπόριο ψεύτικων ελπίδων, «υποσχόμενος εισαγωγή στο πανεπιστήμιο με βαθμό 1 και 2, δίχως να τον προβληματίζει αν οι νέοι αυτοί άνθρωποι θα μπορέσουν να φοιτήσουν και να αποφοιτήσουν ή αν θα εγκλωβιστούν, για χρόνια, σε έναν δρόμο χωρίς διέξοδο». 

«Η κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής από μόνη της δεν λύνει τα προβλήματα», τόνισε από την πλευρά του ο Δημήτρης Κουτσούμπας στο debate των πολιτικών αρχηγών. «Το ΚΚΕ προτείνει δέσμη μέτρων για την αναβάθμιση της Παιδείας των παιδιών μας και μέσα σε αυτά είναι και η κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, την οποία προώθησε η ΝΔ γιατί θεωρεί ότι δεν μπορεί να μπαίνουν με 8.000 μόρια στα πανεπιστήμια οι νέοι μας, μπορεί όμως οι ίδιοι και με τα 8.000 μόρια να πληρώνουν 8.000 ευρώ για να πηγαίνουν σε ιδιωτικά κολέγια τα οποία έχουν εξισωθεί με τα Πανεπιστήμια. Ο κ. Τσίπρας το λέει αυτό, εκ του ασφαλούς, ανέξοδες προεκλογικές υποσχέσεις, γιατί την ίδια στιγμή που λέει ότι θα το κάνει αυτό βάζει ένα μεγάλο “κόφτη” που είναι η επιλογή μόνο δέκα τμημάτων στο Μηχανογραφικό. Αυτό σημαίνει το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Δηλαδή να κόβονται πάρα πολλά παιδιά και να μένουν εκτός από αυτή τη διαδικασία. Αυτή είναι η ουσία».

ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Νέα Δημοκρατία: Αύξηση μισθών σε εκπαιδευτικούς και ακαδημαϊκούς - Φοιτητικές εστίες μέσω ΣΔΙΤ

Τη δυνατότητα οι γονείς να επιλέγουν το σχολείο που επιθυμούν να φοιτήσουν τα παιδιά τους δεσμεύεται να δώσει η Νέα Δημοκρατία. Στο πρόγραμμά της Πειραιώς εξαγγέλλει την αύξηση μισθών για εκπαιδευτικούς και ακαδημαϊκούς, αλλά και την παροχή voucher για διεθνώς αναγνωρισμένα πιστοποιητικά γλωσσομάθειας και ψηφιακών δεξιοτήτων σε Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. 

Οι βασικότερες δεσμεύσεις της Νεάς Δημοκρατίας είναι:

• Αύξηση των μισθολογικών απολαβών εκπαιδευτικών, με έμφαση στους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς και σε στελέχη εκπαίδευσης με αυξημένες αρμοδιότητες.
• Ελεύθερη επιλογή από γονέα της σχολικής μονάδας φοίτησης των μαθητών
• Διεύρυνση εφαρμογής ολοήμερου σχολείου ως τις 17:30 και επέκταση εφαρμογής του διευρυμένου και ενισχυμένου ολοήμερου προγράμματος σε νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία σε όλη τη χώρα.
• Επέκταση πρότυπων και πειραματικών σχολείων - 150 Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία μέχρι το 2027.
• Ανέγερση φοιτητικών εστιών για τη στέγαση 8.500 φοιτητών μέσω ΣΔΙΤ.
• Ενίσχυση του θεσμού της μαθητείας 
• Αναβάθμιση Επαγγελματικών Λυκείων.
• Επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών και αναβάθμιση των υποδομών στις Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας. Επέκταση του θεσμού των Πειραματικών ΕΠΑΣ και ενιαίος τρόπος λειτουργίας των ΕΠΑΛ, όπως τα Πρότυπα ΕΠΑΛ.
• Ειδικό πρόγραμμα για τον σχολικό εκφοβισμό - Εθνική στρατηγική κατά της βίας κατά των ανηλίκων.
• Voucher για διεθνώς αναγνωρισμένα πιστοποιητικά γλωσσομάθειας και ψηφιακών δεξιοτήτων σε Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια εκπαίδευση.

ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ: Επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου και κατάργηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας

Αν ο λαός αποφασίσει την επάνοδο του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία στην εξουσία, η Κουμουνδούρου θα προχωρήσει σε σειρά καταργήσεων ρυθμίσεων που εισήγαγε και εφάρμοσε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Κεντρική εξαγγελία για την Παιδεία, όπως ήδη αναφέρθηκε, η κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, την κατάργηση της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας, αλλά και την επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου. 

