Είναι η Δημοκρατία, τελικά…

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν μπορεί να βγει από την κρίση, που επιστρέφει στην ύφεση, που αναπότρεπτα διαπραγματεύεται και διεκδικεί την υπαγωγή σε ένα νέο πρόγραμμα. Αυτό είναι το αντιφατικό αποτέλεσμα μίας 5ετίας που έφερε το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα διάσωσης στην ευρωπαϊκή ιστορία, το μεγαλύτερο συναινετικό «κούρεμα» χρέους σε ιδιώτες πιστωτές, την μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή σε συνθήκες ύφεσης.

Γιατί αυτή η αποτυχία; Πέρα από τις εξηγήσεις των συνδυαστικών σφαλμάτων Ελλάδας και εταίρων στο περιεχόμενο της οικονομικής πολιτικής, το εύρος και το βάθος της ελληνικής κρίσης, τις δομικές αποτυχίες της ευρωζώνης και της διαρθρωτικής υστέρησης της οικονομίας, υπάρχει η πολιτική απάντηση που δεσπόζει. Η δημοκρατία στην Ελλάδα είναι ανήμπορη και ανώριμη.

Στο επίπεδο της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, δεν παράγεται συνεννόηση και συναίνεση σε ό,τι φαίνεται καθαρά ότι υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον. Ο πολιτικός-εκλογικός κύκλος (τέσσερεις εθνικές εκλογές μέσα σε 5 χρόνια), η αδυναμία εκλογής ΠτΔ και η δημιουργία των αντιμνημονιακών μετώπων ως εκλογική και πολιτική στρατηγική των αξιωματικών αντιπολιτεύσεων είναι οι πιο τυπικές όψεις αυτής της αποτυχίας.

Η πόλωση και η αδυναμία συνεννόησης στα βασικά εξηγούν το μπλοκάρισμα των μεταρρυθμίσεων, ενώ κάθε κατοπινή κυβερνητική «ρεαλιστική στροφή» των πρώην αντιμνημονιακών αντιπολιτεύσεων βαρύνει υπέρμετρα τον υφεσιακό λογαριασμό της χώρας (και τώρα με την συμφωνία που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση του Α. Τσίπρα και το πρώτο μεγάλο πακέτο μέτρων της Κυβέρνησης του Α. Σαμαρά το 2012).

Στο επίπεδο της δημόσιας πολιτικής και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, έχουν αφεθεί ανέγγιχτοι όλοι οι μηχανισμοί εσωτερικής πολιτικής συναλλαγής που αναπαράγουν τις θεσμισμένες ανισότητες στο κράτος και στην οικονομία. Μέσα στην κατάρρευση της κρίσης, άλλαξαν όλα για να μην αλλάξει τίποτα. Στην πραγματικότητα, από πολιτική επιλογή συνεχίζουμε να συντηρούμε με ευρωπαϊκή επιδότηση και από τους πόρους των μικρομεσαίων και των φτωχών ένα σύστημα που λειτουργεί σε βάρος των παραγωγικών δυνάμεων και της νέας γενιάς, κρατώντας στην ζωή τους "οικονομικούς και πολιτικούς Βίκιγκς" που λεηλατούν πόρους και ευκαιρίες λόγω της πολιτικής τους ισχύος (οργανωμένα συμφέροντα και συντεχνίες, κλειστές αγορές, χρεοκοπημένες επιχειρηματικές ελίτ).

Στο επίπεδο των πολιτικών αντιλήψεων, μετά από τόσο χρόνια δεν έχουμε ακόμα κατορθώσει να εξηγήσουμε τα αίτια της κρίσης και να συμφωνήσουμε σε ένα αξιόπιστο πολιτικό σχέδιο που θα οδηγει την χώρα στην έξοδο από την κρίση, με δίκαιη λιτότητα και περισσότερη ευημερία για τους πολλούς. Αντί να δουλεύουμε σκληρά για να απελευθερώσουμε τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου και να φέρουμε νέες επενδύσεις σπαταλάμε χρόνο συζητώντας με όρους πολιτικής μεταφυσικής. Αναζητούμε πολιτικούς μεσσίες, προστατεύουμε ιερά τοτέμ, φτιάχνουμε επιτροπές σωτηρίας και αλήθειας και κοιτάμε αμήχανοι τον ουρανό παρακαλώντας να ξαναρίξει το «ευρωπαϊκό μάννα» για να συνεχίσουμε ακόμα λίγο και μετά βλέπουμε.

Η κυβέρνηση σήμερα, πέντε μήνες μετά, έχοντας αφανίσει κάθε εναλλακτική επιλογή και τραυματίσει την πραγματική οικονομία, ξεκίνησε την διαπραγμάτευση αναλογιζόμενη το κόστος της ασάφειας και της ρήξης. Η υπευθυνότητα για την αποφυγή μίας καταστροφικής εξόδου από το ευρώ και την Ε.Ε είναι μία ανακούφιση, αλλά στην πραγματικότητα δεν λύνει το πρόβλημα. Ο λογαριασμός του «αντιμνημονιακού τέρατος» και της αυταπάτης των εύκολων λύσεων γίνεται πολύ βαρύς. Η όποια συμφωνία δεν είναι ικανή να βγάλει την χώρα από την κρίση αν στο εσωτερικό δεν προχωρήσουμε μεγάλες και δίκαιες μεταρρυθμίσεις. Διαφορετικά, το βάρος των μέτρων και της νέας ύφεσης θα κληθούν να πληρώσουν σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό ο κόσμος της παραγωγής και της εργασίας, με τους ανέργους και τους φτωχούς να τοποθετούνται στο περιθώριο.

Τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες και η χώρα μας αδικούν. Επιλέγουμε μεταξύ μίας καταστροφικής εθνικής απομόνωσης και μίας παρουσίας της χώρας μέσα στην ευρωζώνη σε κατάσταση μόνιμης υστέρησης. Η ανάγκη για ευημερία μέσα στο ευρώ και άνοιγμα της Ελλάδας στην παγκόσμια οικονομία παραμένει ζητούμενο. Κι αυτή η αναντιστοιχία μεταξύ των κοινωνικών αναγκών και των διαθέσιμων επιλογών είναι το μεγάλο πρόβλημα. Η μόνη περίπτωση να το υπερβούμε είναι να βοηθήσουμε την δημοκρατία να γίνει πιο ώριμη και το πολιτικό σύστημα πιο σοβαρό.

Τα 251 ΝΑΙ της Παρασκευής ίσως είναι το πρώτο μικρό, αλλά αποφασιστικό βήμα.