Την Κυριακή 5/10/14 ήμουν στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα, στη συζήτηση ανάμεσα στο Ποτάμι και σε κατοίκους της περιοχής. Με πολλή χαρά είδα μεγάλη συμμετοχή κατοίκων, ανθρώπων φυσιολογικών, όχι στημένων, με διάθεση ν’ ακούσουν και να συζητήσουν. Δημοκρατικά. Ο πολύπαθος Αγ. Παντελεήμονας φαίνεται να αλλάζει σιγά σιγά, πάντα με προβλήματα βέβαια, αλλά και αρκετό κόσμο που δείχνει να προσπαθεί για κάτι καλύτερο.
Πριν από τρία χρόνια, στις Απόκριες του 2011, είχα συμμετάσχει σε μια απόπειρα του σημερινού δημάρχου, τότε νεοεκλεγμένου, να οργανώσει μια αποκριάτικη γιορτή στην πλατεία Αττικής για τους κατοίκους της περιοχής. Υποστήκαμε εισβολή ρατσιστών, έξαλλων ατόμων που αργότερα αποκαλύφθηκε ότι έχουν οργανική σχέση με τη Χρυσή Αυγή, όπως η υπόδικη Θέμις Σκορδέλη, ατόμων που έδειχναν ότι εκπροσωπούσαν τους (Έλληνες) κατοίκους της περιοχής και που με απειλές, βρισιές και προπηλακισμούς ανάγκασαν όλους μας σε φυγή: τον δήμαρχο, τους ανθρώπους του Δήμου, την μπάντα και τους λίγους κατοίκους που τόλμησαν να φέρουν τα μασκαρεμένα παιδάκια τους για να διασκεδάσουν. (βλ. και blog Μελίττα Γκουρτσογιάννη: “Ο μελαψός που πουλάει ασπρίλα και η γιορτή που δεν έγινε”). Παρόμοια έκτροπα έγιναν και στις πρώτες προσπάθειες του Δήμου για τη λειτουργία της περιβόητης παιδικής χαράς.**
Την Κυριακή λοιπόν μπόρεσα να καμαρώσω τη διαφορά. Η πλατεία ήταν μια κανονική πλατεία, μιας κανονικής πόλης. Οι κάτοικοι της περιοχής ήρθαν, άκουσαν, συζήτησαν τα υπέρ και τα κατά, ενώ κανα-δύο στημένοι, προφανώς γνωστοί στη γειτονιά, χάρις στη σταθερή αλλά και δημοκρατική στάση του υπόλοιπου κόσμου, καθώς και στην ανάλογη στάση του ομιλητή Σταύρου Θεοδωράκη, δεν κατόρθωσαν να εκτρέψουν τη συζήτηση και να τη διαλύσουν. Χρυσαυγίτες και “αγανακτησμένοι κάτοικοι” δεν τόλμησαν να κάνουν φανερή την παρουσία τους. Εκτός από τις ποινικές διώξεις που ολοφάνερα παίζουν αποτρεπτικό ρόλο, δημόσιες δημοκρατικές εκδηλώσεις σαν την χτεσινή τους αποθαρρύνουν κι άλλο, ενώ δίνουν θάρρος στους κατοίκους να εκφράσουν τη γνώμη τους ελεύθερα και αρχίζουν ν’ αλλάζουν το όλο κλίμα. Αυτό είναι μια μικρή τακτική νίκη της Δημοκρατίας.
Δεν είναι ο στόχος αυτού του σημειώματος να αναλύσω την ομιλία του Σταύρου Θεοδωράκη – που στις περισσότερες κατευθύνσεις της με βρίσκει προσωπικά σύμφωνη. Θα σταθώ μόνο στα ζητήματα των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών, που κατ’εξοχήν αφορούν την περιοχή και αποτέλεσαν τη μαγιά για να πιάσει εκεί ερείσματα η Χ.Α. Θα επισημάνω δύο βασικά θετικά στοιχεία της ομιλίας:
- την έμφαση στην ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος σε πανευρωπαϊκή κλίμακα και όχι από κάθε κράτος χωριστά
-την επισήμανση όχι μόνο των “δεξιών λαθών” κυρίως από τη μεριά της πολιτείας (εγκατάλειψη της περιοχής, ολιγωρία στην πάταξη των ρατσιστικών φαινομένων κ.α) αλλά και την επισήμανση των “αριστερών λαθών” που στρουθοκαμήλιζαν σχετικά με τα υπαρκτά προβλήματα συμβίωσης ντόπιων-μεταναστών.
