Η Ελλάδα είπε το τελευταίο αντίο στον Διονύση Σαββόπουλο - Οι συγκινητικοί επικήδειοι και οι μελωδίες του αποχαιρετισμού

Με τις μελωδίες των τραγουδιών που υπέγραψε και αγάπησαν εκατομμύρια Έλληνες είπαν σήμερα (25.10) το τελευταίο αντίο στον Διονύση Σαββόπουλο όσοι βρέθηκαν στην κηδεία του στη Μητρόπολη Αθηνών και στην ταφή του στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Η «Συννεφούλα» και το «Ας κρατήσουν οι χοροί» έγιναν τα αποχαιρετιστήρια τραγούδια για τον δημιουργό που σφράγισε με την παρουσία του την ελληνική μουσική σκηνή. Νωρίτερα, από το πρωί, εκατοντάδες θαυμαστές του βρέθηκαν στο λαϊκό προσκύνημα με δάκρυα στα μάτια. 

Η οικογένεια του Διονύση Σαββόπουλου - η λατρεμένη του Άσπα, τα δύο παιδιά τους και τα εγγόνια τους - στάθηκε συντετριμμένοι πίσω από το φέρετρό του. 

Ο γιος του, Κορνήλιος, απευθυνόμενος στο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί, ευχαρίστησε όλους όσοι τίμησαν τη μνήμη του Σαββόπουλου με την παρουσία τους. Θυμήθηκε την καθημερινή του στάση απέναντι στην οικογένεια, αλλά και τη φιλοσοφία ζωής που μετέδιδε: «Εμένα ξηλώθηκε να μου πληρώσει την εκπαίδευσή μου όταν σπούδασα στην Αμερική κι από την άλλη είχε μια πνευματικότητα και αναχωρούσε και πήγαινε στο Πήλιο για εννιά μήνες… Το μήνυμα που πήγε να μας περάσει είναι ότι το άυλο και το υλικό ήταν ταυτόχρονα».

Ο εγγονός του μίλησε για τη σχέση τους με απλά, αλλά βαθιά λόγια που άφησαν λίγους ασυγκίνητους: «Από την αγάπη σου κατάφερες να μου μάθεις τι είναι να είσαι άνθρωπος, τα καλά και τα κακά». Θυμήθηκε πως όταν ήταν μικρό παιδί ένιωθε κόμπο στον λαιμό από τη συγκίνηση κάθε φορά που βρισκόταν κοντά του. «Αυτή η συγκίνηση ερχόταν από την αγάπη που λάμβανα. Η ψυχή σου μένει μαζί μας, σε αγαπώ πολύ».

Κηδεία Διονύση Σαββόπουλου | Οι συγκινητικοί επικήδειοι 

Εκτός από την οικογένεια του Διονύση Σαββόπουλο, σε πιο συγκινητικό τόνο, απηύθυναν επικήδειους λόγους ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακκελαροπούλου. 

«Ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν δέχτηκε ποτέ αξιώματα. Κατέστη ο χρονογράφος του ελληνικού ταξιδιού επί μισό και πλέον αιώνα. Η κληρονομιά του αποτελεί κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης. Νιόνιο μας, θα σε αποχαιρετίσω με ένα μεγάλο ευχαριστώ. Από αύριο δεν θα υπάρχεις μόνο μέσα από τα τραγούδια σου. Θα σε σκεφτόμαστε κάθε φορά που ένας νέος πιάνει μια κιθάρα αλλά και κάθε φορά που κοιτιόμαστε σε έναν καθρέφτη. Με τα καλά μας και τα στραβά μας», είπε - μεταξύ άλλων - ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στους στίχους από τον «Άγγελο Εξάγγελο»: 

«Τα νέα που μάς έφερε ήταν όλα μια ψευτιά
κι ακούγονταν ευχάριστα στ’ αυτί μας
Γιατί έμοιαζε μ’ αλήθεια η κάθε του ψευτιά
κι ακούγοντάς τον ησύχαζε η ψυχή μας

Αμέσως καταλάβαμε τι πήγαινε να πει
και τού ’παμε να φύγει μουδιασμένα
Αφού δεν είχε νέα ευχάριστα να πει
καλύτερα να μη μάς πει κανένα».

