Η επικαιρότητα τρέχει. Ακούτε για αυτήν. Τώρα έχετε τη δυνατότητα να μιλήσετε για αυτήν. Κάθε εβδομάδα και για ένα διαφορετικό θέμα. Η Prorata θέτει κάθε Παρασκευή μία και μόνο ερώτηση για ένα θέμα επικαιρότητας στους εγγεγραμμένους στη λίστα ηλεκτρονικών διευθύνσεών της και παρουσιάζει κάθε Δευτέρα τις απαντήσεις τους στην Athens Voice. Αν επιθυμείτε και εσείς να εγγραφείτε στη λίστα της Prorata, πατήστε εδώ.
Η μέρα εκείνη
Μέρα σύμβολο. Χρονιά σύμβολο. Χώρος σύμβολο. 17η Νοεμβρίου 1973, Πολυτεχνείο. Ένα πολιτικό γεγονός που στοιχειώνει με ποικίλους τρόπους την πολιτική μας συγκρότηση εδώ και δεκαετίες. Αυτών που ήταν τότε «εκεί» και νιώθουν τους αγώνες τους να αδικούνται. Αυτών που δεν ήταν τότε «εκεί» και νιώθουν ότι οι αγώνες των πρώτων υπερεκτιμούνται. Αυτών που είναι τώρα «εκεί» σαν από κεκτημένη ταχύτητα. Αυτών που είναι τώρα γύρω από «εκεί» και αντικρίζουν ένα καμένο σύμβολο. Όλων, τελικά. Πού όμως καταλήγει η σκέψη του καθενός μας στο τέλος μιας μέρας που ξεκινά ακούγοντας για τη Μαρία και τον Ορέστη στην «αυλή του φθινόπωρου» σε κάποια σχολική γιορτή και τελειώνει ακούγοντας πολεμικές ανταποκρίσεις για οδομαχίες σε επαναλαμβανόμενες «έκτακτες επικαιρότητες» των τηλεοπτικών καναλιών;
Η Ερώτηση της Εβδομάδας από την Prorata έθεσε το ερώτημα της πρώτης σκέψης που κάνουμε όταν ξημερώνει η 17η Νοεμβρίου, σε μια προσπάθεια να απομονώσει τις πιθανές επιδράσεις των όποιων γεγονότων μιας συγκεκριμένης επετείου από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η κατανομή των απαντήσεων μαρτυρά την ποικιλότητα των συναισθημάτων που προκαλεί η μνήμη του γεγονότος: οργή, απογοήτευση, συγκίνηση, υπερηφάνεια ντροπή. Όλα με διαφορετικό σημείο αναφοράς. Περισσότεροι από όλους ήταν εκείνοι που απάντησαν ότι νοιώθουν οργή που το βράδυ της ημέρας αυτής θα καεί το Κέντρο της Αθήνας (29%), ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που απάντησαν είτε ότι νοιώθουν απογοήτευση που το μήνυμα του Πολυτεχνείου χάθηκε στον χρόνο (20%), είτε ότι νοιώθουν συγκίνηση που άνθρωποι φυλακίστηκαν και κυνηγήθηκαν για τα πιστεύω τους (19%). Λιγότεροι, αλλά όχι αμελητέοι ήταν εκείνοι που δήλωσαν ότι νοιώθουν υπερηφάνεια που το μήνυμα του Πολυτεχνείου διδάσκει ακόμα τις επόμενες γενιές (10%), αλλά και εκείνοι που δήλωσαν ότι νοιώθουν ντροπή που γιορτάζεται η μέρα και συντηρείται ένα ψέμα για δήθεν νεκρούς (10%). Το Πολυτεχνείο διχάζει και τελικά αφήνει αδιάφορους μόνο το 11% της κοινής γνώμης.
Όμως ποιοι νιώθουμε τι; Οι διασταυρώσεις των απαντήσεων με τα χαρακτηριστικά του φύλου, της μόρφωσης ή του τόπου διαμονής δεν αναδεικνύουν διαφορές στις απόψεις, όμως η ηλικία το πετυχαίνει, καθώς η συναισθηματική φόρτιση των άνω των 55 ετών για το γεγονός –καταγραφόμενη κατά βάση στην απογοήτευση ή στην υπερηφάνεια για την τύχη του μηνύματος του Πολυτεχνείου στο σήμερα– είναι εμφανώς μεγαλύτερη (μεταξύ των ερωτηθέντων άνω των 55 ετών, το 24% απάντησε ότι νιώθει απογοήτευση και το 12% ότι νιώθει υπερηφάνεια, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τους ερωτηθέντες κάτω των 35 ετών ήταν 16% και 6%). Στον αντίποδα, στη νεότερη ηλικιακή κατηγορία καταγράφηκε υψηλό ποσοστό αδιαφορίας για την ημέρα (13%) και σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων που νιώθουν ντροπή που γιορτάζεται η μέρα και συντηρείται ένα ψέμα για δήθεν νεκρούς (13%).
