Συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα: Οι προσδοκίες από την επικείμενη συζήτηση των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας.
Η συνέντευξη Τύπου του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στις 11 Αυγούστου 2025 ήταν η πιο ανησυχητική στιγμή της παρουσίας του στην πολιτική. Όχι επειδή εξέφραζε απαίσιες «θέσεις» ή κάποια ολοκληρωτική ιδεολογία, αλλά μάλλον επειδή όσα έλεγε και όσα δεν έλεγε δείχνουν ότι τα τελευταία δέκα χρόνια η αμερικανική πολιτική είναι, περισσότερο από ποτέ, ένα γκροτέσκο καρναβάλι. Aν οι Αμερικανοί διατηρούν κάποια αξιοπρέπεια, οφείλουν να βρουν τρόπο να απομακρύνουν the Donald από την εξουσία: το αμερικανικό Σύνταγμα προβλέπει θεσμικό μηχανισμό για την παύση καθηκόντων ενός προέδρου αν κριθεί ότι δεν είναι σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντά του λόγω ψυχικής ή σωματικής νόσου. Το πρόβλημα είναι ότι, σύμφωνα με την 25η Τροπολογία (Άρθρο 4, 1967), αν ο πρόεδρος κριθεί ανίκανος, τον αντικαθιστά ο αντιπρόεδρος, τον οποίον αποτύχαμε να κράξουμε —όπως οφείλαμε— όταν κουβαλήθηκε στο Μόναχο για να μας παραδώσει μάθημα δημοκρατίας αλά hillbilly. Με λίγα λόγια, είμαστε όλοι καταδικασμένοι να περιμένουμε υπομονετικά μέχρι το 2028, με την ελπίδα ότι θα απαλλαγούμε από τη συμμορία των αχρείων που κυβερνά τις ΗΠΑ και, εν μέρει, αποφασίζει για τις τύχες των υπολοίπων. Επιμένω πάντως στο ζήτημα του Συντάγματος, διότι είναι δύσκολο να το παραμερίσει κανείς στις ΗΠΑ: με σωστούς χειρισμούς και ενδελεχή έρευνα του βίου και της πολιτείας του (όχι, όχι, όχι σχετικά με ροζ σκάνδαλα: δεν είναι η σωστή μέθοδος), ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να καθαιρεθεί για «προδοσία, δωροδοκία ή άλλα σοβαρά εγκλήματα και παραπτώματα». Οπότε περιμένω μήπως ξυπνήσουν οι Δημοκρατικοί από τη woke μακαριότητα και κινητοποιηθούν σε πολιτικά, όχι σεξουαλικά, ζητήματα (προς το παρόν ασχολούνται μόνο με το σεξ).
Αν και η συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο δεν ήταν η πρώτη επίδειξη βλακείας, άγνοιας και εγωπάθειας του Ντόναλντ Τραμπ, μου φάνηκε μια από τις πιο θεαματικές. Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι η Ουκρανία και η Ρωσία πρέπει να παραιτηθούν από εδάφη ως μέρος πιθανής συμφωνίας ειρήνης: τι σημαίνει αυτό; Τίποτα δεν σημαίνει· the Donald δεν γνωρίζει τίποτα ούτε για τις ρωσικές διεκδικήσεις ούτε για τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας· δεν έχει κάνει τον κόπο να προετοιμαστεί για την πολυδιαφημισμένη αυριανή συνάντηση στην Αλάσκα: πηγαίνει με σκοπό να τα μπουρδουκλώσει, αραδιάζοντας τις γνωστές γενικολογίες και κοινοτοπίες και δοξάζοντας τον εαυτό του για μια δήθεν δεύτερη Γιάλτα (τα καθέκαστα της οποίας επίσης αγνοεί). Η συνάντηση, το τετ-α-τετ, ή το τρίο (να μην ξεχνάμε τον Λαβρόφ) της Αλάσκας είναι για τον Αμερικανό πρόεδρο