«Τα έθνη σπανίως έχουν ενιαίους στόχους, ευκρινείς και αυτονόητους. Αυτό συμβαίνει όταν οι συνθήκες είναι επαναστατικές, όταν υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος ή όταν υπάρχει αδήριτη ανάγκη» είπε κατά την ομιλία του στο 4ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο Ευάγγελος Βενιζέλος.
Παραθέτοντας μία ιστορική αναδρομή συνέχισε «Το Έθνος λοιπόν, για να έχει στόχους πρέπει να υπάρχει. Πρώτος στόχος είναι η επιβίωση του Έθνους. Επιβίωση σημαίνει όχι μόνον βιολογική επιβίωση, δηλαδή δημογραφική επιβίωση. Κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο για να επιτευχθεί και θέλει γενναία μέτρα άλλης αντίληψης που δεν αφορούν το τρίτο, τέταρτο παιδί αλλά αφορούν το πρώτο παιδί και αφορούν τα νέα μοντέλα οικογένειας, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι νέες Ελληνίδες και οι νέοι Έλληνες τις σχέσεις τους τις ερωτικές, τις μόνιμες σχέσεις τους, τον χρόνο της τεκνοποιίας. Αλλά και τη μετανάστευση .
Η επιβίωση αφορά τη γλώσσα ως παρακαταθήκη της συλλογικής συνείδησης και μνήμης, κάτι με το οποίο πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρότερα. Αφορά τα δίκτυα των αποδήμων, διότι πρέπει να αποκτήσει ξανά δικτυακό χαρακτήρα το Έθνος, δεν μπορεί να έχει απλά και μόνον Ελλαδικό χαρακτήρα.»
Ως δεύτερο στόχο έθεσε το γεγονός ότι «το Έθνος, πρέπει να διαθέτει ένα ενεργό συλλογικό υποκείμενο... Ο παρόν λαός» ενώ υπενθύμισε ότι «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό. Υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα. Το ότι υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους είναι η σχέση ανάμεσα στη συγκυρία και την Ιστορία. Για να έχεις ένα ενεργό υποκείμενο ιστορικό πρέπει να λαμβάνεις υπόψη σου κάτι πέραν του παρόντος λαού. Άρα ο δεύτερος στόχος είναι η αφύπνιση της κοινωνίας. Πρέπει να αποκτήσεις ένα υποκείμενο - θέλετε να το λέμε «λαό» που είναι μια θεσμική προσέγγιση; θέλετε να το λέμε «κοινωνία» που είναι μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση;- πάντως θέλεις συλλογικό υποκείμενο με συνείδηση της ιστορίας και της ανάγκης αλληλεγγύης των γενεών. Αυτό δεν υπάρχει. Ούτε συνείδηση της Ιστορίας υπάρχει, παρότι το Έθνος είναι υποτίθεται ιστορικό, ούτε αίσθηση της ανάγκης αλληλεγγύης των γενεών υπάρχει. Και άλλωστε ποια κοινωνία; Μια κοινωνία στην οποία κυριαρχεί ο φόβος, η κόπωση; Αυτά οδηγούν στην ηττοπάθεια, στην απογοήτευση, στην απόρριψη του εκσυγχρονιστικού προτάγματος.
Άρα το ζήτημα είναι εάν μπορεί η κοινωνία να υιοθετήσει το εκσυγχρονιστικό πρόταγμα για τα πάντα, για τους θεσμούς, για την ανάπτυξη, για τη 4ηβιομηχανική επανάσταση για τα πάντα, εξαιρετικά δύσκολο αυτό».
Συνέχισε, λέγοντας πως «Είναι εξαιρετικά δύσκολο γιατί τα τελευταία χρόνια έχει αποδιαρθρωθεί η μεσαία τάξη. Χωρίς μεσαία τάξη δεν έχεις ανάπτυξη, κινδυνεύεις να μην έχεις δημοκρατία και κινδυνεύεις να μην έχεις εθνική συνείδηση.
Τρίτον, η Ελλάδα για να αντέξει τον διεθνή ανταγωνισμό πρέπει να κερδίσει το στοίχημα του χρόνου, του χρόνου γενικά. Δηλαδή, ο τρίτος στόχος δεν αρκεί να είναι μόνον το ένα ή μόνον το άλλο, δηλαδή μόνο η τεχνητή νοημοσύνη, μόνον η 4η βιομηχανική επανάσταση, μόνον ο ψηφιακός ανταγωνισμός. Πρέπει να είναι το άλμα στο χρόνο γενικότερα, χρειαζόμαστε συντελεστές επιτάχυνσης του ιστορικού χρόνου. Δεν έχουμε περιθώρια για γραμμικές εξελίξεις».
Ο κ. Βενιζέλος συνέχισε δε επισημαίνοντας πως «το έθνος για να έχει στόχους και στρατηγική χρειάζεται ένα θεμελιώδες οργανωτικό εργαλείο που εξακολουθεί να έχει σημασία παρά την αφομοίωση της εθνικής κυριαρχίας. Δηλαδή, τέταρτος στόχος είναι ένα άλλο κράτος, όχι κυρίαρχο με την παλιά έννοια, ένα κράτος – μέλος, αλλά πάντως ένα κράτος εθνικό, ευέλικτο και αποτελεσματικό. Αυτό αφορά όλα όσα φανταζόμαστε, το πολιτικό σύστημα, την διοίκηση, την αυτοδιοίκηση, τη δικαιοσύνη, την αστυνόμευση, την οργάνωση της άμυνας και της ασφάλειας, τη σχέση με την κοινωνία των πολιτών- το ανώτερο στάδιο της κοινωνίας των πολιτών είναι η πολιτική κοινωνία-, τη σχέση με την αγορά και την επιχειρηματική κοινότητα, γιατί τα προβλήματα του δημόσιου τομέα συγκαλύπτουν πολλές φορές τα προβλήματα του ιδιωτικού τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης, της διορατικότητας, της διαδοχής των γενεών. Και βέβαια όλα αυτά συνδέονται με τα μεγάλα ανοιχτά ζητήματα που ήδη αναφέρθηκαν, το τραπεζικό, την αναχρηματοδότηση του χρέους, το ασφαλιστικό, την φοροδοτική κόπωση κ.ο.κ.».
