Δηλώσεις

Αν και διατηρώ απόσταση από την πολιτική καθημερινότητα –τη σκηνή των δηλώσεων, των κομματικών αντιπαραθέσεων και των εκλογικών προβλέψεων– ακούω πάντα τις δηλώσεις του κ. Πάγκαλου: είναι ηχηρές· συχνά είναι εκκωφαντικές· ο κ. Πάγκαλος εκστομίζει ό,τι οι άλλοι αποσιωπούν· συντάσσει φράσεις από όσα οι άλλοι τραυλίζουν. Καμιά φορά, η ιδιοσυγκρασία του τον οδηγεί σε ακριτομυθίες, σε υπερβολικές χειρονομίες και αυθαίρετες εκτιμήσεις: όχι, δεν πιστεύω ότι οπαδοί του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσαν να τοποθετήσουν γκαζάκια στο γραφείο του· πιστεύω όμως ότι ο κ. Πάγκαλος έχει δίκιο όταν καυτηριάζει την οθωμανική οικονομική πολιτική της Νέας Δημοκρατίας, καθώς και όταν σχολιάζει την αντιδημοκρατική φύση του ΚΚΕ.

Σε δηλώσεις στις οποίες προέβη στο πολιτικό μνημόσυνο του Γρηγόρη Φαράκου (ενός δογματικού κομουνιστή που, προς το τέλος της ζωής του, άρχισε να υποπτεύεται το τρομερό λάθος), ο κ. Πάγκαλος περιέγραψε το καθεστώς που ονειρεύονταν πάντα τα στελέχη του ΚΚΕ, προκαλώντας την οργή του λεγόμενου «Περισσού». Παρ’ όλ’ αυτά, για μιαν ακόμη φορά, είπε απλές, αν όχι αυτονόητες, αλήθειες: το ΚΚΕ, παρότι είναι χρήσιμο στο κοινοβούλιο –μιας και στηρίζει τους αδυνάτους, όπως μπορεί, και με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις–  παραμένει ένα κόμμα με όραμα ολοκληρωτικού καθεστώτος. Στην πραγματικότητα, είναι το μοναδικό κομουνιστικό κόμμα στην Ευρώπη που αρνείται να απελευθερωθεί από το εγκληματικό του παρελθόν, από τον τοπικό και διεθνή σταλινισμό. Αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας, τα ευρωπαϊκά κομουνιστικά κόμματα έχουν γυρίσει σελίδα, έχουν διανύσει δρόμο· όντως, διατηρούν μερικά από τα σύμβολά τους –το σφυροδρέπανο, τον ύμνο της Τρίτης Διεθνούς– καθώς και ορισμένα στοιχεία από τη ρητορική τους, από την προσφιλή τους ορολογία. Για παράδειγμα, πιστεύουν, με την ενθάρρυνση των θεωρητικών τους –όπως του Ε. Hobsbawm– ότι ο σταλινισμός υπήρξε μια «ακρότητα»: αλλά –σ’ αυτό θα συμφωνήσει ο κ. Πάγκαλος– ο σταλινισμός υπήρξε μια μορφή ολοκληρωτισμού, ένα βαθύτερο κοινωνικό φαινόμενο, ένα μαζικό έγκλημα. Το οποίο οι αληθινοί επαναστάτες πλήρωσαν πολύ ακριβά· πάρα πολύ ακριβά.

Ο κ. Πάγκαλος δηλώνει λοιπόν ότι αν ο εμφύλιος πόλεμος του 1946-49 επέβαινε υπέρ του Δημοκρατικού Στρατού θα είχαμε γίνει μέρος των βαλκανικών «σοσιαλιστικών» δημοκρατιών και θα είχαμε υποφέρει τα πάνδεινα. Ανάμεσα στα «πάνδεινα» θα ήταν η κατατρόπωση όλων των αντιφρονούντων, οι «εκκαθαρίσεις» στο εσωτερικό της αριστεράς. Κοντολογίς, ευτυχώς που δεν νίκησαν οι αντάρτες: εξάλλου, δεν θα μπορούσαν να νικήσουν, η Ελλάδα είχε χαριστεί στη «Δύση»· ο αγαπημένος τους Στάλιν τούς άφησε στην τύχη τους. Ωστόσο, προσθέτω μιαν υποσημείωση: η ευθύνη για τον εμφύλιο πόλεμο είναι μοιρασμένη· αν τον Δεκέμβριο του 1944 δεν είχαν επέμβει οι Βρετανοί σε συνεργασία με τη δεξιά και τους βασιλιάδες, ίσως ο ένοπλος αγώνας για το «σοσιαλισμό» να μην είχε ξεκινήσει. Ίσως όλα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και γλιτώνοντας το γραφειοκρατικό «σοσιαλισμό» και τις σταλινικές εκκαθαρίσεις (οι οποίες έγιναν, σε κάποιο βαθμό, με συνοπτικές διαδικασίες, στη διάρκεια του εμφυλίου), πάλι υποφέραμε τα πάνδεινα: ήταν άραγε τα δεξιά πάνδεινα χειρότερα από τα «σοσιαλιστικά» πάνδεινα; Απάντηση δεν υπάρχει· η ιστορία είναι μια πολύπλοκη σύνθεση· ούτε μπορούμε να την ξαναγράψουμε για να της δώσουμε καλύτερο τέλος.

Ένα από τα προβλήματα της πολιτικής μας ζωής είναι ότι, ενώ η δεξιά έχει εξελιχθεί ελαφρώς μέσα στο χρόνo, ενώ συγχρόνως έχει αναδυθεί ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το ΚΚΕ παραμένει αναλλοίωτο σαν μούμια: ένας πατριωτικός, λαϊκιστικός μηχανισμός από τον οποίον λείπει η δημοκρατική παράδοση, η νηφαλιότητα και, το κυριότερο, η γνώση της ίδιας του της ιστορίας. Τα μέλη και οι «οπαδοί» (ο όρος και μόνον είναι εξευτελιστικός) του ΚΚΕ βασίζονται σε μια επινοημένη πραγματικότητα. Άρα, κάποιο δίκιο έχει ο κ. Πάγκαλος όταν λέει ότι η κ. Παπαρήγα είναι αντικομουνίστρια: ο σταλινισμός δεν έχει καμία –απολύτως καμία– ιστορική και ιδεολογική σχέση με το μαρξισμό· το ζήτημα αυτό θα έπρεπε να έχει αποσαφηνιστεί· ζούμε κιόλας στον 21o αιώνα. Ο σεβασμός που επικαλείται ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ στην «προσφορά» της ελληνικής αριστεράς έχει οδηγήσει σε μια συνωμοσία σιωπής: μην κατηγορείτε τους ηττημένους· μην πληγώνετε τους κατατρεγμένους. Ωστόσο, έχει περάσει πολύς καιρός από την ήττα και τους κατατρεγμούς· εξάλλου, δεν αρκεί να αποζητείς το σεβασμό, πρέπει και να τον αξίζεις.

Διαφωνώ, από θέση, σε πολλά με τον κ. Πάγκαλο –είναι σοσιαλδημοκράτης, στέλεχος ενός κόμματος που καθρεφτίζει τα χάλια μας: δεν σχετίζομαι με μαζικά κόμματα που καθρεφτίζουν τα χάλια μας– αλλά υποστηρίζω το δικαίωμά του να δρα ως ελεύθερη μονάδα και όχι ως μέλος ενός κοπαδιού. Ιδιαίτερα μέσα στο περιβάλλον της αερολογίας –της παραφασίας– στο οποίο διατελούμε αμήχανοι.