Σαν σήμερα τα «τίναξαν» οι τράπεζες - Capital controls εδώ και τρία χρόνια… χαλαρώνουν (εικόνες)

Σαν σήμερα 28 Ιουνίου του 2015 η έννοια στέκομαι μπροστά στην Αυτόματη Ταμειολογιστική Μηχανή (ATM) των ελληνικών τραπεζών και συναλλάσσομαι ελεύθερα χωρίς περιορισμούς στο όριο ανάληψης μάς τελείωσε.

Τυχαία και απλή σύμπτωση ότι ακριβώς μία ημέρα νωρίτερα στις 27 Ιουνίου του 1967 ήταν που εμφανίστηκε στον κόσμο για πρώτη φορά αυτή η μηχανή που δημιουργήθηκε για να κάνει τις συναλλαγές του κόσμου με τις τράπεζες πιο εύκολες.

Η απόφαση για την εφαρμογή των επονομαζόμενων capital controls στην Ελλάδα ανακοινώθηκε από τον τότε υπουργό Οικονομικών της χώρας, Γιάνη Βαρουφάκη και ήταν απόγευμα της 28ης Ιουνίου του 2015. Ο έλεγχος των κεφαλαίων κίνησης επιβλήθηκε λόγω της προβληματικής ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών.

Εντός μιας μέρας το όριο αναλήψεων για τους πολίτες περιορίστηκε στα 60 ευρώ ημερησίως. Οι  συναλλαγές «πάγωσαν» και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για πολλές επιχειρήσεις που οδήγησε σε χιλιάδες λουκέτα.

Πανικός κατέλαβε μεγάλη μερίδα των Ελλήνων που καθημερινά σχημάτιζαν ουρές μπροστά στα ATM και έξω από τις τράπεζες. Οι μεταμεσονύχτιες ώρες ήταν θεωρητικά οι καλύτερες για να εντοπίσεις ATM χωρίς ουρά. Πολλοί και αναμενόμενοι οι καβγάδες για το ποιος προηγείται ή έπεται στην ουρά.

Οι Έλληνες έκοβαν βόλτες με το αυτοκίνητο μέσα στις πόλεις μέχρι να βρουν ελεύθερο ATM ή κάποιο που να έχει ρευστό, ζεστό χρήμα.

Πολύ γρήγορα οι πολίτες ξέχασαν τι χρώμα είχε το χαρτονόμισμα των 20 ευρώ. Γεμίσαμε με 50ευρα. Η καταβολή μισθών σε πολλές επιχειρήσεις δυσκόλεψε. Το μέτρο διόγκωσε τις γραφειοκρατικές διαδικασίες από πλευράς των τραπεζών και η πληρωμή προμηθευτών στο εξωτερικό κατέστη σχεδόν αδύνατη. Στα σπίτια τα στρώματα έγιναν θυρίδες και γέμισαν ευρώ.

Ήταν καλοκαίρι και η προοπτική των διακοπών με capital controls φάνταζε βουνό.

Στις 29 Ιουνίου του 2015 αυτό το μήνυμα εμφανιζόταν σε όλα τα ATM της χώρας.

Λίγο νωρίτερα αυτό ήταν το διάγγελμα του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα.

«Η χρήση του capital controls εντός μιας νομισματικής ένωσης είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Η ελληνική κυβέρνηση εναντιώνεται στην όλη ιδέα του», είχε γράψει στο Twitter ο υπουργός Γιάνης Βαρουφάκης την ίδια μέρα που τελικά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πήρε την απόφαση.

«Υπέγραψα το 'πιστοποιητικό θανάτου' αλλά δεν έκανα τη δολοφονία», δήλωσε δύο χρόνια μετά ο τέως Υπουργός Οικονομικών σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο μαζί με τον Γερμανό ευρωβουλευτή του αριστερού Die Linke, Φάμπιο ντε Μέσι, καταθέτοντας αίτημα για δημοσιοποίηση της νομικής γνωμοδότησης στην οποία βασίστηκε η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να «κλείσει» τις ελληνικές τράπεζες τον Ιούνιο του 2015.

Στις 30 Ιουνίου του 2015, ο Αλέξης Τσίπρας αιτήθηκε με επιστολή του ένα τρίτο πρόγραμμα στήριξης, ύψους 29,1 δισ. ευρώ, το οποίο θα χρηματοδοτούνταν από τον ESM και θα κάλυπτε τα χρέη της Ελλάδας (ως το 2017), μαζί με την αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας προς τον EFSF και την παράταση του ισχύοντος προγράμματος για να μην κηρυχθεί η Ελλάδα σε κατάσταση χρεοκοπίας. Το αίτημα απορρίφθηκε από το Eurogroup και τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας έληγε μια πληρωμή 1,5 δισ. ευρώ προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η πληρωμή δεν καταβλήθηκε και η Ελλάδα είναι η πρώτη αναπτυγμένη οικονομία που δεν έχει καταβάλει κάποια οφειλή προς το ΔΝΤ. Στις 5 Ιουλίου διενεργήθηκε το δημοψήφισμα, το πρώτο από το 1974.

Έκτοτε εδώ και τρία χρόνια τα capital controls χαλαρώνουν. Τον Μάιο του 2018 με απόφαση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου συμφωνήθηκαν τα εξής:

Αυξάνεται από 4 Ιουνίου το ποσό ανάληψης μετρητών από 2.300 ευρώ σε 5.000. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται η πραγματοποίηση ανάληψης μετρητών έως του ποσού των 5.000 ευρώ, ανά ημερολογιακό μήνα, ανά καταθέτη (Customer ID) ανά πιστωτικό ίδρυμα, από τα ιδρύματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Αυξάνεται με τη δημοσίευση της υπουργικής απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, το ποσό μεταφοράς ευρώ ή ξένου νομίσματος στο εξωτερικό από 2.300 ευρώ σε 3.000. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται η μεταφορά χαρτονομισμάτων σε ευρώ ή/ και σε ξένο νόμισμα ανά φυσικό πρόσωπο και ανά ταξίδι στο εξωτερικό.
Διευκολύνεται περαιτέρω η μεταφορά κεφαλαίων προς το εξωτερικό από τα πιστωτικά ιδρύματα και τα ιδρύματα πληρωμών. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται η αποδοχή και εκτέλεση εντολών μεταφοράς κεφαλαίων προς το εξωτερικό έως του ποσού των 4.000 ευρώ, ανά κωδικό πελάτη (Customer ID) και ανά ημερολογιακό δίμηνο, από 1 Ιουλίου 2018.
Διευκολύνονται με τη δημοσίευση της υπουργικής απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, οι συναλλαγές νομικών προσώπων ή επιτηδευματιών προς το εξωτερικό στο πλαίσιο των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων, μέσω της αύξησης του ποσού που μπορούν να στείλουν στο εξωτερικό, από 20.000 ευρώ σε 40.000 ευρώ, για κάθε συναλλαγή ανά πελάτη και ανά ημέρα. Οι ανωτέρω συναλλαγές θα διεκπεραιώνονται απευθείας από το δίκτυο των καταστημάτων των Πιστωτικών Ιδρυμάτων.

Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών στόχος είναι η πλήρη άρση των περιορισμών το συντομότερο δυνατόν, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη χρηματοπιστωτική και μακροοικονομική σταθερότητα. Και το ερώτημα είναι: θα δούμε και τέταρτη «μαύρη επέτειο» τον Ιούνιο του 2019 ή όχι;