Ποιος και γιατί αμφισβητεί το Φανάρι;

Τον Δεκέμβριο του 2018 το Οικουμενικό Πατριαρχείο παραχώρησε στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας το αυτοκέφαλο. Το αυτοδιοίκητο, όπως μπορούμε να πούμε διαφορετικά. Η απόφαση αυτή προκάλεσε την μήνιν του Πατριαρχείου Μόσχας που το θεώρησε αιτία πολέμου, κατασυκοφαντώντας στη συνέχεια τόσο το Φανάρι, όσο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο προσωπικά. Υπήρξαν και συνεχίζουν να υπάρχουν δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για μια απόφαση που ελήφθη μετά από εντολή των Αμερικανών, ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξυπηρετεί τα Δυτικά συμφέροντα, ότι, ότι, ότι…

Στην Ελλάδα η κυβέρνηση και τα κόμματα δείχνουν να αγνοούν επί της ουσίας την επιρροή που μπορεί να ασκεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο με τις αποφάσεις του σε ισχυρές χώρες όπως είναι η Ρωσία και η Ουκρανία. 

Με τον ίδιο τρόπο -με κάποιες εξαιρέσεις-  η ελληνική πολιτική σκηνή φαίνεται να αγνοεί την επιρροή της εκκλησιαστικής διπλωματίας, τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να παίξουν τα Πρεσβυγενή  Πατριαρχεία –κάποιες φορές τον αγνοούν και τα ίδια τα Πατριαρχεία-  εξαιρώντας τα από την άσκηση γεωπολιτικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τη βόρεια Αφρική και την Ασία. 

Όσα έγιναν τις τελευταίες ημέρες με αφορμή την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου στα εγκαίνια του «Τουρκικού κέντρου» στη Νέα Υόρκη, αποδεικνύουν την έλλειψη γνώσης του ρόλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των αρχών της εκκλησιαστικής διπλωματίας. 

Το Φανάρι δεν οφείλει (και δεν πρέπει να) είναι το μακρύ χέρι της Ελλάδας γιατί είναι κάτι ευρύτερο. Δεν έχει σύνορα και δεν (οφείλει να) φροντίζει για την επίτευξη κάποιου εθνικού στόχου ή σκοπού. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι μόνο μια εθνική Εκκλησία καθώς το ποίμνιό του εκτείνεται σε πολλές Ηπείρους και χώρες, μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα. Γι’ αυτό και ο εκάστοτε αρχιεπίσκοπος Αμερικής, δεν είναι (και δεν μπορεί να είναι) εντολοδόχος οποιασδήποτε κυβέρνησης, ελληνικής, τουρκικής ή άλλης. 

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στο παρελθόν είχε  επισκεφτεί το Ιράν, τη Λιβύη (επί Καντάφι), την Κούβα (επί Φιντέλ Κάστρο) και πολλές άλλες χώρες. Φανταστείτε να χρειαζόταν να απολογηθεί στους αντιπάλους των Ιρανών Αγιατολάχ, του Καντάφι και του Κάστρο για τις επισκέψεις του αυτές. 

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σχεδόν σε καθημερινή βάση, στα γεύματα που παραθέτει στο Φανάρι, στο πλαίσιο των επισκέψεων που δέχεται συναντά υπουργούς, γερουσιαστές, βουλευτές και αξιωματούχους από χώρες και οργανισμούς που συνυπάρχουν στο ίδιο τραπέζι. Συζητούν, ανταλλάσσουν απόψεις με τον Πατριάρχη να γίνεται δέκτης απόψεων, θέσεων και πληροφοριών που δεν έχουν οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες. 

Και υπάρχει και μια λεπτομέρεια που σε πολλούς διαφεύγει. 

Την ίδια στιγμή που το Φανάρι μπορεί να προκαλέσει –προφανώς άδικα– την μήνιν των Ρώσων, δείχνοντας πόσο μεγάλη επιρροή έχουν οι αποφάσεις του σε σχεδιασμούς ισχυρών κρατών, συνεχίζει να πορεύεται στην Κωνσταντινούπολη. Πάντα υπό δύσκολες συνθήκες.

Στην Ελλάδα, η μικροπολιτική όμως έχει εντάξει την –όποια– Εκκλησία σε σχεδιασμούς που αφορούν τα πρόσωπα και όχι τους θεσμούς. Π.χ. φροντίζει να εξυπηρετεί τον εκάστοτε αρχιεπίσκοπο Αθηνών  για «ρουσφέτια» όπως π.χ. να δίνει την εξουσία σε ανθρώπους που θεωρεί ότι ευνοούν την Εκκλησία ή να αποπέμπει ακόμη και μέλη της κυβέρνησης. Να ζητά ανταλλάγματα για να γίνει π.χ. κάποιος «φίλος» κληρικός μητροπολίτης. Να θεωρεί ότι υπάρχει έλλειψη «εθνικής συνείδησης» όταν το Φανάρι ζητά την εφαρμογή της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξης του 1928 στις μητροπόλεις των λεγομένων Νέων Χωρών.

Αυτό που οφείλει να κάνει η Ελλάδα είναι να προστατεύει το Φανάρι, από όσους βάλουν εναντίον του. Όποιοι και αν είναι αυτοί. Γιατί αν προστατεύσει το Φανάρι θα προστατεύσει και την Ελλάδα. Δεν υπάρχει άλλη οδός. 

Και για όσους δεν το γνωρίζουν: Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, θα βρεθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα επισκεφτεί τον Λευκό Οίκο όπου θα συναντηθεί με τον Τζο Μπάιντεν. 

Την ίδια στιγμή πολλοί πρόεδροι και πρωθυπουργοί –ακόμη και ισχυρών χωρών– περιμένουν μια απάντηση για μια συνάντηση έστω και λίγων λεπτών με τον ισχυρό Πρόεδρο των ΗΠΑ για να αισθανθούν «εθνικά υπερήφανοι».  

Ποιος και γιατί λοιπόν αμφισβητεί το Φανάρι;