Όταν αυτοκτόνησε ο Σπινόζα

Η Ολλανδία δεν είναι μία οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης. Σοφοί παγκόσμιου διαμετρήματος που διαμόρφωσαν των κόσμο όπως τον ξέρουμε και καλλιτέχνες που μπόλιασαν την συλλογική κουλτούρα μας γεννήθηκαν και μεγαλούργησαν σε αυτήν την γη. Σπινόζα και Έρασμος, ο Καρτέσιος ο οποίος συνέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του εκεί, ο Ρέμπραντ, ο Βερμέερ, ο Βίνσεντ Βαν Γκονγκ, ο Μοντριάν, ο Μαουρίτς Κορνέλις Έσερ.

Χώρα με συλλογική άποψη ανοχής στον έτερο, χώρα υποδοχής των Εβραίων που εκδιώχθηκαν από την Ιβηρική, τόπος όπου άνθισε ο Προτεσταντισμός ως απάντηση στο αλάθητο του Πάπα. Η Ολλανδία διοικείται από ένα Σύνταγμα που ισχύει από το 1816, το οποίο αναθεωρήθηκε πολλές φορές αλλά του οποίου οι αρχές και οι αξίες ισχύουν εδώ και 208 χρόνια.

Σε αυτήν την χώρα την πλούσια, την ανεπτυγμένη, με ένα ΑΕΠ που αγγίζει τα 771 δισ. ευρώ, χτύπησε την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου το καμπανάκι κινδύνου. Η αποπροσανατολισμένη μεσαία τάξη και οι ανασφαλείς μικροαστοί που βρίσκονται σε σύγχυση, μαζί με τους αγρότες σε κρίση πανικού, προτίμησαν την ακροδεξιά. Επέτρεψαν σε έναν ανεκδιήγητο και απροκάλυπτα ακραίο αντιευρωπαϊστή, ρατσιστή, ξενοφοβικό και αυθεντικό λαϊκιστή, να επαίρεται για την κατάληψη της πρώτης θέσης στο πολιτικό σκηνικό.

Τα πρώτα συγχαρητήρια έφθασαν από τους ομοϊδεάτες του. Τον Όρμπαν, των ακροδεξιών ισπανών της VOX, τον Σαλβίνι της Λέγκας του Βορρά, την Μαρίν Λεπέν. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν άνοιξε σαμπάνιες στο Κρεμλίνο. Είναι και χρηματοδότης του.

Ο Γκέερτ Βίλντερς, ένας κομψευόμενος με ένα αναιδές χαμόγελο που προβάλλει μονίμως μία κατάλευκη οδοντοστοιχία, κατάφερε να επιβεβαιώσει τους φόβους των συνετών και να διαψεύσει για άλλη μία φορά και μάλιστα κατά κράτος τους δημοσκόπους. Ο Βίλντερς αποκαλείται συχνά και Ολλανδός Τραμπ. Μέγα σφάλμα. Ο ανεκδιήγητος Αμερικανός είναι ένα γατάκι μπροστά στον γκουρού του λαϊκισμού που είναι ο διεκδικητής του προνομίου σχηματισμού κυβέρνησης στην Ολλανδία μετά τις εκλογές. Χρειάζεται συμμάχους και μάλλον θα τους ανακαλύψει. Συνέβη στην Σουηδία. Γιατί να μην συμβεί στην Ολλανδία; Ο Γκέερτ Βίλντερς ακολούθησε την αλάνθαστη συνταγή. Επέμενε συστηματικά σε μία σειρά από fake ιδεολογήματα. Φταίνε οι μετανάστες για την οικονομική δυσπραγία των μεσαίων στρωμάτων. Φταίνε οι ξένοι για την εγκληματικότητα. Φταίει η Ευρώπη για την κοινωνική και οικονομική παρακμή. Από τον Φάραντζ στην Λεπέν και από τον Σαλβίνι στους Γερμανούς εναλλακτικούς της άκρας δεξιάς, ο Βίλντερς είναι ο αυθεντικότερος. Δεσμεύεται για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Λες και οι Ολλανδοί είναι τυφλοί και κουφοί που δεν παρακολούθησαν την κατάντια της Βρετανίας μετά το Brexit. Και όμως. Σε κατάσταση συλλογικής σύγχυσης το fake όχι απλώς πείθει, γίνεται και σύνθημα και δυναμική, ακόμη και στρατιά ολόκληρη που σαρώνει τα πάντα.

