Σαν σήμερα: Η ανεξιχνίαστη τρομοκρατική επίθεση στη Wall Street
Σαν Σήμερα στις 16 Σεπτεμβρίου 1920 προβλεπόταν βροχή, στην Wall Street κυριαρχούσε η έδρα της J.P. Morgan and Co., ενός οικονομικού λεβιάθαν που είχε βγει από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ως το τραπεζικό ίδρυμα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο. Απέναντι βρισκόταν το υπο-υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και το Γραφείο Δοκιμών. Το πολυσύχναστο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης βρισκόταν λίγο πιο κάτω.
Το τελευταίο χτύπημα της καμπάνας της εκκλησίας εξακολουθούσε να αιωρείται στον αέρα στις 12:01, όταν οι 100 λίβρες δυναμίτη που ήταν κρυμμένες σε μια άμαξα πυροδοτήθηκαν με έναν ωστικό βρυχηθμό. «Αυτός ήταν ο πιο δυνατός θόρυβος που άκουσα ποτέ στη ζωή μου», θυμόταν αργότερα ο υπάλληλος της J.P. Morgan Andrew Dunn. «Ήταν αρκετός για να σε βγάλει νοκ άουτ από μόνος του». Η έκρηξη εκτροχίασε ένα τραμ ένα τετράγωνο πιο πέρα και έστειλε τα συντρίμμια στον 34ο όροφο του γειτονικού κτιρίου Equitable.
Όσοι βρίσκονταν πιο κοντά στην άμαξα είτε τυλίχτηκαν στις φλόγες είτε δέχθηκαν μεταλλικά θραύσματα. «Είδα την έκρηξη, μια στήλη καπνού να εκτοξεύεται στον αέρα και μετά είδα ανθρώπους να πέφτουν γύρω μου, μερικοί από αυτούς με τα ρούχα τους φλεγόμενα», δήλωσε αργότερα ένας μάρτυρας στη New York Sun. Ακολούθησε μια βροχή από γυαλιά από τα σπασμένα παράθυρα, που έλουσε τους δρόμους και τα κοντινά γραφεία. Το εσωτερικό του κτιρίου της J.P Morgan ήταν γεμάτο συντρίμμια. Ένα κομμάτι συνέθλιψε το κρανίο του 24χρονου υπαλλήλου William Joyce που καθόταν στο γραφείο του.
Για τους πολλούς βετεράνους του Α' Παγκοσμίου Πολέμου που βρίσκονταν εκεί, η καταστροφή στο σημείο μηδέν θύμιζε τρομακτικά πεδίο μάχης. Ο αέρας ήταν πυκνός από καπνό και αιθάλη και το έδαφος ήταν γεμάτο κομμένα μέλη. «Σχεδόν μπροστά από τα σκαλιά που οδηγούσαν στην τράπεζα J.P Morgan υπήρχε το ακρωτηριασμένο σώμα ενός άνδρα», έγραψε ο δημοσιογράφος George Weston, ο οποίος είχε γλιτώσει τον τραυματισμό σκύβοντας σε μια πόρτα. «Άλλα σώματα, τα περισσότερα από αυτά σιωπηλά στο θάνατο, κείτονταν κοντά. Καθώς κοίταζα με τρόμο τον τόπο, μια από αυτές τις μορφές, ημίγυμνη και καμένη από τα εγκαύματα, άρχισε να σηκώνεται. Πάλεψε, έπειτα ανατράπηκε και έπεσε άψυχη στο λούκι».
Οι συναλλαγές στο Χρηματιστήριο σταμάτησαν και περίπου 2.000 αστυνομικοί της Νέας Υόρκης και νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού συγκεντρώθηκαν στη Wall Street για να χτενίσουν τα συντρίμμια. Από την αρχική έκρηξη είχαν σκοτωθεί 30 άνδρες και γυναίκες, ενώ άλλοι οκτώ θα πέθαιναν αργότερα από τα τραύματά τους. Εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν, πολλοί από αυτούς καμένοι ή ακρωτηριασμένοι από τα γυαλιά και τα θραύσματα που πετούσαν.
