Κι άλλοι εργοδότες χρησιμοποιούν εργαζόμενους μετανάστες χωρίς χαρτιά. Δεν κάνουν έτσι. Μπορούν όμως να δίνουν χαμηλά μεροκάματα, να καθυστερούν τις πληρωμές, να επινοούν ελαφρότερες αυθαιρεσίες. Αφού οι άνθρωποι είναι λαθρομετανάστες, η συμπεριφορά απέναντί τους επαφίεται στο χαρακτήρα των εργοδοτών τους, τις επιλογές τους, την ανθρωπιά τους, τις συνήθειες των χωριών, το τι έχει καθιερωθεί στα πέριξ, τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής. Από τη στιγμή που κάτι θεωρείται παράνομο βγαίνει στο περιθώριο και του νόμου και της κοινωνίας, το ρυθμίζουν είτε άτυποι κανόνες είτε μαφίες που βάζουν τους δικούς τους κανόνες, ή και τα δυο.
Η επίσημη απάντηση του κράτους στο έγκλημα της Μανωλάδας είναι η αποστολή επιθεωρητών εργασίας. Οι επιθεωρητές, αν πιάσουν εργάτες χωρίς χαρτιά, πρέπει να τους στείλουν στο Τμήμα, στα κέντρα κράτησης, κι απο κει απέλαση. Πες ότι το κάνουν, πιάνουν όλους τους ανασφάλιστους εργάτες, που δεν μπορούν να ασφαλιστούν ούτως ή άλλως γιατί δεν έχουν χαρτιά, και τους απελαύνουν. Ωραία. Και ποιος θα μαζέψει τις φράουλες;
Εντάξει, θα βρεθούν άλλοι. Τόσες χιλιάδες ακόμα υπάρχουν χωρίς χαρτιά, απασχολούμενοι σε εποχιακές εργασίες, οπότε θα πάνε να πιάσουν δουλειά. Θα πληρώσουν το νοίκι να μείνουν στα παραπήγματα των προηγούμενων, επίσης παράνομα, με κλεψιμέικη ύδρευση και τα σχετικά, κι οι φράουλες θα μαζευτούν.
Κι αν καταφέρει η αστυνομία και η Frontex κι όλη η κρατική οργάνωση τέλος πάντων να δίωξει όλους τους μετανάστες χωρίς χαρτιά απο την Ελλάδα; Τι θα γίνει μετά με τις φράουλες; Πες πως τους διώχνει όλους, βρε αδερφέ! Μια υπόθεση κάνουμε.
Τότε θα πάνε να τις μαζέψουν εργάτες με χαρτιά, ασφαλισμένοι, που θα μένουν σε κανονικά σπίτια, θα πληρώνουν νοίκι κ.λπ. Απόδειξη θα παίρνουν από το σπιτονοικοκύρη τους; Γιατί απ' ό,τι ξέρω δεν συνηθίζεται και πολύ στα μέρη εκείνα. Δεν δίνουν απόδειξη αυτοί που παίρνουν νοίκι, αυτοί που παίρνουν λεφτά για μια δουλειά που σου κάνουν, αυτοί που χτίζουν σπίτια, βάζουν υδραυλικά κ.λπ. Όταν έχουν να κάνουν με εξωτερικούς παράγοντες, βέβαια, αναγκαστικά κόβουν και αποδείξεις, αλλά το αποφεύγουν όσο μπορούν. Είναι ο τρόπος που έχουν συνηθίσει οι άνθρωποι να συναλλάσσονται, πατροπαράδοτος, παραδοσιακός. Δεν θα τον αλλάξουν τώρα για να κάνουν το χατίρι των Ευρωπαίων. Και να βάλουν συνέταιρο στην τσέπη τους τον Τόμσεν και την υποταγμένη στο μνημόνιο ελληνική κυβέρνηση. Δεν πληρώνουν - δεν πληρώνουν, ούτε φόρους ούτε τη δουλειά των εργατών, κι είναι κρίμα που αυτοί οι άσχετοι μετανάστες δεν αντελήφθησαν το αγωνιστικό νόημα των εργοδοτών τους, αλλά τι περιμένεις απο αλλοδαπούς;
Πες, όμως, ότι οι επιθεωρητές εργασίας θα πιάσουν κι αυτοί σπίτι στην περιοχή και θα ελέγχουν κάθε μέρα. Ωραία, μένει να βρεθούν οι εργάτες για τις φράουλες. Θα έχουν φύγει όλοι οι χωρίς χαρτιά εργάτες, οπότε θα μπορούν να πιάσουν δουλειά οι χιλιάδες άνεργοι με χαρτιά. Πωλήτριες, στελέχη επιχειρήσεων, επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, νεαροί πτυχιούχοι, επιχειρηματίες, κόσμος και ντουνιάς χωρίς δουλειά εδώ και μήνες, θα πάνε να μαζέψουν φράουλες. Αφού θα έχει λυθεί το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης, θα λυθεί και της ανεργίας. Υπάρχουν πολλές φράουλες για μάζεμα, και μόλις τελειώσουν οι φράουλες βγαίνουν τα κεράσια, κι ύστερα τα ροδάκινα, τα βερίκοκα, δόξα τω θεώ, από φρούτα πάμε καλά.
