Μια ανάλυση με αφορμή τη συνέντευξη Μητσοτάκη στο Monocle για την Ελλάδα, τον εθνικό διχασμό, τα πανεπιστήμια και την τρομοκρατία.
Τελειώνοντας το πανεπιστήμιο, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 70, κάποιοι συζητούσαμε το πώς και αν και που θα συνεχίσουμε τις σπουδές μας. Στην Ελλάδα, την Ευρώπη ή μήπως στην Αμερική; Στη Γαλλία, την Μ. Βρετανία ή μήπως στη Δυτική Γερμανία; Την ίδια στιγμή ως νέοι και ένθερμοι κομμουνιστές θρηνούσαμε τα βράδια στις ταβέρνες για τη μεγάλη ήττα του εμφυλίου και όταν μερακλώναμε, ανάμεσα σε ρετσίνα και κολοκυθάκι τηγανητό, πιάναμε τα αντάρτικα να πάνε κάτω τα φαρμάκια. Κανείς μας δεν αναρωτιόταν πόσο άπιαστο όνειρο θα ήταν για μας η Νέα Υόρκη, το Παρίσι ή το Λονδίνο αν βρισκόμασταν στη λάθος πλευρά της Ιστορίας. Αν δηλαδή είχε νικήσει το ΚΚΕ, αν οι επάρατοι ξένοι δεν έβαζαν πλάτη και βέτο να μείνει η Ελλάδα στον ελεύθερο κόσμο. Ή αν ο Στάλιν επέμενε να μας πάρει μαζί του.
Όλα αυτά τα θυμήθηκα όταν διάβασα τη συνέντευξη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο περιοδικό Monocle. «Η ιστορία της Ελλάδας ήταν πάντα ιστορία θριάμβων τους οποίους ακολούθησαν καταστροφές. Αλλά η διαδρομή ήταν πάντα η σωστή. Ήμασταν πάντα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας όταν κληθήκαμε να κάνουμε μεγάλες επιλογές». Όλα σωστά. Υποθέτω ότι εννοεί την έκβαση του εμφυλίου όταν η Ελλάδα είχε όλες τις προϋποθέσεις να γίνει Αλβανία, την ένταξη στην ΕΟΚ, που πολλοί τη θεωρούσαν στο «ίδιο συνδικάτο με το ΝΑΤΟ», την μετάβαση στον στενό πυρήνα του ευρώ «των μισητών μονοπωλίων» και βέβαια την παραμονή σε αυτό, όταν το 2015 φτάσαμε μια ανάσα από την έξοδο και την καταστροφή. Εδώ πρέπει να «ευχαριστήσουμε» τους προηγούμενουςπου δεν τόλμησαν να μας στείλουν στα αζήτητα της Ιστορίας, ενώ στο Σύνταγμα ο «λαός» ήταν έτοιμος να πανηγυρίσει την πανωλεθρία της χώρας του. Ο φόβος φύλαξε τα έρημα.
Ο αγώνας όμως συνεχίζεται διότι η ισορροπία θα είναι πάντοτε ασταθής και η πορεία επισφαλής. Δεν είναι η Τουρκία, δεν είναι το μεταναστευτικό, δεν είναι η πανδημία που αντιμετωπίσαμε πρόσφατα με σχετική επιτυχία και μπράβο μας. Δεν είναι καν η οικονομική ύφεση που θα ακολουθήσει το τέλος της υγειονομικής κρίσης. Όλα αυτά μπορούμε να τα παλέψουμε ειδικά μέσα από το περιβάλλον της ΕΕ. Είναι κάτι πιο βαθύ αυτό που μας λερώνει, κάτι δυσβάστακτο που μας είναι αδύνατο να το ξεφορτωθούμε. Είναι ο βαθύς εσωτερικός μας διχασμός και αναζητείται η πολιτική και πνευματική ηγεσία που θα τον γεφυρώσει. Υπάρχει εσωτερική αιχμή που πασχίζει να αποδείξει ότι πράγματι η Ελλάδα είναι μια χώρα παραδόξως νεωτερική.Και πρέπει να πάψει να είναι. Που την τραβάει απ’ το μανίκι. Που θεωρεί την ακινησία δείγμα προόδου. Που βάζει καθημερινά εμπόδια σε κάθε αλλαγή.