Σε πιο προσωπικό τόνο και εμφανώς συγκινημένη από την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλο, η πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, περιέγραψε τη φιλή τους σχέση και περιέγραψε τη στάση που τήρησε ο τραγουδοποιός όλα τα χρόνια της ζωής του στον δημόσιο βίο. «Το φορτηγό πέρασε από την εθνική και σε πήγε μακριά, στα πέρα μέρη, και έτσι ξεκίνησε το δικό σου και μαζί το δικό μας ταξίδι. Τραγούδησες για μας, για τον λαό, το έθνος και την ιστορία, την παράδοση και το μοντέρνο, την ταυτότητά μας, τη σύνθεση ανατολής και δύσης. Αλλά και για τη μικρή μας τη ζωή, για τον καθένα μας προσωπικά. Τόσες μουσικές, τόσοι στίχοι, πάντα τα σκεφτόσουν ενιαία, έλεγες, σαν σύνολο και μετά άνθιζε ο καρπός της δημιουργίας, της ιδιοφυίας. Με τα τραγούδια σου ερωτευθήκαμε, πονέσαμε, χαρήκαμε, λυτρωθήκαμε. Συνδεθήκαμε με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Άγγιξες τις ψυχές μας με τρόπο ανεξίτηλο, η φωνή σου θα αντηχεί για πάντα μέσα μας και η μνήμη σου θα ζει σε κάθε νότα και σε κάθε λέξη που μας άφησες. Το έργο σου δεν είναι μόνο μια μουσικά αποτυπωμένη, πολιτική και πολιτισμική ιστορία του τόπου μας. Είναι μια σπουδή ποιητική, μια γλώσσα σαββοπουλική, τολμηρή και τρυφερή, ανατρεπτική και θεραπευτική, που μιλά της καθεμιάς γενιάς, καινούργιας και παλιάς», τόνισε η κ. Σακελλαροπούλου. 

Ο Σταμάτης Φασουλής προσπαθώντας να συγκρατήσει τα δάκρυά του, μίλησε για τη συνεισφορά του Διονύση Σαββόπουλου στο ελληνικό τραγούδι. «Διονύση μου, τι πράγματα είναι αυτά αγόρι μου; Έτσι είπαμε, ένα unplug; Είμαι εδώ για να λύσω μια παρεξήγηση. Δεν είναι καθόλου φτωχότερο το ελληνικό τραγούδι τώρα που έφυγες, πάρα πολύ πλουσιότερο το άφησες. Δεν θα ήθελα να κλάψω, δεν με συμφέρει, θα είναι σαν να παραδέχομαι ότι έφυγες. Δεν θα σου πω αντίο, θα σου πω καλή αντάμωση. Καλή αντάμωση στο περιβόλι του ουρανού σου». 

Ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης ανέβηκε στο βήμα για να αποχαιρετήσει τον Διονύση Σαββόπουλο. Ο λόγος του ήταν βαθιά προσωπικός, φορτισμένος με μνήμες από τη Θεσσαλονίκη, την πόλη που γέννησε τον τραγουδοποιό και που τον συνοδεύει στην αιωνιότητα. «Ήρθα από τη Θεσσαλονίκη να σου μεταφέρω την οδύνη της πόλης. Η Θεσσαλονίκη που γέννησε ένα τόσο λαμπρό τέκνο. Σε περιμένει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο επόμενος Θεσσαλονικιός Γιώργος Ιωάννου, ο Νίκος Παπάζογλου — που θα σε οδηγήσει στο ξέφωτο. Σε περιμένουν οι κιθάρες», είπε χαρακτηριστικά.

Με λόγια που ένωναν την προσωπική μνήμη με τη συλλογική μνήμη της πόλης, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης θύμισε τις πρώτες εικόνες από τη γειτονιά της Ανάληψης, εκεί όπου ο Σαββόπουλος είδε για πρώτη φορά τον Τσιτσάνη να κατεβαίνει από το λεωφορείο «σαν να αιωρείται πάνω απ’ το έδαφος». «Η μητέρα-πόλη σε χαιρετά, η γειτονιά σου σου γνέφει, οι γονείς σου σε αποχαιρετούν με δάκρυα, όπως και οι παλιοί σου φίλοι. Το Πέμπτο Γυμνάσιο Αρρένων και ο Γιώργος Βαφιάδης σε χαιρετούν», πρόσθεσε. Κλείνοντας, αναφέρθηκε στην πορεία του Νιόνιου στην Αθήνα: «Εκεί που πας σε περιμένει κι ο Λάκης Παπαστάθης. Αγάπησες την πανέμορφη Αθήνα, τη διαύγεια και το φως της, τη ζωντάνια και την ελευθερία της. Ήρθες εδώ δεκαεννιά χρονών και κατάφερες να δημιουργήσεις ένα τόσο μεγάλο έργο. Η Αθήνα αναγνώρισε την προσφορά σου με γενναιοδωρία. Έζησες εδώ με τη μούσα σου, την Άσπα».