Και να μη σταθούμε σε λεπτομέρειες, τώρα, του τύπου: οι πτυχιούχοι δεν ξέρουν να μαζεύουν φράουλες. Σιγά το δύσκολο. Θα μάθουν. Κάποτε ο Μάο είχε αποφασίσει να στείλει στα χωράφια το άνθος της κινεζικής φοιτητιώσας νεολαίας, και το έκανε. Και τους ξέκανε, αλλά αυτό είναι λεπτομέρεια. Λένε μερικοί πως οι ανειδίκευτοι εργάτες κάνουν δύσκολες δουλειές και ουσιαστικά ειδικεύονται στη σωματική αντοχή. Πού να ξέρω εγώ απ' αυτά, δεν μάζεψα ποτέ μου φράουλες. Είναι ένα θέμα για συζήτηση. Μέχρι να διώξει η αστυνομία όλους τους εργάτες χωρίς χαρτιά, να πείσει τους συναλλασσόμενους της επαρχίας να εκδίδουν αποδείξεις κ.λπ., μπορούμε να συζητάμε τις μεθόδους του Μάο και τι επεδίωξε κατά βάθος, να ξεκάνει τους νεαρούς διανοούμενους, να βοηθήσει την αγροτική παραγωγή ή απλώς να δείξει σε όλους ποιος κυβερνούσε εκείνη τη χώρα; Η σκέψη του Μάο, ως γνωστόν, μας εμπνέει πάντα.
Στο μεταξύ τα φρούτα ωριμάζουν και οι εργάτες τα μαζεύουν, εργάτες χωρίς χαρτιά κυρίως, αφού αυτοί είναι οι χειρώνακτες. Δεν έχουν χαρτιά γιατί δεν υπαρχει τρόπος να αποκτήσουν. Πρέπει πρώτα να δουλέψουν νόμιμα για καιρό κι ύστερα να βγάλουν. Αλλά πώς να δουλέψουν νόμιμα, αφού δεν έχουν χαρτιά; Και πώς να βγάλουν, αφού δεν δουλεύουν; Μπορείτε να συνεχίσετε τις ερωτήσεις σαν φίδι που κυνηγά την ουρά του και να θαυμάσετε για λίγο τουλάχιστον αυτούς που κατάφεραν να αποκτήσουν χαρτιά μέσα στην τρέλα αυτού του συστήματος, καθώς και των ανθρώπων που τους βοήθησαν να τα εκδώσουν, δικηγόρων, εργοδοτών, δημοσίων υπαλλήλων. Δεν είναι μικρός ο άθλος. Κάθε απλή άδεια παραμονής κρύβει πίσω της Οδύσσειες ξένων και ντόπιων. Και, φυσικά, μεσάζοντες μέσα στην πορεία στο άγνωστο.
Δεν υπάρχει πρόβλεψη για την ανάγκη φτηνών ανειδίκευτων εργατών στην ελληνική ύπαιθρο, ίσως ούτε και σε καμία ύπαιθρο. Τα πράγματα απλώς συμβαίνουν έτσι όπως συμβαίνουν. Εξάλλου, είναι εποχιακά. Δεν κρατούν πολύ. Οι νόμοι δεν παραδέχονται ότι υπάρχουν τέτοιες ανάγκες. Ούτε και οι πολίτες το παραδέχονται, αν κουβεντιάσεις μαζί τους θα σου πουν ότι μια χαρά τα βγάζει πέρα η ύπαιθρος χωρίς ξένους.
Έχουν όλοι ξεχάσει ότι πριν το 1990 δεν υπήρχαν εργάτες να μαζεύουν ελιές, φράουλες, κεράσια και πορτοκάλια. Μερικοί θυμούνται, και λένε ότι η μετανάστευση μας χάλασε. Ήρθαν εδώ πολλοί φτηνοί εργάτες. Βρήκαμε εύκολα άντρες για τα χωράφια και γυναίκες για το σπίτι, ξεμάθαμε την προλεταριακή ζωή, γίναμε μαλθακοί. Κι ύστερα μας βρήκε η τρόικα στη μαλθακότητα και δεν αντιδράσαμε δυναμικά, όπως έπρεπε.
Ας γίνουν όλα όπως πρέπει, λοιπόν. Ας απελαθούν όλοι οι μετανάστες χωρίς χαρτιά, ας αρχίσουν να κόβουν αποδείξεις οι επαρχιώτες εργολάβοι κι ας πάνε οι άνεργοι να πιάσουν δουλειά στα χωράφια. Κι ας νοικιάσουν σπίτια στην επαρχία οι επιθεωρητές εργασίας να ελέγχουν ότι όλα θα δουλεύουν σωστά. Όλα λύνονται. Έχοντας στο μυαλό μας την τέλεια κατάσταση που θα προκύψει κάποτε, όταν όλα γίνουν όπως νομίζουμε ότι είναι, μπορούμε να κάνουμε λίγο σκόντο στις λεπτομέρειες.
Αλλά το καλό πράγμα αργεί. Ίσως μέχρι να επιτευχθούν όλ’ αυτά να έχει περάσει και η κρίση. Και να μη θέλουν οι πτυχιούχοι να μαζεύουν φράουλες. Οπότε, θα έχουμε ξανά τα ίδια ερωτήματα. Εκτός αν χρησιμοποιήσουμε τις μεθόδους του Μάο.
13°