Από κει και πέρα, σε πιο ειδικά θέματα μεταναστευτικής πολιτικής κάποιες θέσεις ήταν κατά τη γνώμη μου ανεπεξέργαστες και άρα πρόωρες.
Έχει αξία να θυμηθούμε την πρόσφατη ιστορία της περιοχής, που έχουν επισημάνει πολλές φορές κοινωνιολόγοι, πολεοδόμοι και ο ίδιος ο Δήμαρχος. Οι κάτοικοι έφυγαν πριν έρθουν οι μετανάστες. Ιδίως οι κάτοικοι με παιδιά έφυγαν στα προάστια λόγω κακών συνθηκών, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και η έλλειψη επαρκών κοινωνικών υποδομών. Η συνέχεια είναι τυπική σε πάμπολλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, και δεν είναι εξαίρεση ο Αγ. Παντελεήμονας: Η περιοχή αφήνεται να υποβαθμιστεί, φεύγουν πολλοί κάτοικοι, υπάρχει μεγάλη προσφορά στέγης, πέφτουν τα νοίκια, έρχονται μετανάστες, εγκαταλείπεται και υποβαθμίζεται η περιοχή ακόμα πιο πολύ, κ.ο.κ. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί σε άλλες πόλεις της Ευρώπης, σε γειτονιές με ανάλογη τύχη, ότι από ένα σημείο και πέρα ο φαύλος κύκλος σπάει και αρχίζει πορεία ανάστροφη: λόγω των φτηνών ενοικίων προσελκύονται νέες δυναμικές πληθυσμιακές ομάδες (νεαροί επαγγελματίες στο ξεκίνημα, καλλιτέχνες, εναλλακτικές/καινοτόμες δραστηριότητες, φοιτητές), αυτό φέρνει και άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες και υπηρεσίες και στη συνέχεια και ο δήμος αναλαμβάνει έργα αναβάθμισης/ανάπλασης. Αυτή η αναστροφή δεν οδηγεί αναγκαστικά σε μια ειδυλλιακή συμβίωση ντόπιων και ξένων, γιατί η ουσιαστική πολυπολιτισμική ώσμωση θέλει πολύ περισσότερο σχεδιασμό και δουλειά. Το πιο πιθανό είναι να ανεβούν τα νοίκια και να φύγουν αυτή τη φορά οι πιο φτωχοί. Ωστόσο θέλω να επισημάνω ότι τίποτα δεν είναι μοιραίο, ούτε ο κατήφορος μονόδρομος. Θέλει όμως τόλμη, δουλειά και πολιτική βούληση.
Τέλος, να σημειώσω ότι μετά την εκδήλωση κανα-δυό άτομα μοίρασαν προκήρυξη με θεωρητικό προβληματισμό που ξέφευγε από το πλαίσιο της συνάντησης – και φυσικά κανείς δεν τους εμπόδισε και πιθανόν κάποιοι να προβληματίστηκαν. Αυτό είναι νίκη της δημοκρατίας: σε μια γειτονιά όπου περίσσεψαν οι κραυγές και οι μπουνιές, όσοι θέλουν να εκφράσουν αντιρρήσεις να χρησιμοποιούν αυτή την εξαιρετική ανθρώπινη εφεύρεση: τον γραπτό λόγο.
**Η νέα παιδική χαρά που σχεδιάστηκε από το Δήμο σε νέα θέση μόλις πήρε πιστοποίηση και θα λειτουργήσει άμεσα. Μένει να δούμε αν οι ρατσιστές θα το εμποδίσουν. Θέλω να πιστεύω ότι οι λογικοί κάτοικοι, σαν αυτούς που είδαμε την Κυριακή, είναι περισσότεροι και αποτελεσματικότεροι.