Η επίθεση θα παρέμενε το πιο θανατηφόρο τρομοκρατικό περιστατικό σε αμερικανικό έδαφος μέχρι τη βομβιστική επίθεση στην Οκλαχόμα Σίτι 75 χρόνια αργότερα, ωστόσο οι ερευνητές αρχικά δυσκολεύονταν να εξηγήσουν ποιος την είχε πραγματοποιήσει ή γιατί. Ο προφανής στόχος ήταν η Morgan Bank, η οποία, όπως ισχυρίζονταν ορισμένοι, είχε επωφεληθεί από τη φρίκη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά τα περισσότερα από τα θύματα της βόμβας στο βαγόνι ήταν ταπεινοί στενογράφοι και υπάλληλοι - και όχι πλούσιοι επιχειρηματίες. Ο ίδιος ο J.P. Morgan Jr. βρισκόταν χιλιάδες μίλια μακριά στην Ευρώπη όταν εξερράγη ο δυναμίτης. «Δεν υπήρχε κανένας άλλος στόχος εκτός από τη γενική τρομοκρατία», έγραψε η St. Louis Post-Dispatch. «Η βόμβα δεν στρεφόταν εναντίον κάποιου συγκεκριμένου προσώπου ή περιουσίας. Στρεφόταν κατά του κοινού, κατά οποιουδήποτε έτυχε να βρίσκεται κοντά ή κατά οποιασδήποτε ιδιοκτησίας στη γειτονιά».
Με τον πρώτο Κόκκινο Τρόμο να βρίσκεται ακόμη σε πλήρη εξέλιξη, το μεγαλύτερο μέρος των κατηγοριών σύντομα επικεντρώθηκε στις αντικαπιταλιστικές κομμουνιστικές και αναρχικές ομάδες, οι οποίες είχαν κατηγορηθεί για δεκάδες άλλες βομβιστικές επιθέσεις που χρονολογούνταν από τον 19ο αιώνα. Οι υποψίες αυξήθηκαν μόνο στις 17 Σεπτεμβρίου, όταν οι ταχυδρομικοί υπάλληλοι βρήκαν μια στοίβα φυλλάδια που είχαν πεταχτεί στα γραμματοκιβώτια της Financial District λίγα λεπτά πριν από την έκρηξη. «Θυμηθείτε», έγραφαν, »δεν θα ανεχτούμε άλλο. Ελευθερώστε τους πολιτικούς κρατούμενους, αλλιώς θα είναι σίγουρος θάνατος για όλους σας. Αμερικανοί Αναρχικοί Αγωνιστές». Οι επιστολές είχαν εκπληκτική ομοιότητα με εκείνες που κυκλοφόρησαν μετά από μια προηγούμενη εκστρατεία τρομοκρατίας από τον Ιούνιο του 1919, όταν βόμβες εξερράγησαν σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ. Η αστυνομία είχε από τότε πιστώσει εκείνη τη συνωμοσία στους Γκαλλεανιστές, μια συμμορία αντικυβερνητικών Ιταλών αναρχικών με επικεφαλής έναν ξεσηκωτικό ρήτορα και γκουρού των εκρηκτικών που ονομαζόταν Λουίτζι Γκαλλεάνι. Ο Γκαλλεάνι είχε απελαθεί το προηγούμενο έτος, αλλά πολλές πτυχές της βόμβας στη Γουόλ Στριτ -ιδιαίτερα η χρήση σιδερένιων βαρών ως θραύσματα- ταίριαζαν με τις «κολασμένες μηχανές» που ο ίδιος και οι οπαδοί του είχαν κατασκευάσει στο παρελθόν.