μια ωραία περίσταση ώστε να προβεί σε δήθεν δηλώσεις δήθεν πλανητάρχη: αυτός είναι ο ρόλος που τον απολαμβάνει περισσότερο, αν και δεν ξέρει ούτε τα λόγια, ούτε την πλοκή του έργου. Μέρος αυτού του ρόλου, που τον γεμίζει υπερηφάνεια, είναι οι απειλές για «πολύ σοβαρές συνέπειες» για όποιον δεν συμμορφωθεί με τις υποτιθέμενες εντολές που θα προκύψουν από τη φάρσα της Αλάσκας. Ποιες εντολές; Σε ποιον; Ποιες συνέπειες;
O Τραμπ ούτε γνωρίζει ούτε αναγνωρίζει τους νόμους
Στην εν λόγω συνέντευξη the Donald κατάφερε να γλιστρήσει το αφήγημα της εκκαθάρισης της περιοχής της πρωτεύουσας από τους αστέγους: πού κόλλαγε αυτό; Μόνο ο ίδιος το ξέρει· οι σπουδαιοφανείς αναλύσεις περιττεύουν. Ο άνθρωπος δεν ξέρει καν ότι δεν μπορείς με προεδρικό διάταγμα να μαζέψεις αστέγους και να τους μεταφέρεις σε άλλη πολιτεία· σύμφωνα με τη Home Rule Act του 1973, οι κάτοικοι του D.C. έχουν εκλεγμένη τοπική κυβέρνηση υπό την επίβλεψη του Κογκρέσου και μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις (π.χ. εισβολή από το εξωτερικό) δικαιούται η κεντρική διοίκηση να κινητοποιήσει μηχανισμούς εκτοπισμού πολιτών· ο πρόεδρος δεν έχει καμία αρμοδιότητα να εκδιώξει άτομα από την πόλη απλώς λόγω έλλειψης στέγης. Το μόνο που μπορούν να κάνουν οι αρχές είναι να τα απομακρύνουν από πάρκα και να διαλύσουν τις κατασκηνώσεις τους· αλλά ο Τραμπ ούτε γνωρίζει ούτε αναγνωρίζει τους νόμους.
O Ντόναλντ Τραμπ μοιάζει με τον ήρωα του μυθιστορήματος “Being There’’ του Jerzy Kosiński που διασκεύασε για τον κινηματογράφο ο Hal Ashby
Η τακτική του συνοψίζεται στα εξής σημεία: εντυπωσιακές δηλώσεις και διακηρύξεις χωρίς συγκεκριμένα δεδομένα ή υπόβαθρο· επίδειξη ισχύος ανεξαρτήτως θεσμικού πλαισίου· κάθε άλλο παρά «δημιουργική» ασάφεια σε όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα, όχι μόνο για λόγους σκοπιμότητας αλλά επειδή τα αγνοεί. Όπως έχω ξαναγράψει κι όπως έχουν γράψει σίγουρα πολλοί αναλυτές, ο Ντόναλντ Τραμπ μοιάζει με τον ήρωα του μυθιστορήματος “Being There’’ του Jerzy Kosiński που διασκεύασε για τον κινηματογράφο ο Hal Ashby: ο Chance, ένας κηπουρός με περιορισμένη διανοητική ικανότητα (στην ταινία τον υποδυόταν ο Πίτερ Σέλερς) καταλήγει —μέσα από μια σειρά παρεξηγήσεων— να θεωρηθεί σοφός και να αποκτήσει πολιτική επιρροή. Η διαφορά του Chance από τον Τραμπ είναι ότι ο κηπουρός δεν είχε κακές προθέσεις (δεν είχε καν προθέσεις), κι ότι τον ανέδειξαν στο αξίωμα χωρίς τη δική του συγκατάθεση οι ανόητοι Αμερικανοί πολιτικοί της Ουάσινγκτον· στην πραγματική ζωή, αν και οι πολιτικοί είναι εξίσου μωροί και ασύνετοι με εκείνους του μυθιστορήματος, ο Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζει τυπική αυταρχική προσωπικότητα: μπορεί να παρομοιαστεί με διαβόητους φασίστες και κομμουνιστές· είναι, υπό την ευρεία έννοια, «φασίστας»· όχι ενθουσιώδης φιλανθής όπως ο Chance.