Αλλά για ποια πνευματική ηγεσία μιλάμε; Η σύνοδος των πρυτάνεων ανησυχεί για τη βιωσιμότητα πανεπιστημιακών τμημάτων της περιφέρειας μιας και θα λείψουν από τη νέα χρονιά οι «επιτυχόντες» του 01 έως 06 στα 20. Διότι η ίδρυση τους από προηγούμενες κυβερνήσεις και δη την τελευταία έγινε για πολύ σοβαρούς αναπτυξιακούς λόγους. Τη βιωσιμότητα του σουβλατζίδικου και της καφετέριας. Και βέβαια η χρηματοδότηση πρέπει να αποσυνδεθεί από τον αριθμό των φοιτητών διότι ακόμα και αν δεν βρίσκονται πολλοί υποψήφιοι να προτιμήσουν το τμήμα,οι φορολογούμενοι πρέπει να το χρηματοδοτούν αδρά για να έχουν μια καλοπληρωμένη δουλειά οι δάσκαλοι χωρίς μαθητές. Και ενώ τους πρυτάνεις δεν τους ενοχλεί το 02/20 του «επιτυχόντα» θέλουν να έχουν λόγο για το περιεχόμενο των εξεταζόμενων μαθημάτων μην και οι πρωτοετείς δεν ξέρουν διαφορικές εξισώσεις ή το φαινόμενο της περίθλασης του φωτός. Προφανώς και δεν θέλουν τη διαγραφή των αιώνιων αφού η χρηματοδότηση είναι συνάρτηση του αριθμού όλων των φοιτητών ενεργών και ξεχασμένων. Και βέβαια το πειθαρχικό κανονιστικό πλαίσιο είναι θέμα εσωτερικό και θα το εφαρμόσουν όπως το κάνουν εδώ και τόσα χρόνια. Δηλαδή καθόλου. Και βέβαια οι Ομάδες Φύλαξης να δίνουν αναφορά στην πρυτανεία αλλά να πληρώνονται από τους πολίτες. Αν νομίζετε ότι γλυτώσαμε από το σοσιαλισμό με τα λεφτά των άλλων κάνετε λάθος. Ιδού το αυτοδιοίκητο με τα λεφτά των άλλων.
Την ίδια στιγμή θέλουμε να κάνουμε τη χώρα εξόχως ανταγωνιστική και να σχεδιάσουμεμια φιλόδοξη στρατηγική rebranding. Με πανεπιστήμια που όποιος θέλει μπορεί να τα καταστρέφει και να δέρνει όποιον του αντιστέκεται δεν γίνεται. Και μιας και μιλήσαμε για ξύλο ας σταθούμε στην κλωτσοπατινάδα των δύο ανήλικων στον άτυχο σταθμάρχη του μετρό που τόλμησε να τους ζητήσει να βάλουν μάσκα και να κατεβάσουν τα πόδια τους από το κάθισμα. Που τους κοίταξε. Ακραίο βέβαια γεγονός που δεν είναι σωστό να το μεγαλοποιούμε. Δεν είναι όλοι οι έφηβοι έτσι. Ούτε καν οι περισσότεροι. Απλώς όσοι είναι μένουν ατιμώρητοι για την βίαιη συμπεριφορά τους και την επαναλαμβάνουν. Η πρώτη επαφή τους με την βία και την ανοχή της πολιτείας είναι η κατάληψη του σχολείου τους. Το βλέπεις στη λάμψη που έχουν τα μάτια τους όταν στέκονται στην πόρτα και εμποδίζουν την είσοδο στους δασκάλους και τους συμμαθητές τους. Αισθάνονται σαν μικροί θεοί και δικαίως. Διότι ξέρουν ότι ένα μέρος της κοινωνίας τους στηρίζει.
Ποια πολιτική ηγεσία θα βάλει τέλος σ’ αυτήν την ντροπή; Και ποια πνευματική θα εξηγήσει το νόημα της πραγματικής ελευθερίας; Ποιος δάσκαλος θα εκστομίσει στις γιορτές της 25η Μαρτίου ή της 28ης Οκτωβρίου ότι ελευθερία σημαίνει πρωτίστως σεβασμός στα νόμιμα δικαιώματα του άλλου και όχι μόνο του εαυτού σου; Ποιος θα μιλήσει για ατομική ευθύνη; Οι δύο έφηβοι σίγουρα αισθάνονται δικαιωμένοι που έδειραν τον σταθμάρχη που τους ζητούσε να τηρήσουν το νόμο. Γιατί ισχυρές εσωτερικές δυνάμεις νουθετούν συστηματικά τα παιδιά μας ότι είναι καλό και προοδευτικό να παρανομούν. Να αντιστέκονται γενικώς στους ισχυρούς. Να πολεμούν το κράτος. Και όταν το κράτος απαντά με τη νόμιμη βία να το καταγγέλλουν.