Κάποιες από τις βασικότερες δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την Παιδεία είναι: 

• Άμεση νομοθέτηση της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης και σταδιακή εφαρμογή της.
• Μείωση του ανώτατου αριθμού μαθητών/-τριών σε 20 ανά τμήμα για το νηπιαγωγείο και την Α’ τάξη δημοτικών σχολείων από τον Σεπτέμβριο του 2023, που θα επεκτείνεται σταδιακά και στις υπόλοιπες τάξεις. Ταυτόχρονη μείωση του μεγέθους των τμημάτων της Γ’ τάξης των λυκείων σε 20 μαθητές/-τριες ανά τμήμα.
• Κατάργηση του συστήματος της ατομικής αξιολόγησης (4823/2021) και της εξωτερικής αξιολόγησης των σχολείων (4692/2020) και επαναφορά του ν. 4547/2018 περί αποτίμησης και προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου.
• Άμεση μονιμοποίηση όσων νεοδιόριστων εκπαιδευτικών έχουν ολοκληρώσει τη δόκιμη υπηρεσία.
• Κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων και της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής από τη φετινή χρονιά.
• Εφαρμογή, από τον Σεπτέμβριο του 2023, της ελεύθερης πρόσβασης σε όσα πανεπιστημιακά τμήματα το επιτρέπει η προσφορά θέσεων, σύμφωνα με το σύστημα του νόμου 4610/2019.
• 5.000 μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών κατά το σχολικό έτος 2023-24 και προγραμματισμός των διορισμών για τα επόμενα χρόνια με στόχο την κάλυψη όλων των πάγιων κενών με μόνιμο προσωπικό.
• Ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Κατάργηση του νόμου 4763/2020.
• Κατάργηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας και επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου.
• Εκλογή Κοσμητόρων/-ισσών στις Πανεπιστημιακές Σχολές.
• Κατάργηση της διαγραφής των φοιτητών/-τριών λόγω του κανόνα ν+2.
• Προκήρυξη όλων των κενών θέσεων που προέκυψαν από αφυπηρετήσεις στα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα από το 2018 και προγραμματισμός τετραετίας με στόχο το διπλασιασμό των μελών ΔΕΠ και ερευνητών/-τριών.
• Αύξηση της τακτικής επιχορήγησης των Ερευνητικών Κέντρων για την κάλυψη της μισθοδοσίας του τακτικού προσωπικού και των λειτουργικών τους δαπανών.

ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ: Εθνικό απολυτήριο και αναβάθμιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων

Στο πρόγραμμά του το ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ προτάσσει την ανάγκη ύπαρξης Εθνικού Απολυτηρίου και Εθνικού Πτυχίου, ενώ θέτει ψηλά και την Επαγγελματική Εκπαίδευση και την αναβάθμιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων. Αναλυτικότερα, η Χαριλάου Τρικούπη δεσμεύεται ότι θα θέσει στον δημόσιο διάλογο τέσσερις μεταρρυθμίσεις για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και επιμέρους αλλαγές.

Αυτές είναι:

• Εθνικό Απολυτήριο: Αποκτάται με πανελλήνιες εξετάσεις σε βασικό κορμό μαθημάτων, στις οποίες συμμετέχουν οι απόφοιτοι Λυκείων. Δεν είναι μόνο το κύριο προαπαιτούμενο για την πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση αλλά και βασικό εργαλείο για την αναμόρφωση και την διαρκή αξιολόγηση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Πιστοποίηση γνώσεων στην Πληροφορική και σε μία Ξένη Γλώσσα στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. 
• Εθνικό Πτυχίο: Θα πιστοποιεί την ακαδημαϊκά προσόντα όλων των αποφοίτων παρεμφερών σχολών και τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, για να αντιμετωπιστεί το γεγονός ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν διαθέτει βάση σύγκρισης προσόντων και γνώσεων μεταξύ ομοειδών αποφοίτων από διαφορετικά ιδρύματα.
• Αναβάθμιση του ρόλου της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ). 
• Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Η αναβάθμιση και ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης κρίσιμη προϋπόθεση για τη συνολική βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και την ανάγκη διάθεσης εξειδικευμένων στελεχών σε σύγχρονους τομείς τεχνολογίας και καινοτομίας.
• Αναβάθμιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων για τους αποφοίτους της και μία αμφίδρομη κινητικότητα με τις δομές της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
• Μέτρα οικονομικής ενίσχυσης οικογενειών με παιδιά φοιτητές ή καταρτιζόμενους στην επαγγελματική εκπαίδευση (όπως η έκπτωση φορολογίας ή η αύξηση του αφορολόγητου για γονείς φοιτητών και σοβαρή στεγαστική συνδρομή), παράλληλα με τις υποτροφίες αριστείας.