Ο Ομπάμα προσπάθησε να είναι ενωτικός (ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ δεν προσπαθεί), αλλά στο τέλος της προεδρίας του οι φυλετικές σχέσεις φαίνονται να έχουν επιδεινωθεί. Η επιλογή Αφροαμερικανών συμβούλων όπως ο Αλ Σάρπτον, ένα φαιδρό πρόσωπο που βλάπτει με τον φανατισμό του τη μαύρη κοινότητα, μου φαίνεται μεγάλο ατόπημα· ο Ομπάμα συμμάχησε με τους χειρότερους δημαγωγούς των μαύρων συνοικιών, με όσους οξύνουν τα φυλετικά και ταξικά πάθη των πρώην θυμάτων του ρατσισμού. Δεν το έκανε από άγνοια, το έκανε για να μην τους έχει απέναντί του ― ίσως όμως να μπορούσε να τους κατευνάσει κι αυτούς με διαφορετικούς χειρισμούς. (Ίσως). Η επιμονή του στην “diversity” ήταν συχνά λαϊκιστική: δεν υπογράμμιζε πάντοτε το αυτονόητο κοινό νομικό πλαίσιο του πλουραλισμού με αποτέλεσμα να δημιουργήσει δυσαρέσκεια και καχυποψία στον λευκό πληθυσμό. Η στάση του στα επεισόδια αστυνομικής βίας όπου εμπλέκονταν Αφροαμερικανοί ήταν μεροληπτική και θεατρική. Εν πάση περιπτώσει, τα επεισόδια βίας στους δρόμους δεν μειώθηκαν κατά την προεδρία του: μαζί με τις διάφορες ισλαμικές τρομοκρατικές πράξεις, σημειώθηκαν ταραχές στο Όουκλαντ, στο Άκρον, στη Σάντα Κρους, στο Μπρούκλυν, στο Φέργκιουσον, στη Βαλτιμόρη, στο Μιλγουόκι, στη Σαρλότ· παραλλήλως, μετά από πολύ-πολύ καιρό, επανεμφανίστηκε η Κου Κλουξ Κλαν. Πάρα πολύ κακό σημάδι δεδομένου ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα την αγκαλιάσει στο πλαίσιο της «ελευθερίας της έκφρασης» και της επίθεσης στην πολιτική ορθότητα.
Ο Ομπάμα χειρίστηκε έξυπνα την αμερικανική παρουσία στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν αποσύροντας τις δυνάμεις σιγά-σιγά (μια διαδικασία “wind down”). Εν τούτοις, το αποτέλεσμα παραμένει αμφίβολο: υπερβολικά μεγάλος αριθμός αγνώστων παραγόντων για να λυθεί η εξίσωση. Σε όλη τη διάρκεια της επιλεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, ο Ομπάμα διέπραξε χονδροειδές σφάλμα, ακολουθώντας τις παραδοσιακές αντιλήψεις του Κατεστημένου και αφήνοντας «κενό εξουσίας». (Σ’ αυτό ο Τραμπ έχει δίκιο, αν και πιστεύω ότι δεν ξέρει ακριβώς τι λέει). Η Χίλλαρυ Κλίντον ήταν καταστροφική στον ρόλο της στο Υπουργείο Εξωτερικών· μια κακή, πρόχειρη απόφαση ή ένας συμβιβασμός· αντιθέτως, στη συνέχεια, ο Τζον Κέρρυ προσπάθησε να συμμαζέψει τις ζημιές. Ως προς το ύφος άσκησης της εξωτερικής πολιτικής η προεδρία ήταν άψογη (εκτός, επαναλαμβάνω, από την αμετροέπεια και την τσαπατσουλιά της Κλίντον)· ο Ομπάμα έχει, μεταξύ άλλων ταλέντων, ταλέντο διπλωμάτη: ήταν ψύχραιμος, αισιόδοξος, συνετός, ευέλικτος· ποτέ δεν ξέρεις τι πιστεύει πραγματικά ― και ορθώς, αν και οι Αμερικανοί εκτιμούν την «ειλικρίνεια».
Ως προς την ουσία νομίζω ότι το χονδροειδές σφάλμα έγκειτο στην λανθασμένη επιλογή εχθρών και φίλων στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ασία. Οι ΗΠΑ άργησαν να κατανοήσουν πού όδευαν τα πράγματα με το Ισλάμ και την ισλαμική τρομοκρατία και να αντιδράσουν αναλόγως· τις εμπόδιζαν εξάλλου οι παλιές συμμαχίες τους με ισλαμικές χώρες. Η ρητορική τους έγινε πράγματι ηπιότερη, γεγονός που εκτιμήθηκε διεθνώς αλλά που έκανε έξαλλους τους Αμερικανούς υπερπατριώτες οι οποίοι πίστευαν και πιστεύουν ότι η προεδρία Ομπάμα μείωσε το γόητρο και την ισχύ των ΗΠΑ στον διεθνή χώρο. Τέλος, αν και η εξόντωση του Μπιν Λάντεν ήταν απαραίτητη, η εξόντωση του Καντάφι ήταν επαίσχυντη ― περιττή και ανώφελη. Όσο για την ειρηνική διάθεση προς το Ιράν, νομίζω πως, αν δεν κρύβει κάτι φρικαλέο για το οποίο δεν έχω πληροφόρηση, ήταν μια επιτυχημένη κίνηση κατευνασμού.
Η βελτίωση της εικόνας των ΗΠΑ στο εξωτερικό, η τρόπον τινά, δικαίωσή τους, η ειλικρινής ομολογία των θετικών και των αρνητικών της αμερικανικής κοινωνίας, ήταν βεβαίως κέρδος για την ειρήνη και για την πλανητική δικαιοσύνη. Ο Ομπάμα αποκατέστησε τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι οι σχέσεις αυτές θα σταθεροποιηθούν ώστε να απαλλαγούμε από την παθολογία του αντιαμερικανισμού και να λειτουργήσουν οι δυτικές συμμαχίες. Τα λάθη και οι υπερβολές του Ομπάμα παρόξυναν τον αμερικανικό εγωτισμό, την έμμονη ιδέα της αμερικανικής εξαίρεσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι ευθύνεται ο Ομπάμα για την εκλογή του Τραμπ όπως ισχυρίζονται όσοι Ρεπουμπλικανοί δεν αποδέχονται τον Τραμπ και τον θεωρούν ένδειξη παρακμής για το Grand Old Party. Ο Τραμπ και άλλα παρόμοια φαινόμενα είναι αποτέλεσμα της ολέθριας επίδρασης που έχει το Ισλάμ στη δυτική πολιτική: από τη μία πλευρά εθελοτυφλία και απάθεια από την άλλη αστόχαστη επιθετικότητα.
Πολλοί πιστεύουν, κι εγώ ανάμεσά τους, ότι αν ήταν δυνατή μια τρίτη τετραετία θα είχε ευεργετικό αποτέλεσμα, ότι ο Ομπάμα θα διόρθωνε πολλά στραβά· όχι υπό την έννοια ότι θα μπορούσε να προωθήσει θεμελιώδεις αλλαγές όπως η αναθεώρηση του Συντάγματος, ο περιορισμός της οπλοφορίας ή η μείωση των στρατιωτικών δαπανών. Οι ΗΠΑ είναι προσκολλημένες στο Σύνταγμά τους και βασίζονται στο στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα· μερικές αλλαγές μπορούν να γίνουν, άλλες δεν μπορούν. Η λυσσαλέα αντίσταση δεν προέρχεται μόνο από το μεγάλο κεφάλαιο, αλλά από τον ίδιο τον common man.
9°