Τα δυο «στιγμιότυπα» που παρέθεσα, η «άρνηση των πρυτάνεων» και η «βία στο μετρό» δείχνουν ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολη η απογείωση της πατρίδας παρόλες τις φιλότιμες προσπάθειες μιας μερίδας της πολιτικής της ηγεσίας και ικανού μέρους της κοινωνίας. Δεν αρκεί να γίνει κόμβος τεχνολογίας, κέντρο βιοφαρμακευτικής επόμενης γενιάς ή μπουτίκ εναλλακτικής οινοποιίας. Δεν αρκεί να στέκεσαι στην σωστή πλευρά της ιστορίας, πρέπει και να κινείσαι αδιάκοπα αναζητώντας το σωστό δρόμο. Να νοιάζεσαι μόνο για το πιο μονοπάτι προόδου πρέπει να διαλέξεις ήγια το ρυθμό που πρέπει να το διανύσεις και όχι να σταματάς και να γυρίζεις πίσω γιατί η κοινωνία σου είναι διχασμένη και συγκρούεται ακόμα με όρους εμφυλίου. Δεν μπορείς να κλείνεις ακόμα το μάτι στην τρομοκρατία.
Δεν μπορείς να κλείνεις κάθε λίγο κεντρικούς σταθμούς του μετρό γιατί οι διαδηλωτές μπορεί και να τους σπάσουν. Και ταυτόχρονα να θέλεις ν’ αφήσουν οι βορειοευρωπαίοι τις σκοτεινές πλην όμως ήσυχες πόλεις τους για να δουλεύουν από την Αθήνα, αλλά να μην ξέρουν τι τους ξημερώνει. Τα θέματα της ανομίας και της βίας πρέπει να λυθούν εδώ και τώρα και όχι να διαιωνίζονται ή να σπρώχνονται κάτω από το χαλί υπό τον φόβο της σύγκρουσης με τους θιασώτες τους. Και σε μια φάση αναζήτησης εξόδου προς το φως ξενίζει η καθυστέρηση μιας γενναίας μεταρρύθμισης στο χώρο της δικαιοσύνης που πρέπει να λύσει τα προβλήματα της ατιμωρησίας αλλά και της αρνησιδικίας εκ μέρους του κράτους. Να γίνουμε η μπουτίκ της Ευρώπης αλλά με πόλεις ειρηνικές, καθαρές και φροντισμένες. Εναλλακτικά σύγχρονες αλλά ανθρώπινες πάνω απ’ όλα. Αλλιώς γιατί να έρθει ο άλλος; Για να ζήσει το μύθο της ντεμέκ επανάστασης στην Αθήνα;
Θέλουμε ποιότητα ζωής στις μεγάλες πόλεις. Ακόμα καλύτερη ποιότητα θέλουν αυτοί που σκέφτονται να αφήσουν την αλλοδαπή και να επιστρέψουν στην όμορφη πατρίδα τους για να δουλέψουν και να γεννήσουν τα παιδιά τους. Θέλουν εκπαίδευση ουσιαστική και όχι προσχηματική σαν την υπάρχουσα. Θέλουν καθαριότητα, φροντισμένους χώρους πρασίνου, ελεύθερο κέντρο 365 μέρες το χρόνο, τίμιο φαγητό και καθαρό ποτό. Θέλουν υγιεινή ατμόσφαιρα, σεβασμό στον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, καθαρά και σύγχρονα μέσα μαζικής μεταφοράς με σταθερά δρομολόγια. Θέλουν δημοτικές αρχές που να κυκλοφορούν στην πόλη και όχι δημαρχεία φαντασμάτων. Θέλουν και ΜΜΕ που να μην τους θεωρούν τελείως ηλίθιους και να τους το δείχνουν τόσο ξεδιάντροπα. Και μεις φίλτατε πρόεδρε δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι στα περισσότερα από αυτά. Και πρέπει να τρέξουμε. Και πρέπει να τα κάνουμε όλα γρήγορα αλλά και σωστά και άρτια για να καλύψουμε τη διαφορά από τους άλλους.
Πολλοί ξένοι αναλυτές θεωρούν ότι η δεκαετία που τρέχουμε θα είναι δική μας, θα είναι της γαλανόλευκης Ελλάδας. Αλλά πρέπει να το ξέρει και η Ελλάδα. Για να λούσει τα μαλλιά της, να βάλει τα καλά της, να σκάσει το πιο γλυκό χαμόγελο και να βγει έξω στο φως. Στο φως της προόδου και της ελευθερίας. Ενωμένη βέβαια δεν γίνεται, αλλά τουλάχιστον όχι τόσο βαθιά διαιρεμένη. Και να μην ξεχνάμε τα παιδιά. Για δες τα, σκόλασαν πια και τραγουδάνε.
11°