Τι προτίθεται να κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα; Η γνώμη μου είναι (ίσως διαψευστώ) ότι πηγαίνει στον Βορρά για να δροσιστεί και για να στήσει ένα ακόμα σόου. Παρεμπιπτόντως, η επιλογή της Αλάσκας (αν και ήταν ιδέα του Πούτιν) χρησιμοποιείται ως υπαινιγμός έναντι της Ρωσίας: ο Άντριου Τζόνσον κορόιδεψε τον Ρώσο τσάρο όταν αγόρασε την περιοχή έναντι 7.200.000 δολαρίων (150-160 εκατομμύρια σε σημερινή αξία)· εμείς οι Γιάνκηδες είμαστε ασυναγώνιστοι στα deals! Από την πλευρά του, ο Πούτιν πηγαίνει για να δηλώσει πως δεν πρόκειται να υποχωρήσει — άλλωστε, δεν του έχει ζητήσει κανείς με τρόπο που να τον εξαναγκάζει. Αλλά, αν ο Ρώσος πρόεδρος διαπράξει κάποια μικρογκάφα —αν, ας πούμε, μιλήσει απότομα ή ειρωνευτεί the Donald—, τότε the Donald θα βρει ευκαιρία να παίξει τον ανεξάρτητο και ασυμβίβαστο και να επιστρέψει μουτρωμένος στην Ουάσινγκτον, αφού ρίξει μια ματιά, by the way, σε μερικά οικοπεδάκια στα περίχωρα του Άνκορατζ, κατά προτίμηση με θέα στον Ατλαντικό. Τι; Δεν είναι από κει μεριά ο Ατλαντικός; Δεν έχει σημασία! Με λίγα λόγια, καθώς ο ίδιος ο Τραμπ χαρακτήρισε την επικείμενη συνάντηση με τον Πούτιν “listening exercise”, έχω λόγους να πιστεύω ότι μετά από μια ελαφρά κουβεντούλα, the Donald θα πάει για βρούβες. Αυτή η υποψία ενισχύεται από το ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα συνοδεύεται από άλλα στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης, ενώ ο Πούτιν, ο οποίος παίρνει περισσότερο στα σοβαρά την όλη υπόθεση και περιμένει, μεταξύ άλλων, εμπορικά και οικονομικά οφέλη, θα κουβαλήσει μαζί του τον υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ (το μπουλντόγκ), τον υπουργό Άμυνας, Αντρέι Μπελούσοφ, τον υπουργό Οικονομικών, Αντόν Σιλουάνοφ, τον επικεφαλής του Ρωσικού Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων, Κιρίλ Ντμίτριεφ, και τον σύμβουλο για την εξωτερική πολιτική, Γιούρι Ουσάκοφ. Με λίγα λόγια, η ρωσική πλευρά έχει μελετήσει καλά την ατζέντα μέσω της οποίας θα προσπαθήσει να προωθήσει τα οικονομικά της συμφέροντα και να κλείσει συμφωνίες. (Σημειώνω ενημερωτικά ότι οι δύο αυτοί τιτάνες της πολιτικής είχαν ξανασυναντηθεί, σε χαλαρό στιλ, το 2019, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20 στην Οσάκα.)
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν έχει προσκληθεί στην Αλάσκα· την περασμένη Τρίτη, ο Λευκός Οίκος μάς εξήγησε ότι η διμερής συνάντηση που προτάθηκε από τον Πούτιν έγινε δεκτή από τον Ντόναλντ Τραμπ προκειμένου να αποκτήσει «καλύτερη κατανόηση» για τον τρόπο τερματισμού του πολέμου. «Θα ξέρω μέσα σε δύο λεπτά αν είναι δυνατή η πρόοδος», διαβεβαίωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος πιάνει πουλιά στον αέρα και, κατά την προεκλογική του εκστρατεία, είχε υποσχεθεί ότι θα τερμάτιζε τη σύγκρουση με ένα τηλεφωνηματάκι στον Βαλόντια. Τότε είχα φοβηθεί ότι θα του τηλεφωνήσει χωρίς να λάβει υπόψη τη διαφορά ώρας, ότι θα τον ξυπνούσε και θα τον εκνεύριζε.
Το πρόβλημα είναι ότι η Ρωσία θέλει περισσότερα: εκτός από την προσαρτημένη Κριμαία, ελέγχει σχεδόν όλο το Λουχάνσκ, αλλά μόνο 70–80% των τριών άλλων περιοχών, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα· τώρα θέλει το υπόλοιπο.