Δυστυχώς για τις αρχές, τα μυστηριώδη φυλλάδια ήταν ό,τι πιο κοντινό στο να αναλάβει κάποιος την ευθύνη για την επίθεση. Η αστυνομία και οι πράκτορες του Γραφείου Ερευνών (αργότερα FBI) πέρασαν πάνω από τρία χρόνια προσπαθώντας να διαλευκάνουν την υπόθεση και να αναγνωρίσουν τον οδηγό της άμαξας, αλλά τα ίχνη των Γκαλεϊνιστών χάθηκαν, όπως και δεκάδες άλλα που αφορούσαν τους πάντες, από συνδικαλιστές μέχρι το αμερικανικό κομμουνιστικό κόμμα και ακόμη και τον ίδιο τον Βλαντιμίρ Λένιν. Ένα από τα άγνωστα αδιέξοδα αφορούσε τον Έντουαρντ Φίσερ, έναν ψυχικά ασταθή πρωταθλητή του τένις, ο οποίος είχε προειδοποιήσει τον κόσμο να μείνει μακριά από τη Γουόλ Στριτ τις ημέρες που προηγήθηκαν της επίθεσης. Μόλις οι ερευνητές έμαθαν ότι ο Φίσερ είχε εκδώσει αρκετές προηγούμενες προειδοποιήσεις για τη Γουόλ Στριτ -κάθε μία από τις οποίες υποτίθεται ότι ελήφθη «δια του Θεού και του αέρα»- τον απέσυραν από ύποπτο και τον έκλεισαν σε ψυχιατρική κλινική.
Η τελευταία επίσημη έρευνα για την επίθεση στη Wall Street πραγματοποιήθηκε το 1944, όταν το FBI άνοιξε ξανά την υπόθεση και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η έκρηξη ήταν πιθανότατα έργο «Ιταλών αναρχικών ή Ιταλών τρομοκρατών». Άλλοι ερευνητές έχουν έκτοτε επισημάνει έναν γαλλεανίστα ονόματι Μάριο Μπούντα ως τον πιο πιθανό ένοχο. Ο Μπούντα ήταν συνεργάτης γνωστών αναρχικών και μπορεί να σχεδίασε την επίθεση στη Wall Street ως εκδίκηση για την παραπομπή τους στις 11 Σεπτεμβρίου 1920 για φόνο σε μια ληστεία που πήγε στραβά. Ωστόσο, ο Μπούντα διέφυγε στην Ιταλία λίγο μετά τη βομβιστική επίθεση και παρέμεινε εκεί μέχρι το θάνατό του. Ούτε αυτός ούτε κάποιος άλλος κατηγορήθηκε ποτέ για την επίθεση της 16ης Σεπτεμβρίου.
Η Γουόλ Στριτ άνοιξε ξανά μόλις μία ημέρα μετά τη φονική έκρηξη, «αποφασισμένη», έγραψε η New York Sun, «να δείξει στον κόσμο ότι οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν κανονικά παρά τις βόμβες». Οι υπάλληλοι των γραφείων με επιδέσμους επέστρεψαν στα γραφεία τους και όλα τα σημάδια της έκρηξης καλύφθηκαν ή σκουπίστηκαν -συμπεριλαμβανομένων πολλών στοιχείων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αστυνομική έρευνα. Εκείνο το απόγευμα, χιλιάδες Νεοϋορκέζοι κατέβηκαν στον τόπο της καταστροφής και τραγούδησαν μαζί το «America the Beautiful» και τον εθνικό ύμνο. Πίσω τους δέσποζε το κτίριο Μόργκαν, το μαρμάρινο οικοδόμημά του σημαδεμένο από τρύπες βάθους γροθιάς από θραύσματα βόμβας. Τα σημάδια είναι ακόμη και σήμερα ορατά στο κτίριο - το μοναδικό μνημείο ενός ανεξιχνίαστου εγκλήματος που στοίχισε τη ζωή σε 38 ανθρώπους.
13°