Είναι προφανές πως η ιστορία επαναλαμβάνεται και ας ανακατεύεται το στομάχι των μαρξιστών. Η ιστορία επαναλαμβάνεται διότι απλά οι άνθρωποι δεν διδάσκονται από τα λάθη τους. Είναι επόμενο να τα ξανακάνουν. Η δυναμική του Μεσοπολέμου είναι πλέον ολοφάνερα διάχυτη σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο και την Βόρειο αλλά και την Νότιο Αμερική. Τα πολιτικά συστήματα της Δύσης, ανίκανα να εφεύρουν εναλλακτικές λύσεις στην επιδρομή της πολιτικής και κοινωνικής παρακμής, έβγαλαν το «μεγάλο θηρίο» από το κλουβί του. Το έχουν επαναλάβει πολλές φορές το έργο αυτό. Βρίσκουν συλλογικούς εχθρούς και σύμβολα συλλογικού μίσους. Στήνουν ιδεολογήματα εύπεπτα, που καταπίνονται αμάσητα. Σπέρνουν επιχειρήματα που προκαλούν την λογική, ωστόσο ευδοκιμούν σε περιβάλλον συλλογικού πανικού. Το «μεγάλο θηρίο» χωρίς λαιμαριά και αλυσίδα καταστρέφει ό,τι βρει στον διάβα του. Το έχουν κάνει να καταλάβει πως δεν έχει πολύ χρόνο μπροστά του. Μέσα του το θηρίο ξέρει πως πολύ σύντομα θα το αναγκάσουν να ξαναμπεί στο κλουβί και να λουφάξει γλείφοντας τις πληγές του. Ο φασισμός περιορίζεται, δεν εξαλείφεται ποτέ. Αποτελεί μία εφεδρεία στη φαρέτρα των συστημάτων που οι ελίτ διοικούν. Όταν οι ελίτ ξεμένουν από ιδέες και μέσα ανοίγουν το κλουβί και περιμένουν.

Ο φόβος, και ειδικά ο τρόμος, είναι το καλύτερο καταπραϋντικό στην ιστορία των κοινωνικών αδιεξόδων. Η λογική οδηγεί συχνά σε αδιέξοδα. Πρόκειται για τις στιγμές που τα συστήματα μπλοκάρουν από τις εσωτερικές αντιφάσεις τους. Τότε ενεργοποιείται η βαλβίδα ασφαλείας του παραλογισμού. Στο Μπουένος Άιρες, στο Άμστερνταμ, στο Μιλάνο, στη πάμπτωχη Ανδαλουσία ο παραλογισμός παίρνει την μορφή της Μαύρης Διεθνούς. Σηκώνουν το δεξί χέρι με την παλάμη απλωμένη ψηλά και χαιρετούν. Φορούν μαύρες μάσκες και πουκάμισα. Σκοτώνουν ξένους και ισοπεδώνουν βιβλιοπωλεία. Τους αρέσει να βεβηλώνουν έργα τέχνης και να καίνε σύμβολα που παραπέμπουν σε ελεύθερη σκέψη.

Είναι φανερό πως η γκάμα τώρα εμπλουτίζεται. Στον Αντισημιτισμό του Μεσοπολέμου τώρα προστίθεται και η Ισλαμοφοβία. Μόλις η Μαρίν Λεπέν κερδίσει τις επόμενες εκλογές στη Γαλλία, τότε η φαρέτρα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς θα αποκτήσει και νέους εχθρούς. Θα λέγονται πιθανώς Αριστεροί ή Σοσιαλιστές, gay ή αντιρρησίες συνείδησης. Έτσι αρχίζει αυτή η αρρώστια. Ξεκινά από τα κλασσικά. Μεταδίδεται αμέσως με ιστορικά ανακλαστικά αναπαράγοντας φαντάσματα από το παρελθόν. Μετά τους Αριστερούς θα ενοχοποιηθούν οι Ρομά. Εδώ θα είμαστε.

Τα κάστρα πέφτουν από μέσα. Ξεχάστε τις πολιορκίες. Η Ολλανδία δεν είναι μία χώρα σαν τις άλλες. Ήταν και είναι χώρα σύμβολο. Χώρα ανοχής και αντοχής. Χώρα ορθολογικής διαχείρισης των κρίσεων. Χώρα κατασταλαγμένη, δημοκρατική, προοδευτική. Τα κάστρα πέφτουν από μέσα ακόμη και όταν τα τείχη, τα θεσμικά τους τείχη, είναι ή φαίνονται απόρθητα.

Λένε πως ο θυμός φέρνει παραλογισμό. Μπορεί. Η Δύση όπως την ξέραμε και όπως την κτίσαμε μετά τον Πόλεμο έφθασε πια στα όριά της. Είναι τόσο ολοφάνερο. Μετά την Σουηδία και την Ιταλία έχουμε την Ολλανδία και έπεται η Γαλλία και η Γερμανία. Ακολουθεί κατά πόδας η Ισπανία αλλά θα πρέπει να περιμένει. Στο μεταξύ τα βλέμματα θα έχουν στραφεί στην Αμερική και τις εκλογές του 2024. Σκεφτείτε μόνον ότι ο αρχιτέκτονας του Brexit, αυτός ο κλόουν ο Φάραντζ συμμετέχει πλέον σε Reality Show προφανώς για να βγάλει κανένα φράγκο. Δεν ήταν απλά αναλώσιμός. Ήταν κάτι χειρότερο. Ήταν ένας απλός «υπάλληλος» που έκανε την δουλειά του.

Σε λίγες εβδομάδες στο Μπουένος Άιρες θα σφάζονται μπροστά στις τράπεζες όπως έκαναν και πριν από μερικά χρόνια. Έζησαν τον Περόν και τον λαϊκισμό του, πέρασαν στις δικτατορίες, ξεφτιλίστηκαν στα Φώκλαντς και εδώ και είκοσι χρόνια παίζουν πόκερ με την πτώχευση. Οι οργισμένοι ψηφοφόροι επέλεξαν έναν παρανοϊκό για πρόεδρο της χώρας τους. Λένε πως ο θυμός φέρνει παραλογισμό και πως η οργή οδηγεί στην συλλογική τρέλα.