Μετά από μια τραγωδία είναι φυσικό να ζητάμε απαντήσεις για το τι φταίει και πώς μπορεί να αποτραπεί κάτι ανάλογο στο μέλλον. Δεν είναι πάντοτε σωστές. Νομίζουμε ότι μπορούμε να ελέγχουμε τα πράγματα. Αλλά δεν είναι έτσι. Ζητάμε να μπουν κανόνες και περιορισμοί, τις περισσότερες φορές χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Ικανοποιούν απλώς την επιθυμία μας να «κάνουμε κάτι» προς όφελος της γραφειοκρατίας. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
* Όσο περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με τη θάλασσα και τα θαλάσσια σπορ, τόσο περισσότερα ατυχήματα θα έχουμε. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσαν οι εφημερίδες, κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους στη θάλασσα 400 άτομα, από τα οποία τα 100 σε ατυχήματα με θαλάσσια σπορ. Οι υπόλοιποι πεθαίνουν από πνιγμό, όπου έχουμε πανευρωπαϊκή πρωτιά ‒ γεγονός ενδεχομένως λογικό λόγω ακτογραμμής.
* Όσο περισσότερα και πιο γρήγορα σκάφη κυκλοφορούν, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες θανατηφόρων ατυχημάτων. Πιο επικίνδυνα μάλιστα είναι τα μικρά σκάφη, φουσκωτά και τζετ σκι, και επειδή αποκτώνται εύκολα αλλά και επειδή κινούνται κοντά στους κολυμβητές.
* Παρ’ όλα αυτά, τα πιο θανατηφόρα και πιο σοβαρά ατυχήματα γίνονται από επαγγελματίες: ο υποπλοίαρχος που ρίχνει το οχηματαγωγό στις ξέρες της Πάρου, το σκάφος του Πολεμικού Ναυτικού που βυθίζεται αύτανδρο επειδή η βάρδια δεν είδε το οχηματαγωγό που ερχόταν κατά πάνω του, το flying dolphin που περνά πάνω από την βάρκα που ψαρεύει ή ακόμα τα δυο τάνκερ που συγκρούστηκαν μέσα στον Σαρωνικό.
* Τις περισσότερες φορές αιτία του ατυχήματος δεν είναι η έλλειψη γνώσεων αλλά η ανευθυνότητα, η επιπολαιότητα ή απλώς η κακιά στιγμή. Καμία σχολή δεν σου «μαθαίνει» να μη ρίχνεις το σκάφος σε μια βάρκα. Ούτε πάντοτε μετράνε οι κανόνες αποφυγής συγκρούσεων. Στο συγκεκριμένο ατύχημα δεν ξέρουμε ‒ούτε έχει τόση σημασία‒ ποιο σκάφος προηγείται. Η ευθύνη αποφυγής της σύγκρουσης παραμένει στο ταχύπλοο καθώς μια αργοκίνητη βάρκα δεν προλαβαίνει να κάνει αποτελεσματικό ελιγμό. Δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να το καταλάβει κανείς.
* Συνήθως πιο επικίνδυνοι δεν είναι αυτοί που δεν ξέρουν ‒αυτοί φοβούνται και προσέχουν‒ αλλά αυτοί που νομίζουν ότι ξέρουν ή όσοι αποκτούν υπερβολική αυτοπεποίθηση. Έτσι εξηγείται και η συμμετοχή σε ατυχήματα πεπειραμένων χειριστών ή ακόμα και επαγγελματιών ναυτικών.
* Στις σχολές για την απόκτηση διπλώματος ταχυπλόων οι μαθητές αποκτούν γνώση βασικών κανόνων της θάλασσας και των χειρισμών. Έχουν μικρή χρησιμότητα και πάντως τίποτα δεν υποκαθιστά την πείρα, τη σωφροσύνη και την κοινή λογική. Στην Αγγλία της ναυτικής παράδοσης έχουν ένα λογοπαίγνιο για τον αδικοχαμένο ιστιοπλόο με το «right» που σημαίνει δεξιά και δίκιο. Είχε προτεραιότητα, λένε, γιατί ερχόταν από τα δεξιά, είχε το δίκιο με το μέρος του, ήταν «dead right till the end». Ο απέναντι ήταν απλώς μεγαλύτερος.
* Στη συντριπτική τους πλειονότητα τα θανατηφόρα ατυχήματα αφορούν φουσκωτά ή τζετ σκι που χτυπούν κολυμβητές. Η σύγκρουση σκαφών είναι αυτό που λένε «freak accident» που συμβαίνει σχετικά σπάνια. Αν θέλουμε πράγματι να κάνουμε κάτι, τότε το πιο απλό και αποτελεσματικό φαίνεται ότι είναι ο σαφής διαχωρισμός σκαφών και λουομένων. Με λογική και μέτρο. Δυστυχώς, σε πολλές παραλίες τη μια χρονιά η τοπική αυτοδιοίκηση έχει σημαδούρες και την επόμενη τις ξεχνά. Για τήρηση των κανόνων ούτε λόγος. Δεν θα λύσουμε το πρόβλημα. Πάντα θα υπάρχουν κολυμβητές έξω από τις σημαδούρες και ταχύπλοα με επιπόλαιους κυβερνήτες. Μπορούμε όμως να μειώσουμε τις πιθανότητες.
Κάθε μέρα, το καλοκαίρι, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες και ξένοι ασχολούνται με τα θαλάσσια σπορ στις ελληνικές παραλίες. Ψάρεμα, κολύμπι, ψαροντούφεκο, σερφ, σκι, κανό, ιστιοπλοΐα, καταδύσεις. Είναι μέρος του πλούτου της πατρίδας μας και για πολλούς μια από τις πιο προσιτές και δημιουργικές ενασχολήσεις. Χόμπι, γυμναστική, ταξίδεμα του νου, περιπέτεια ή απλώς ευκαιρία για παρέα και διασκέδαση. Ο συγχρωτισμός και ο συνωστισμός φέρνουν ατυχήματα. Είναι σημαντικό να διαμορφώσουμε τους όρους της ειρηνικής συνύπαρξης.
Υ.Γ. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ο γράφων δεν διαθέτει ούτε ασχολείται με ταχύπλοα.
16°