Είναι σαφές ότι ο Πούτιν απλώς προσπαθεί να κερδίσει χρόνο για να αποφύγει νέες αμερικανικές κυρώσεις, οι οποίες φοβάται ότι θα προστεθούν στις ήδη υπάρχουσες, εξαιτίας των διεθνών πιέσεων — νομίζω όμως ότι οι φόβοι του είναι αδικαιολόγητοι: ο Τραμπ θα ήθελε να άρει τις ήδη υπάρχουσες, αλλά δεν έχει τολμήσει (ακόμα). Προπάντων, στην Αλάσκα, ο Πούτιν θέλει να πείσει τον Τραμπ ότι το εμπόδιο στην ειρήνη είναι η Ουκρανία μαζί με τους φίλους της τους χαζο-Ευρωπαίους. Έτσι κι αλλιώς, ο Πούτιν δεν πρόκειται να αποσυρθεί από την Ουκρανία —πιστεύει ότι βρίσκεται κοντά στον στόχο του να κυριαρχήσει στη χώρα, είτε καταλαμβάνοντάς τη ολόκληρη, είτε εγκαθιστώντας κυβέρνηση ανδρεικέλων στο Κίεβο—, αλλά τώρα κωλυσιεργεί, εκμεταλλευόμενος την άγνοια και την έλλειψη σχεδίου εκ μέρους της αμερικανικής προεδρίας. Ξέρει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ επηρεάζεται πολύ εύκολα, ότι περιφρονεί τους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους κι ότι βλέπει τον πόλεμο σαν μια ενόχληση που δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί (επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ότι δεν θα συνέβαινε, αν το 2022 ήταν εκείνος πρόεδρος) διότι, μεταξύ άλλων, του παίρνει πολύ χρόνο από το γκολφ στο Mar-a-Lago. Όσο για την αμερικανική βοήθεια στην Ουκρανία, έχει σχεδόν μηδενιστεί· τα βάρη έχουν επωμισθεί οι ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Όσο για τον Ζελένσκι, επαναλαμβάνει ότι η Ουκρανία δεν θα παραχωρήσει ούτε σπιθαμή γης σε συμφωνία ειρήνης, αν και ήδη η Κριμαία και τμήματα του Ντονμπάς βρίσκονται και θα παραμείνουν υπό ρωσικό έλεγχο· οι Ουκρανοί δεν προτίθενται να ανακαταλάβουν αυτές τις περιοχές — όχι ότι θα μπορούσαν. Το επιπλέον πρόβλημα είναι ότι η Ρωσία θέλει περισσότερα: εκτός από την προσαρτημένη Κριμαία, ελέγχει σχεδόν όλο το Λουχάνσκ, αλλά μόνο 70–80% των τριών άλλων περιοχών, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα· τώρα θέλει το υπόλοιπο. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ως άσχετος από γεωπολιτική, λέει ότι και οι δύο πλευρές θα πρέπει να «δώσουν κάτι». Τι θα μπορούσε να «δώσει» η Ρωσία; Δεν μας λέει. Η δε Ουκρανία δεν κατέχει ρωσικό έδαφος για να το «δώσει» πίσω. Η μοναδική παραχώρηση που μπορεί να κάνει η Μόσχα είναι τα εδάφη της Ουκρανίας που έχει καταλάβει: εκτός από ζώνες στη Χερσώνα, πιθανό διαπραγματευτικό σημείο θα μπορούσε να είναι ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, κοντά στη γραμμή του μετώπου, αλλά υπό ρωσικό έλεγχο. Ο πυρηνικός σταθμός έχει στρατηγική σπουδαιότητα για την Ουκρανία, αλλά είναι επίσης πολύτιμος για τη Ρωσία, διότι τροφοδοτεί τις κατεχόμενες περιοχές της. Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να προχωρήσει η Μόσχα σε τέτοιον συμβιβασμό· αν ο Steve Witkoff, ο κτηματομεσίτης από το Μπρονξ που διενεργεί διεθνείς επαφές για λογαριασμό της αμερικανικής κυβέρνησης, «αισιοδοξεί» επί του θέματος είναι επειδή πρόκειται για ηλίθιο. Αναφέρω τον Witkoff διότι επηρεάζει τον Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με τη γεωπολιτική: ο τυφλός οδηγεί τον τυφλό· ο Witkoff έχει διοριστεί —χωρίς έγκριση από τη Γερουσία— ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή (ό,τι να ’ναι) και έχει εμπλακεί σε συνομιλίες (χωρίς επιτυχία) για πιθανή ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας (Marc Fogel vs Alexander Vinnik). Μάλιστα, τον περασμένο Απρίλιο και ξανά στις αρχές Αυγούστου μετέβη στη Μόσχα, όπου συνάντησε τον Πούτιν για το «πρόβλημα στην Ουκρανία». Ένας θεός ξέρει τι είπαν· η ουσία είναι ότι ο Witkoff έχει γίνει φιλαράκι με τον Βαλόντια και «τα λένε». Σχετικά με τον Witkoff αναρωτιέμαι συχνά αν μπορεί να είναι κάποιος τόσο ανίκανος χωρίς να το κάνει επίτηδες.
