Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, μιλώντας για το νέο βιβλίο του Σταύρου Τσακυράκη «Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ», προειδοποίησε για τα fake news.
H Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου απηύθυνε χαιρετισμό στη συζήτηση που διοργανώθηκε στην Αρχαία Αγορά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, με αφορμή τη νέα έκδοση του βιβλίου του Σταύρου Τσακυράκη «Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ».
«Με μεγάλη χαρά και συγκίνηση βρίσκομαι σήμερα εδώ για την παρουσίαση της νέας έκδοσης του βιβλίου του Σταύρου Τσακυράκη "Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ". Η επανέκδοση αυτή, για την οποία θα ήθελα να συγχαρώ τις Επιστημονικές Εκδόσεις Κρήτης, καθώς καθιστά εκ νέου προσιτό στο κοινό ένα πολύ σημαντικό έργο, αποτελεί, πέρα από την επιστημονική και παιδευτική αξία της, μια ευκαιρία να τιμήσουμε τη μνήμη του αγαπημένου φίλου Σταύρου» τόνισε.
Και πρόσθεσε: «Η αποψινή συζήτηση στην Αρχαία Αγορά έχει ως επίκεντρο ένα θέμα που ιστορικά συνδέεται στενά με τον χώρο αυτό: την ελευθερία της έκφρασης και την ελεύθερη ανταλλαγή των ιδεών. Στον χώρο που γεννήθηκε και άκμασε η αθηναϊκή δημοκρατία θα ακούσουμε επιχειρήματα, ιδέες και αναλύσεις σε σχέση με ένα κομβικό στοιχείο της δημοκρατίας, το ατομικό και πολιτικό δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης.
Είναι γνωστές οι διαφορετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής στο θέμα αυτό. Στην Αμερική, η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης είναι σχεδόν απόλυτη. Στην Ευρώπη αντίθετα, η κατοχύρωση του δικαιώματος στην πράξη προκύπτει μετά από στάθμιση με τα αντικρουόμενα δικαιώματα και συμφέροντα, όπως ο ιδιωτικός βίος, και γι' αυτό δέχεται περιορισμούς».
Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Η ελευθερία του λόγου, τα fake news και οι προκλήσεις για τη Δημοκρατία
Στον χαιρετισμό της η Κατερίνα Σακελλαροπούλου αναφέρει επίσης: «Ο Τσακυράκης υποστήριζε με πάθος ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι το απόλυτο δικαίωμα, δικαίωμα "βαρέων βαρών", όπως είχε πει χαρακτηριστικά. Θεμελιώδες, γιατί είναι το κατ’ εξοχήν δικαίωμα που άπτεται της δημοκρατίας. Χωρίς ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει δημοκρατία, ούτε ατομική ολοκλήρωση, και αυτό την κάνει ξεχωριστή. Οι πολίτες, έλεγε, έχουν δικαίωμα να ελέγχουν την εξουσία, ως απόρροια της λαϊκής κυριαρχίας. Και αυτό επιτυγχάνεται με την άσκηση κριτικής, όσο σφοδρή κι αν είναι αυτή. Τα κρατικά όργανα δεν έχουν τιμή και υπόληψη. Δεχόταν να συζητήσει μόνο το κατά πόσον έχουν χώρο ιδιωτικότητας. Είχε πει χαρακτηριστικά: "Έχω απόλυτο δικαίωμα να εκφράσω την καταφρόνησή μου προς κάθε κρατική αρχή: Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πρωθυπουργό, τους πάντες". Σχετικές είναι και οι απόψεις του για την κριτική που πρέπει να δέχονται οι δικαστές: "την αντίληψη ότι ο δικαστής είναι τελικός κριτής κάθε απόφασης σε μια κοινωνία και συγχρόνως υπεράνω κριτικής, τη θεωρώ προβληματική για τη δημοκρατία"».
Και συμπληρώνει: «Πέρα όμως από τις κλασικές όψεις της προστασίας του δικαιώματος σε ένα φιλελεύθερο πολίτευμα, έχουν προσφάτως αναδειχθεί και άλλες, που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες και ιδίως τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Το ζήτημα των fake news και της αντιμετώπισης της διασποράς ψευδών ειδήσεων, με παράλληλο σεβασμό της ελευθερίας έκφρασης, έχει μετατραπεί σε υπαρξιακό ζήτημα για την ίδια τη δημοκρατία, με γεωστρατηγικές μάλιστα διαστάσεις που πλέον δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει.
» Αντίστοιχα, η ελευθερία του λόγου σε μέσα όπως το Twitter ή το Facebook, θέτει σοβαρότατες προκλήσεις. Τα μέσα αυτά ανήκουν σε ιδιώτες, οι οποίοι ρυθμίζουν κυριαρχικά το περιεχόμενο που διακινείται σε αυτά ελέγχοντας την τήρηση των εσωτερικών κανόνων ορθής λειτουργίας τους. Η γνωστή υπόθεση του αποκλεισμού του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump από το Twitter δείχνει πόσο ευαίσθητες είναι οι σταθμίσεις στο πεδίο αυτό και πόσο κρίσιμη η λειτουργία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μεταξύ άλλων, και για την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων.
» Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφέρω κάποιες σκέψεις που συμπυκνώνουν την ανάγκη προστασίας της ελευθερίας του λόγου κατά την αμερικανική αντίληψη και τα οποία μας παρακινούν να στοχαστούμε για τον ρόλο που πρέπει να έχει αυτή η ελευθερία στις δημοκρατικές κοινωνίες μας. Όπως είχε πει ο δικαστής Brandeis στην ιστορική συγκλίνουσα γνώμη του στην υπόθεση Whitney v. California, η οποία σχολιάζεται εκτενώς στο βιβλίο, "[αυτοί που κατέκτησαν την ανεξαρτησία μας] πίστευαν ότι η ελευθερία του να σκέφτεσαι όπως θέλεις και να μιλάς όπως σκέφτεσαι είναι μέσα απαραίτητα για την ανακάλυψη και διάδοση της πολιτικής αλήθειας […] ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ελευθερία είναι ένας απαθής λαός˙ ότι ο δημόσιος διάλογος είναι πολιτικό καθήκον. Και αυτό θεωρούσαν ότι έπρεπε να αποτελεί θεμελιώδη αρχή του αμερικανικού πολιτεύματος".
» Θα ήθελα να ευχαριστήσω, εκτός από τον εκδοτικό οίκο, την Ιωάννα Τουρκοχωρίτη και τον Πάσχο Μανδραβέλη για τη συμβολή τους στη νέα αυτή έκδοση, η οποία προσφέρει το πολύτιμο αυτό έργο του Σταύρου Τσακυράκη και στις επόμενες γενιές που δεν είχαν τη μεγάλη τύχη να τον γνωρίσουν προσωπικά. Η σκέψη, ο λόγος του και, πάνω απ’ όλα, ο ίδιος, θα μας λείπουν πάντα».
Δυστυχώς, η χώρα οδεύει σε ένα ακόμα εφιαλτικό αδιέξοδο. Το πολιτικό προσωπικό έχει διαγράψει από τη μνήμη του τα χρόνια και τις σκληρές συνέπειες της κρίσης.
12°
