Ποιος θα ακούσει τις γυναίκες της Λευκορωσίας;

Η Nina Bahiskaya είναι 73 χρονών. Συνταξιούχος πλέον, έχει παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Είναι όμως μια μπάμπουσκα διαφορετική. Η Nina, όπως έχει γίνει γνωστή τον τελευταίο μήνα στην πατρίδα της τη Λευκορωσία, είναι μία από τις αγέρωχες ακτιβίστριες της αντιπολίτευσης. Μικροκαμωμένη, με κοντοκουρεμένα άσπρα μαλλιά και παραλληλόγραμμα γυαλιά, κρατάει πάντα τη λευκή και κόκκινη σημαία της βραχύβιας δημοκρατίας της Λευκορωσίας του 1918-19 − που έχει πλέον απαγορευτεί. Είναι μια φιγούρα γνώριμη για τους διαδηλωτές, για αρκετούς σύμβολο στη μάχη κατά του τυραννικού Αλεξάντρ Λουκασένκο.

Η ενασχόλησή της με την πολιτική δεν είναι κάτι καινούργιο καθώς συμμετέχει ενεργά σε διαδηλώσεις στη χώρα από το 1988. Αυτή τη φορά όμως πιστεύει ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν και δεν διστάζει να τα βάλει με τους μασκοφορεμένους ασφαλίτες που έχουν κατακλύσει τους δρόμους του Μινσκ. Η Nina όχι μόνο δίνει το «παρών» σε κάθε διαδήλωση στην πόλη, αλλά αντιστέκεται σθεναρά στους ανώνυμους νταήδες του καθεστώτος που τρομοκρατούν ασύδοτοι,  χτυπούν και συλλαμβάνουν –άνευ αιτίας– τους διαδηλωτές. Όπως δηλώνει η ίδια σε συνέντευξή της στο BBC: «Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ήρωα, όπως με αποκαλούν μερικοί. Κάνω το καθήκον μου όπως κάθε κανονικός άνθρωπος. Δεν είμαστε σκλάβοι. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι». Το Σάββατο (19/09), στην καθιερωμένη πορεία των γυναικών, συνελήφθη από τρεις μασκοφορεμένους άντρες. Στα χέρια της κρατούσε λουλούδια και τη γνωστή σημαία.

Η Nina δεν είναι μόνη. Η ειρηνική εξέγερση που ξεκίνησε στον απόηχο των εκλογών της 9 Αυγούστου έχει έντονο γυναικείο χαρακτήρα από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Ο Λουκασένκο, έστω και άθελά του, έχει εν μέρει φροντίσει γι' αυτό με τον απροκάλυπτο σεξισμό του και την έκδηλη περιφρόνηση που τρέφει για το γυναικείο φύλο.

Μήνες πριν τις εκλογές, ο 66χρονος δικτάτορας στην προσπάθειά του να εξουδετερώσει τους −κυρίως άνδρες− πολιτικούς του αντιπάλους είτε τους φυλάκισε, είτε τους απέκλεισε από υποψηφίους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Syarhei Tsikhanouski, ακτιβιστή και blogger, ο οποίος και συνελήφθη από το καθεστώς πριν προλάβει καν να καταθέσει την υποψηφιότητά του. Όταν λίγες μέρες αργότερα η σύζυγός του, Sviatlana Tsikhanouskaya, κατέθεσε την υποψηφιότητά της για την προεδρία της χώρας, o Λουκασένκο δεν θεώρησε ότι αποτελεί απειλή. Όπως έλεγε: «η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να ψηφίσει μια γυναίκα. Γιατί στη χώρα σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο πρόεδρος διαθέτει ισχυρή δύναμη. (...) Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι ο πρόεδρος θα είναι άντρας».

Παρά τις σεξιστικές πεποιθήσεις του Λουκασένκο, η κοινωνία της Λευκορωσίας συσπειρώθηκε γύρω από τη μέχρι τότε άγνωστη Tsikhanouskaya. Μάλιστα η συμφωνία που σύναψε η 37χρονη γλωσσολόγος και καθηγήτρια αγγλικών με τη Maria Kolesnikova και την Veronika Tsepkalo –οι οποίες αναδείχθηκαν σε ηγετικές μορφές της αντιπολίτευσης υπό παρόμοιες συνθήκες– έδωσε μια διαφορετική δυναμική στο κίνημα κατά του Λουκασένκο. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες –έστω και στιγμιαία– υπήρχε η ελπίδα ότι ο «τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης» μπορούσε να ανατραπεί. Όπως ανέφερε η Kolesnikova, «ποτέ δεν υπήρξε άλλο πλάνο πέρα από το να θυμηθούμε την αξιοπρέπειά μας».

Η αφύπνιση της κοινωνίας της Λευκορωσίας ήταν ακόμα πιο σφοδρή στον απόηχο τον εκλογών, τις οποίες ο Λουκασένκο υποστηρίζει ότι κέρδισε με πάνω από το 80% των ψήφων.  Το αποτέλεσμα που ανακοινώθηκε θεωρείται ανερυθρίαστα νοθευμένο από την Ε.Ε. και από την πλειονότητα των ειδικών και οδήγησε χιλιάδες πολίτες να βγουν στους δρόμους για να διαδηλώσουν ειρηνικά και να διεκδικήσουν τη χαμένη τους ψήφο. Αυτό που ακολούθησε μοιάζει βγαλμένο από το «εγχειρίδιο» των τυράννων: βίαιη καταστολή των διαδηλωτών, μαζικές συλλήψεις και βασανιστήρια.