Η ουκρανική υπόθεση έχει αναδείξει όλες τις διεθνείς ρωγμές και, δεδομένης της αναξιόπιστης αμερικανικής ηγεσίας, ανοίγει τον δρόμο σε αλλοπρόσαλλες συμμαχίες και σε διαιώνιση συγκρούσεων
Η σημερινή αμερικανική προεδρία είναι η χειρότερη δυνατή συνθήκη για τους Ουκρανούς. Αλλά ταυτοχρόνως έχουν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα: ο στρατός —σχεδόν ένα εκατομμύριο στρατιώτες— είναι εξαντλημένος και οι λιποταξίες αυξάνονται (πολλοί υπηρετούν από την αρχή του πολέμου, υπό έντονο στρες). Η Ρωσία έχει αριθμητικό πλεονέκτημα και μεγαλύτερη αντοχή στις απώλειες — πράγμα που αποτελεί μέρος της στρατηγικής της ήδη από τον 18ο αιώνα. Αν και η Ουκρανία έχει εμπειρία στα drones και στον ηλεκτρονικό πόλεμο, όσο περισσότερο διαρκεί η σύγκρουση, τόσο δυσκολότερο θα είναι να διαπραγματεύεται. Το πράγμα επιδεινώνεται από την αλλαγή στην ουκρανική κοινή γνώμη: η υποστήριξη στη «νίκη με κάθε κόστος» έχει μειωθεί, ιδιαίτερα εφόσον η πιθανότητα ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ απομακρύνεται όλο και περισσότερο· η αφορμή του πολέμου, δηλαδή η προσχώρηση της Ουκρανίας σε δυτικούς θεσμούς, φαίνεται πως έχει αρθεί. Πιστοί φίλοι της Ουκρανίας παραμένουν ο Εμμανουέλ Μακρόν (σταθερά σώφρων σε όλες τις κινήσεις εξωτερικής πολιτικής) και ο Κιρ Στάρμερ, ο οποίος, ωστόσο, καθώς βρίσκεται εκτός ΕΕ, φαίνεται πολύ μόνος. Η ουκρανική υπόθεση έχει αναδείξει όλες τις διεθνείς ρωγμές και, δεδομένης της αναξιόπιστης αμερικανικής ηγεσίας —η οποία δεν εφαρμόζει το δόγμα του απομονωτισμού, όπως διακήρυττε αρχικά—, ανοίγει τον δρόμο σε αλλοπρόσαλλες συμμαχίες και σε διαιώνιση συγκρούσεων. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ, καθώς δεν ενδιαφέρεται για τίποτα πέραν των ακινήτων «κοντά σε λίμνη» ή «σε ποτάμι» —αυτά είναι τα επονομαζόμενα «φιλέτα», folks!— ευνοεί τη μη επίλυση συγκρούσεων, τη δημιουργία cold cases. Και είναι ικανός, για να τον αποθεώσουν τα πλήθη και να κερδίσει το Νόμπελ (στο οποίο πιστεύει πραγματικά), να προτείνει στον Πούτιν πρόσβαση στα ορυκτά, ιδιαίτερα στις σπάνιες γαίες της Αλάσκας· μπορεί δηλαδή αύριο να προσπαθήσει να στήσει μια κοινοπραξία εξόρυξης με τη Ρωσία, η οποία δεν θα σχετίζεται καθόλου με τον στόχο της συνάντησης. Ούτως ή άλλως, αντίθετα από ό,τι πιστεύει μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι παντοδύναμες: ακόμα και με καλοήθη και συνετή προεδρία, δεν θα κατάφερναν να αναχαιτίσουν τη ρωσική επιθετικότητα. Ο ρωσικός εθνικισμός είναι ακαταμάχητος, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με την αμερικανική κουτοπονηριά και αήθη αδιαφορία. Ιδιότητες που πιστεύω ότι θα ξεδιπλωθούν αύριο μαζί με όλα τα διεστραμμένα ταλέντα του the Donald.
15°
