Reuters: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι δεν γνωρίζει ποια έργα ή εταιρείες επωφελούνται από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
ΗΕυρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί φεστιβάλ σάουνες και αθλητικά κάμπινγκ με χρήματα που προορίζονται για την απομάκρυνση των εργαζομένων στον τομέα της ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα, προκαλώντας φόβους ότι δισεκατομμύρια ευρώ θα πάνε χαμένα - ή και χειρότερα.
Αρκετοί ευρωπαίοι πολιτικοί, ΜΚΟ για το κλίμα και φορείς παρακολούθησης της διαφθοράς έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για το εμβληματικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF) της ΕΕ, το οποίο δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει τους εργαζομένους στον τομέα της ενέργειας και τις κοινότητές τους στην απομάκρυνσή τους από τις ρυπογόνες δραστηριότητες.
«Δεν γνωρίζουμε πώς ξοδεύονται τα χρήματα από τα κράτη μέλη. Αυτό δεν είναι σωστό. Πρέπει να είναι δημόσια», δήλωσε η Monika Hohlmeier, ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και αντιπρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μέχρι στιγμής, το JTF έχει διαθέσει περισσότερα από 11 δισεκατομμύρια ευρώ στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ: χρηματοδότηση της παραγωγής υδρογόνου στην πλούσια σε άνθρακα Πολωνία, αποκατάσταση των φινλανδικών τυρφώνων, στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα και ανάπτυξη πράσινου χάλυβα στη Ρουμανία.
Σύμφωνα με ένα μοντέλο «κοινής διαχείρισης», τα κράτη μέλη μπορούν να δαπανήσουν τα χρήματα του JTF όπως επιθυμούν, αρκεί να «επιτρέπουν στις περιφέρειες και τους πολίτες να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία».
Δεν υπάρχει υποχρέωση των χωρών να ενημερώνουν τις αρχές της ΕΕ για τα έργα τους, είτε πριν από τη χρηματοδότησή τους είτε μετά την υλοποίησή τους, ανέφερε η Επιτροπή στην απάντησή της.
Ωστόσο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτή η έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας σημαίνει ότι τα χρήματα της ΕΕ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά, είτε μέσω διαφθοράς, απάτης είτε μέσω της χρηματοδότησης έργων που αποδεικνύονται αναποτελεσματικά ή άσχετα.
Το ταμείο, το οποίο δημιουργήθηκε από την Πρόεδρο της Επιτροπής με στόχο να διασφαλιστεί ότι «κανείς και καμία περιοχή δεν θα μείνει πίσω» στη μετάβαση προς το μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών, προορίζεται να υποστηρίξει τους εργαζομένους και τις κοινότητες που εξαρτώνται από τα ανθρακωρυχεία και τα χαλυβουργεία.
Ο φιλόδοξος στόχος της Ευρώπης για τη μείωση των εκπομπών έως το 2030 θα μπορούσε να κοστίσει σχεδόν μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας, με τον τομέα του άνθρακα να αναμένεται να μειωθεί κατά το ήμισυ τα επόμενα πέντε χρόνια, σύμφωνα με εκτίμηση της ΕΕ.
Πριν ακόμη από την έναρξη λειτουργίας του JTF, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο έχει ως στόχο τη βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης, δήλωσε ότι το ταμείο παρουσίαζε σημαντικές αδυναμίες και δεν εστίαζε επαρκώς στην υλοποίηση.
Για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι κράτη μέλη με παρόμοιες ανάγκες θα μπορούσαν υποθετικά να λάβουν ίση χρηματοδότηση, οπότε «το ένα θα μπορούσε να δεσμευτεί – και να επιτύχει – να κλείσει δραστηριότητες με υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ το άλλο θα μπορούσε απλώς να τις περιορίσει, έστω και προσωρινά».
Η Ida-Viru, μια κομητεία στη βορειοανατολική Εσθονία όπου υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα σχιστολιθικού πετρελαίου, έχει δαπανήσει μέρος των 354 εκατομμυρίων ευρώ που της είχαν διατεθεί στο πλαίσιο του JTF για να χρηματοδοτήσει ένα φεστιβάλ σάουνας και έναν μαραθώνιο χορού, σύμφωνα με πληροφορίες που έδωσε το Υπουργείο Οικονομικών στο Thomson Reuters Foundation.
Άλλα έργα του JTF περιλαμβάνουν ένα ξενοδοχείο σπα στη φύση, ένα εργοστάσιο προϊόντων από πλαστικοποιημένο ξύλο, ένα κέντρο θαλάσσιων σπορ, μια ψηφιακή μουσική βιβλιοθήκη και ένα καλοκαιρινό κατασκήνωση χόκεϊ επί πάγου για παιδιά.
Τα έργα επιτρέπουν στους κατοίκους «να σκεφτούν... ένα πιο βιώσιμο από περιβαλλοντική άποψη μέλλον» και να ενισχύσουν την πολιτιστική κληρονομιά και την κοινωνική συνοχή, δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου.
Τέτοιες πρωτοβουλίες «δεν αποτελούν σαφώς κατάχρηση χρημάτων... αλλά ένα απαραίτητο βήμα για να εξασφαλιστεί μια δίκαιη, ανθρωποκεντρική και βιώσιμη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής δεν σχολίασε συγκεκριμένα τα έργα της Εσθονίας, λέγοντας ότι έχει μόνο μια «γενική εικόνα» των δαπανών και ότι θα παρακολουθήσει την υλοποίησή τους αργότερα.
Η χρηματοδότηση μπορεί να μειωθεί εάν τα προγράμματα δεν επιτύχουν το 65 % των στόχων τους, και τα κράτη μέλη πρέπει να διαπραγματευτούν τα σχέδιά τους για τη διαμόρφωση και την κατεύθυνση των έργων με την Επιτροπή πριν λάβουν τα κονδύλια.