Παράλληλα, λίγα 24ωρα μετά τις εκλογές, η 37χρονη Tsikhanouskaya βρέθηκε εξόριστη στη Λιθουανία, αφού πρώτα απείλησαν την οικογένειάς της. Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση της Tsepkalo, η οποία είναι στη Μόσχα. Η τελευταία γυναίκα της δυναμικής τρόικας, η Maria Kolesnikova, βρίσκεται πλέον υπό κράτηση και αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες και το ενδεχόμενο πολυετούς φυλάκισης. Στις αρχές του Σεπτέμβρη απήχθη μέρα μεσημέρι από ένοπλους μασκοφόρους, οι οποίοι την οδήγησαν στα σύνορα με την Ουκρανία και προσπάθησαν να την απελάσουν. Της δήλωσαν ότι «έπρεπε να εγκαταλείψει τη Λευκορωσία είτε ζωντανή, είτε σε κομμάτια». Όμως η 38χρονη μουσικός, αποφασισμένη να παραμείνει στη χώρα, έσκισε το διαβατήριό της επιλέγοντας έτσι τον πιο δύσκολο και επισφαλή δρόμο.

O κόσμος όμως δεν φοβήθηκε − ή για να είμαστε ακριβείς, κι αν φοβήθηκε δεν το έδειξε. Όσο οι βίαιες προσαγωγές και η απάνθρωπη μεταχείριση των διαδηλωτών άρχισαν να γίνονται ευρέως γνωστές, τόσο φούσκωνε το κύμα της αγανάκτησης και μεγάλωναν οι πορείες. Ούτε ο «αποκεφαλισμός» της ηγεσίας της αντιπολίτευσης έπιασε τόπο.

Κάθε Σαββατοκύριακο, ανελλιπώς, οι δρόμοι του Μινσκ και των άλλων μεγάλων πόλεων της Λευκορωσίας γεμίζουν από αγανακτισμένους αλλά ειρηνικούς διαδηλωτές, χιλιάδες γυναίκες και άντρες. «Οπλισμένοι» με τις απαγορευμένες σημαίες της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας, λουλούδια, πλακάτ και τις φωνές τους περπατούν μέσα στις πόλεις ζητώντας την ελευθερία τους, αν και γνωρίζουν τους κινδύνους που καραδοκούν σχεδόν σε κάθε γωνία. 

Δεν χρειάζεται να έχεις δώσει κάποια αφορμή για να σε συλλάβουν αυτές τις μέρες στη Λευκορωσία και οι ένοπλοι του καθεστώτος δεν κάνουν διακρίσεις. Νέοι και γέροι, εγκυμονούσες, άνθρωποι με κινητικά προβλήματα, όλοι αποτελούν στόχο. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, πάνω από 10.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί μέχρι στιγμής. Πολλοί από αυτούς έχουν κρατηθεί για ώρες σε σκοτεινά δωμάτια χωρίς φαγητό, νερό ή φαρμακευτική περίθαλψη. Πολλοί έχουν υποβληθεί σε ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια. Κάποιοι έχουν υπομείνει ακόμα και βιασμούς.

Σχεδόν κανείς δεν θα μπορέσει να καταφύγει στη δικαιοσύνη για τα εγκλήματα τα οποία διέπραξαν οι μασκοφόροι του Λουκασένκο, όσο ο τελευταίος παραμένει στην εξουσία. Οι άνθρωποι πίσω από τις μάσκες θα συνεχίζουν να σπέρνουν τον τρόμο, στοχοποιώντας τους πιο αδύναμους, αυτούς που περπατούν μόνοι χωρίς παρέα την ώρα που η πορεία διαλύεται, αυτούς που είναι στην άκρη της αλυσίδας και μπορούν εύκολα να τους τραβήξουν από την πορεία.

Η μόνη μορφή αντίστασης είναι ο στιγματισμός των ανώνυμων αυτών νταήδων του καθεστώτος, το ξεμπρόστιασμά τους. Οι γυναίκες το ξέρουν καλά αυτό. Και εκμεταλλευόμενες την πατριαρχική φύση της κοινωνίας της Λευκορωσίας αλλά και τις νόρμες που επικρατούν, τους κατεβάζουν τις μάσκες, ουρλιάζοντας εν χορώ, ενώ τους βιντεοσκοπούν. Όταν πλέον πέφτουν οι μάσκες, όταν δεν έχουν πού να κρυφτούν γιατί όλοι ξέρουν το όνομά τους, ξάφνου χάνουν όλη τη σκληράδα τους. Το βάζουν στα πόδια.

Έτσι οι γυναίκες της Λευκορωσίας δεν σταματούν. Όπως και κάθε Σάββατο, έτσι και αυτό  (19/09) χιλιάδες γυναίκες ξεχύθηκαν στους δρόμους του Μινσκ για την καθιερωμένη πλέον πορεία των γυναικών. Αυτή τη φορά όμως τα πλακάτ τους έγραφαν SOS. Γιατί δυστυχώς φαίνεται ότι οι διαδηλώσεις και οι κραυγές δεν αρκούν για να γκρεμιστεί η παντοκρατορία του Λουκασένκο που κρατά εδώ και 26 χρόνια.