Η Δήμητρα Γαλάνη, με λόγια γεμάτα αγάπη και προσωπική μνήμη, αποχαιρέτησε τον Διονύση Σαββόπουλο. Η ερμηνεύτρια μίλησε για τη βαθιά επίδραση που άσκησε στη ζωή και στη δημιουργία της, υπογραμμίζοντας ότι ο σπουδαίος τραγουδοποιός θα μείνει για πάντα ζωντανός μέσα από το έργο του. «Έχουν γράψει κι έχουν πει για σένα πανέμορφα πράγματα, λόγια ψυχής. Τελικά κατάφερες και μας έκανες όλους ποιητές και ενωμένους», είπε, θυμίζοντας και την τελευταία τους συνάντηση την Καθαρά Δευτέρα, σε οικογενειακό τραπέζι. Απευθύνθηκε και στη σύζυγο του Σαββόπουλου, την παιδική της φίλη Άσπα: «Έχεις τα παιδιά σου που θα σου απαλύνουν όσο γίνεται αυτό το τεράστιο κενό. Θέλω να ξέρεις ότι είμαι και θα είμαι πάντα κοντά σου». Με φωνή που ράγισε, αναφέρθηκε και στη δική της σχέση με τον «Νιόνιο»: «Εσύ θα λείπεις, θα μου λείπεις. Γιατί είσαι τόσο βαθιά ριζωμένος μέσα μου. Γιατί ο λόγος σου ήταν το πιο φωτεινό μονοπάτι της ζωής μου. Γιατί ήμουν εκεί στα γλέντια μας με τις κιθάρες και τα τραγούδια. Γιατί έφηβη στεκόμουν στην ουρά για να πάρω τον καινούριο σου δίσκο».Κλείνοντας, υπογράμμισε τη σημασία της παρακαταθήκης του για τις νεότερες γενιές: «Ήξερες ακριβώς τι θα παίξεις για τα παιδιά που θα έρθουν και θα κατανοούν όλο και καλύτερα την πολύτιμη λέξη σου. Για να μαθαίνουν πού πατούν και πού πηγαίνουν, ποια είναι η ταυτότητά τους, γιατί θα πρέπει να συνεχίσουν να αγαπούν και να είναι υπερήφανοι γι’ αυτή τη γλώσσα, τον πολιτισμό, την ταλαίπωρη πατρίδα».

«Ακριβέ μου δάσκαλε, τα τελευταία χρόνια έγινες πιο τρυφερός, ζήτησες συγνώμες, αξίωσα κι εγώ να σου πω τελευταία ότι σε αγαπώ», είπε με φωνή σπασμένη από συγκίνηση ο Αλκίνοος Ιωαννίδης και πρόσθεσε: «Φεύγεις γιορτινός και αιώνιος αφήνοντάς μας τα ανεκτίμητα δώρα του περάσματός σου από τη γη». Θύμισε την αγάπη του Σαββόπουλου για τις γιορτές και τα πανηγύρια, ενώ στάθηκε στη συμβολή του στη μουσική και στον πολιτισμό: «Μας ανέθρεψες, μας στήριξες, μας ελευθέρωσες. Μαζί με τους αγαπημένους σου δασκάλους, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Τσιτσάνη, ανέδειξες το πολύτιμο, ανέβασες το επίπεδο της χώρας συλλογικά και το επίπεδο του καθενός». Μοιράστηκε μια φράση του αδελφού του: «Ο Σαββόπουλος καταργεί το πένθος. Εγώ τότε γιατί έκλαψα τόσο; Για ποιον; Για σένα ή για μένα;». Ο λόγος του προκάλεσε παρατεταμένο χειροκρότημα, επιβεβαιώνοντας τη βαθιά επίδραση που είχε ο Σαββόπουλος στις ζωές πολλών καλλιτεχνών και ανθρώπων.

Οι μελωδίες που ακούστηκαν στο τελευταίο αντίο στον Διονύση Σαββόπουλο

Η Ελλάδα αποχαιρέτησε τον Διονύση Σαββόπουλο με μία γιορτή. Η πομπή έφθασε το μεσημέρι του Σαββάτου στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών, όπου η Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων και η Χορωδία της ΕΡΤ συνόδευσαν με τραγούδια του τον σπουδαίο δημιουργό. Το τελευταίο άκουσμα ήταν το «Ας κρατήσουν οι χοροί», που έγινε και ο ύστατος μουσικός αποχαιρετισμός.

Νωρίτερα, από τη Μητρόπολη Αθηνών, η σορός του τραγουδοποιού αναχώρησε υπό τους ήχους της «Συννεφούλας» και θερμών χειροκροτημάτων από το πλήθος που συγκεντρώθηκε για να τον τιμήσει. Κατά την άφιξη της πομπής στο Α' Νεκροταφείο, η Φιλαρμονική έπαιξε πένθιμο εμβατήριο, ενώ η Χορωδία της ΕΡΤ ερμήνευσε κομμάτια του, με ιδιαίτερη συγκίνηση να προκαλεί το «Μη μιλάς άλλο γι’ αγάπη».

Ποιοι έδωσαν το παρών στην κηδεία του Διονύση Σαββόπουλου

Από νωρίς το πρωί του Σαββάτου (25.10) εκατοντάδες θαυμαστές του Διονύση Σαββόπουλου βρέθηκαν στο λαϊκό προσκύνημα. Δίπλα από το φέρετρό του στο παρεκκλήσιο της Μητρόπολης Αθηνών κάποιος άφησε μία φιγούρα του Καραγκιόζη. Πολιτικοί, μουσικοί και καλλιτέχνες έδωσαν το παρών. 

Δείτε εικόνες από την κηδεία του Διονύση Σαββόπουλου