Τα ευρήματα αυτά τεκμηριώνουν την κομβικότητα των γεγονότων του Πολυτεχνείου ως κοινή κοινωνικοποιητική εμπειρία που συσσωματώνει τμήματα του πληθυσμού στην έννοια της «πολιτικής γενιάς», δηλαδή ενός συνόλου ανθρώπων ίδιας περίπου ηλικίας που ενηλικιώνονται πολιτικά τη στιγμή ενός μεγάλου πολιτικού συμβάντος που διαμορφώνει την αρχική πολιτική τους συγκρότηση, αλλά συνάμα ορίζει και το εύρος των μεταβολών του πολιτικού προσανατολισμού τους στο σύνολο της ζωής τους.
Οι απαντήσεις στην Ερώτηση της Εβδομάδας αντανακλούν βεβαίως ακόμα εντονότερα τις διαφορές στην πολιτική τοποθέτηση. Για τους τοποθετούμενους στο αριστερό άκρο, η συγκίνηση και η υπερηφάνεια συγκεντρώνουν διπλάσια ποσοστά σε σχέση με τον μέσο όρο (37% και 29% αντιστοίχως), ενώ για τους τοποθετούμενους στο δεξιό άκρο, είναι η οργή για τα επεισόδια που σημειώνονται με αφορμή την επέτειο και η ντροπή για τον εορτασμό της ημέρα εκείνα τα συναισθήματα που συγκεντρώνουν δυσανάλογα υψηλά ποσοστά (38% και 23% αντιστοίχως. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατανομή των απαντήσεων συναρτήσει του κόμματος στο οποίο οι ερωτηθέντες αισθάνονται εγγύτερα.
Διακρίνουμε τρεις χωριστές ομάδες ερωτηθέντων:
(α) Εκείνους που βρίσκονται εγγύτερα στον ΣΥΡΙΖΑ και στο ΚΚΕ, εκ των οποίων τα 2/3 νιώθουν συγκίνηση ή υπερηφάνεια, με το υπόλοιπο κομμάτι να δηλώνουν ότι νιώθουν κυρίως απογοήτευση για το μήνυμα που χάθηκε στον χρόνο. Σε αυτούς θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και εκείνους που είναι εγγύτερα στο Κίνημα Αλλαγής, εκ των οποίων τα 4/10 περίπου νιώθουν συγκίνηση ή υπερηφάνεια και ένα συγκριτικά υψηλότερο ποσοστό (26%) νιώθει απογοήτευση.
(β) Εκείνους που βρίσκονται εγγύτερα στη ΝΔ, εκ των οποίων οι μισοί νιώθουν οργή για τα επεισόδια που ακολουθούν τον εορτασμό του Πολυτεχνείου. Χαρακτηριστικό αυτής της κατηγορίας είναι η σχεδόν μηδενική καταγραφή συναισθηματικής φόρτισης για την ίδια τη μνήμη, όπως αυτή θα καταγραφόταν στις απαντήσεις περί συγκίνησης ή υπερηφάνειας. Σε αυτούς θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και εκείνους που αισθάνονται πλησιέστερα στο Ποτάμι, από τους οποίους τα 4/10 δηλώνουν ότι νιώθουν οργή, αλλά σημαντικά είναι –σε αντίθεση με τους δυνητικούς ψηφοφόρους της ΝΔ– και τα ποσοστά εκείνων που νιώθουν συγκίνηση ή απογοήτευση για το μήνυμα που χάθηκε στον χρόνο.
(γ) Εκείνους που βρίσκονται εγγύτερα στη Χρυσή Αυγή, εκ των οποίων οι μισοί αρνούνται το ίδιο το γεγονός και τους νεκρούς του, ενώ ένα σημαντικά υψηλότερο του μέσου όρου ποσοστό αδιαφορεί για το γεγονός.
Τελικά, η διελκυστίνδα μεταξύ της πρωινής σχολικής γιορτής και του βραδινού δελτίου ειδήσεων δείχνει να γέρνει υπέρ του δεύτερου. 17η Νοεμβρίου 1973. Για κάποιους «η μέρα εκείνη» δεν υπάρχει. Για τους περισσότερους «την πήρε κάποτε η δύση». Για τους πολύ λιγότερους, «θα την ξαναφέρει η ανατολή».
8°