«Το έθνος για να έχει στόχους και προοπτική, χρειάζεται σταθερό πλαίσιο αναφοράς, το οποίο είναι και αυτονόητο και δυσνόητο ταυτοχρόνως. Άρα πέμπτος στόχος είναι η ει δυνατόν ισότιμη ξανά, έστω τυπικά γιατί και αυτό έχει πια θιγεί, η τυπική ισοτιμία, και ουσιαστική συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η οποία κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Διότι τώρα πια έχουν φανεί οι ανισότητες, οι φραγμοί μίας διακυβερνητικής κυλιόμενης διαπραγμάτευσης, η σύγκρουση ανάμεσα σε πάγιες εθνικές στρατηγικές των μεγάλων κυρίως κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Ένωση ως τέτοια.
Η Ευρώπη είναι σε μια κρίση ταυτότητας και σε μια κρίση στρατηγικής. Δεν μπορείς να συζητήσεις για το πεδίο της δημοκρατίας και το πεδίο της πολιτικής διότι όλα είναι κανονιστικώς ρυθμισμένα.
Πρόσθεσε δε πως «μία σύγκρουση με τις εθνικές ταυτότητες και στρατηγικές, σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια απλοϊκή και βάρβαρη προσέγγιση της σημερινής αμερικανικής διοίκησης περί ενός εμπορικού πολέμου με την Ευρώπη. Δηλαδή έχει χαθεί το στοιχείο της ιστορικής και στρατηγικής ταύτισης, το στοιχείο της κοινής μοίρας, με το οποίο πορεύεται η Δύση από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά, γιατί αυτά έχουν τεθεί επί προέδρου Ουίλσον, δεν έχουν τεθεί προσφάτως μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Και φυσικά για την Ελλάδα όλα αυτά σε σχέση με την Ευρώπη, θέτουν το μεγάλο δίλημμα του εξαιρετισμού, του ελληνικού εξαιρετισμού, ο οποίος είναι ένας εξαιρετισμός περιθωρίου, δεν είναι ένας εξαιρετισμός βρετανικός ή δανέζικος. Εξαιρετισμός λοιπόν ή επάνοδος σε μια κανονικότητα η οποία κανονικότητα φοβούμαι ότι δεν υπάρχει πια. Δεν μπορείς να την ορίσεις εύκολα την κανονικότητα, ούτε να την αποκτήσεις από πλευράς τουλάχιστον οικονομικήςδιακυβέρνησης και χρηματοδότησης. Άρα, βλέπω ότι αυτοί είναι οι στόχοι γύρω από τους οποίους πρέπει να συζητήσουμε».
Καταλήγοντας για τις προϋποθέσεις της εθνικής συνεννόησης επεσήμανε ότι «ενός σοβαρού διαλόγου των πολιτικών δυνάμεων αλλά και των κοινωνικών δυνάμεων, των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου, έχουν ακυρωθεί. Τα τελευταία χρόνια δε αυτό έχει καταστεί δόγμα. Είναι η σύγκρουση πάνω στην οποία θεμελιώνεται by the book η εθνικολαϊκιστική πολιτική.
Όταν εφαρμόζεις με βάση το πρωτόκολλο, χωρίς καμία απόκλιση, μια εθνικολαϊκιστική πολιτική και άρα χτυπάς τις «ελίτ», γιατί εκφράζεις τον «απλό λαό» , καταστρέφεις τη μεσαία τάξη για να το πετύχεις αυτό.
Όταν χτυπάς το «παλιό»,το ancien regime, γιατί εσύ εκφράζεις το «νέο» και όταν όλα βασίζονται στην εσωτερική σύγκρουση, δηλαδή σε ένα αξιακό, συμβολικό, εμφύλιο πόλεμο, έχεις πολύ μεγάλη δυσκολία να διαμορφώσεις τις θεμελιώδεις και στοιχειώδεις προϋποθέσεις του εθνικού διαλόγου, που μπορεί να οδηγήσουν σε μία βασική εθνική συναίνεση και σε μία ενιαία στοχοθεσία για την επόμενη δεκαετία.
Άρα, η συζήτηση που διεξάγεται στο δημόσιο διάλογο είναι μία συζήτηση εκτός θέματος, είναι μία συζήτηση αποσπασματική, συγκυριακή, ειδησεογραφική, μικρών σκοπιμοτήτων, στην καλύτερη περίπτωση εκλογικών, εάν δεν είναι σκοπιμότητες καθημερινής επιβίωσης και την άλλη μέρα βλέπουμε. Άρα, εάν η συζήτηση δεν επανέλθει στην κοίτη της την ιστορική, δεν έχουμε καμία ελπίδα.
Το μήνυμα δεν είναι αισιόδοξο, ούτε απαισιόδοξο, είναι κάτι πολύ περισσότερο. Υπάρχει ένα πρόβλημα ιστορικής ύπαρξης και αντοχής του τόπου και των υποκειμένων του που δρουν μέσα σ´ αυτόν.»
11°
