Επίθεση Ισραήλ στο Ιράν: Πως σχετίζεται η φιλοδοξία της Τεχεράνης για την απόκτηση πυρηνικών όπλων
Η σημερινή πολυαναμενόμενη κρίση σχετίζεται θεωρητικά με το ενδεχόμενο το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, καθώς και με την αποφασιστικότητα του Ισραήλ (και όχι μόνο της κυβέρνησης Νετανιάχου) να το αποτρέψει. Θυμίζουμε ότι το 1981 οι Ισραηλινοί είχαν καταστρέψει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράκ εν τη γενέσει του. Το Ιράν θα μπορούσε να επιδοθεί σε πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων αν εγκατέλειπε τη Συνθήκη για τη μη διάδοση τους (ΝΡΤ), όπως έχει δικαίωμα. Όσο, όμως, παραμένει συμβαλλόμενο μέρος, δεσμεύεται από τους όρους της Συνθήκης.
Η Συνθήκη ΝΡΤ διακρίνει δύο κατηγορίες κρατών: (α) κράτη με πυρηνικά όπλα (NWS) και (β) κράτη χωρίς πυρηνικά όπλα (NNWS). Άδικο, θα σκεφτείτε, αλλά έτσι είναι ο κόσμος των κρατών. Στην α΄ κατηγορία ανήκουν πέντε κράτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα). Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά είναι τα μόνα που διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Τρία κράτη που ουδέποτε υπέγραψαν την ΝΡΤ (Ινδία, Ισραήλ, Πακιστάν) και η Βόρεια Κορέα που αποχώρησε (2003) διαθέτουν πυρηνικά.
Τα NWS κράτη υποχρεώνονται να μη μεταφέρουν πυρηνικά όπλα ή συσκευές σε NΝWS κράτη. Τα NΝWS κράτη υποχρεώνονται να μην αποκτήσουν ή να κατασκευάσουν πυρηνικά όπλα ή συσκευές. Έχουν όμως το δικαίωμα να χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς. Η τήρηση των όρων της Συνθήκης έχει ανατεθεί στη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) με έδρα τη Βιέννη.
Επομένως, τα κράτη μπορούν να επιδίδονται στην έρευνα και τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, αρκεί να μη περνούν το κατώφλι της χρήσης για πολεμικούς σκοπούς. Το κατώφλι αυτό είναι το ποσοστό εμπλουτισμού του ουρανίου (καύσιμης ύλης) με το ισότοπο U-235. Εμπλουτισμός συμβατός με ειρηνικές χρήσεις δεν πρέπει να ξεπερνά το 20%. Εμπλουτισμός για παραγωγή πυρηνικού όπλου σημαίνει 90% και άνω. Τα ενδιάμεσα ποσοστά δείχνουν ότι ο στόχος αυτός έχει δρομολογηθεί.
Σήμερα, εκτιμάται ότι το Ιράν έχει συγκεντρώσει πάνω από 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου σε ποσοστό άνω του 60% αλλά κάτω από 90%. Γίνεται επίσης δεκτό ότι η Τεχεράνη θα έχει την ικανότητα κατασκευής πυρηνικών όπλων σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Το Ισραήλ, αλλά και άλλες χώρες της περιοχής θεωρούν το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης απειλή. Αυτό οφείλεται τόσο στην ιδεολογική συγκρότηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, η οποία αμφισβητεί το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ ως κράτους, όσο και στον πολυετή «πόλεμο δι’ αντιπροσώπου» στον οποίον επιδίδεται η Ισλαμική Δημοκρατία, μέσω οργανώσεων όπως η Χαμάς, η Χεζμπολάχ αλλά και οι Χούθι της Υεμένης.
Τι δυνατότητες έχει το Ιράν να κλιμακώσει την αναμέτρηση με το Ισραήλ; Πρώτον από πλευράς πόρων, η Τεχεράνη υπολείπεται τόσο οικονομικά (η σχέση του ΑΕΠ των δύο χωρών είναι 4:3 υπέρ του Ισραήλ) όσο και στρατιωτικά (το Ιράν υπερέχει σε αριθμό πυραύλων και drones, με ικανότητα να πλήξουν το έδαφος του Ισραήλ, το οποίο όμως υπερέχει σε όλα τα άλλα επίπεδα, και στην ικανότητα να αναχαιτίζει πυραύλους και drones). Δεύτερον, τα δύο κράτη δεν έχουν κοινά σύνορα και καμία χώρα της περιοχής δεν είναι διατεθειμένη να επιτρέψει στην Τεχεράνη να χρησιμοποιήσει την επικράτειά της σε βάρος του Ισραήλ. Η αναμέτρηση θα συνεχίσει να διεξάγεται με δύο κυρίως τρόπους: στον εναέριο χώρο και στον κυβερνοχώρο. Και στα δύο αυτά επίπεδα, το Ισραήλ υπερέχει καταφανώς. Τρίτον, μια αναμέτρηση με διάρκεια απαιτεί συμμάχους ή έστω ισχυρούς υποστηρικτές. Παρά τις πληροφορίες για δυσαρέσκεια του Τραμπ κλπ., το Ισραήλ μπορεί πάντα να υπολογίζει σε αποτελεσματική συνδρομή των ΗΠΑ. Αντίθετα, οι εταίροι του Ιράν είτε είναι πολύ απασχολημένοι (Ρωσία), είτε κινούνται πολύ προσεκτικά (Κατάρ, Κίνα) ώστε η όποια συμβολή τους να είναι αμφίβολης αξίας.
