Το πολιτικό τοπίο είναι τέτοιο, που το ΠΑΣΟΚ θα έπρεπε να κάνει πάρτι. Στα δεξιά του, η ΝΔ αδυνατεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα της κυβερνητικής της πενταετίας και «τρώγεται» μεταξύ ντορικών, σαμαρικών και καραμανλικών. Στα αριστερά του, ο ΣΥΡΙΖΑ ζει ένα ακόμα κεφάλαιο (άραγε το τελευταίο;) της εγγενούς αδυναμίας συνύπαρξης αταίριαστων δυνάμεων, με τους μεν να στοχοποιούν τον Φώτη Κουβέλη για απροκάλυπτη «φιλοπασοκική» ροπή και τον κορμό του Συνασπισμού, ανεξαρτήτως τάσεων, να αισθάνεται ως επικίνδυνο πλέον βαρίδι τις περίφημες «συνιστώσες» – Αλέξης εναντίον Αλέκου, επεισόδιο τέταρτο. Μόνο οι δύο ακραίες πτέρυγες της Βουλής αισθάνονται καλά, καθώς η κοινωνική αναταραχή πάντοτε τις ευνοεί.
Η κατάσταση της οικονομίας, όμως, δεν επιτρέπει κανενός είδους πανηγυρισμούς και χαμόγελα. Η αδυναμία να παταχθεί η παραοικονομία και η φοροδιαφυγή –τουλάχιστον άμεσα– οδηγεί σε αδιέξοδο την προσπάθεια εξυγίανσης. Και η (για μια ακόμα φορά) μετατόπιση των φορολογικών βαρών στους «ολίγον» έχοντες –είτε από μισθό, είτε από ακίνητα– ξαναφέρνει το φαύλο κύκλο, που δεν επιτρέπει ούτε την αναθέρμανση της αγοράς μέσω κατανάλωσης ούτε τη φορολογική δικαιοσύνη και την προάσπιση της εντιμότητας.
Από τη στιγμή που είναι δύσκολο για την κυβέρνηση (εκτός από φορολογικά άδικο) να αντλήσει τα απαιτούμενα ποσά με επιπλέον φορολόγηση, ο μόνος τρόπος να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι να περιορίσει δραματικά τα έξοδα του δημόσιου τομέα. Κάτι που είναι σίγουρα εφικτό σε επίπεδο σπάταλων εξόδων, που «οργίασαν» τα τελευταία χρόνια, αλλά βεβαίως όχι σε επίπεδο περιορισμού του προσωπικού – το οποίο είναι πλεονάζον μόνο σε περιπτώσεις λούφας και αργομισθίας, αλλά σε πολλούς κρίσιμους τομείς (όπως π.χ. η υγεία και η παιδεία) είναι ελλειμματικό. Άλλωστε, το βασικό πρόβλημα του κατασυκοφαντημένου ελληνικού δημοσίου δεν είναι το μέγεθός του. Το 23% των απασχολουμένων είναι ελαφρώς μεγαλύτερο του 20% της Βρετανίας, αλλά κατά πολύ μικρότερο του 30% της Γαλλίας και (κατά μέσο όρο) των σκανδιναβικών χωρών. Ούτε η επίδοση του 39% των δημόσιων δαπανών είναι ιδιαίτερα υψηλή, ελάχιστες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Ιρλανδία και η Ιαπωνία, βρίσκονται πιο χαμηλά.
Τα κύρια προβλήματα του ελληνικού δημοσίου είναι η παραγωγικότητα, η αποτελεσματικότητα και η διαφθορά. Κι αν τα χαρακτηριστικά αυτά αφορούν το προσωπικό όλων των βαθμίδων, η εξυγίανση κι ο εξορθολογισμός αφορούν σε μεγάλο ποσοστό τις ανώτερες διοικητικές βαθμίδες – τις οποίες καλείται να επανδρώσει η κυβέρνηση. Η επιλογή της διαφάνειας και της αξιοκρατίας σίγουρα προάγει τη δημόσια διοίκηση και αποτελεί μία σημαντική τομή – σημαντικότερο όμως ίσως είναι το ήθος, δεδομένου του αμαρτωλού παρελθόντος. Το μούδιασμα του «βαθέος ΠΑΣΟΚ» για τη διαδικασία θα μπορούσε να υπόσχεται μια θετική εξέλιξη, πολλές όμως από τις επιλογές δεν δείχνουν πειστικές – πόσο μάλλον «λαμπρές». Και γιατί χρειάζεται τόσος χρόνος, κοιτώντας τα τρένα να περνούν;
Παρασυρμένος από την απαξιωτική ρητορεία, ο Έλληνας σνομπάρει πολύ συχνά δημόσιες υπηρεσίες και κοινωνικό κράτος ξεχνώντας πόσο αυτές συμβάλλουν (παρά τις όποιες τριτοκοσμικές αδυναμίες) στην εξισορρόπηση των κοινωνικών προτεραιοτήτων. Αναρωτιέται κανείς αν θα ήθελε να είναι πολίτης μιας χώρας, όπως οι ΗΠΑ, όπου ιδιαίτερα ισχυρή μερίδα της κοινωνίας δεν αντιλαμβάνεται γιατί ο Ομπάμα επιχειρεί μια («σοσιαλιστική» την αποκαλούν) μεταρρύθμιση στο σύστημα υγείας και δεν αναγνωρίζει την ανάγκη να περιθάλπονται οι αδύναμοι – αντί να πεθαίνουν ανασφάλιστοι στο δρόμο. Αυτό λοιπόν που η άκρως φιλελεύθερη και καπιταλιστική Αμερική αγωνίζεται να κατακτήσει, εμείς το απαξιώνουμε, αργά αλλά σταθερά, εφόσον δεν φροντίζουμε να κάνουμε μια σοβαρή επιχείρηση αναβάθμισης.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου, ενώ ενθουσίασε αρχικά με τις εξαγγελίες για τομές και κινήσεις διαφάνειας, μοιάζει σα να έχει παγώσει μπροστά στο βουνό των προβλημάτων, αφήνοντας την ατμομηχανή (ειδικά την εισπρακτική) του δημοσίου να υπολειτουργεί επικίνδυνα. Τέσσερις μήνες στην καρδιά του χειμώνα είναι πολλοί – και όσο το «κατάστημα» παραμένει μεταξύ σκανδαλωδών επιλογών και μεταβατικής παράλυσης τόσο η κατάσταση θα χειροτερεύει.
Και το χειρότερο; Θα εξακολουθεί να δίνει κάθε λαβή για δικαιολογίες και υπεκφυγές στις κοινωνικές ομάδες που απαιτούν, με επιχείρημα την κατασπατάληση των δημόσιων πόρων, το δικό τους (υπερβολικό για τη συγκυρία) κομμάτι από την πίτα...
Οι κυβερνήσεις είχαν κάθε λόγο να μετατρέψουν τους αγρότες σε δημόσιους υπάλληλους και οι αγρότες στην πλειονότητά τους δέχθηκαν πρόθυμα αυτόν τον ρόλο
10°
