Σε μια από τις αγαπημένες μου ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του '80, το Μάθε παιδί μου γράμματα (1981, σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Μαραγκού), ο εκ της ξενιτιάς άρτι αφιχθείς Δημοσθένης (Κώστας Τσάκωνας) αναφωνεί καθώς φέρνει εξάρες σε μια παρτίδα τάβλι: «Έξι χρόνια στο Δημοτικό, έξι χρόνια στο Γυμνάσιο, έξι χρόνια στο πανεπιστήμιο...». Για να προσθέσει λίγο παρακάτω: «...και έξι χρόνια στο εξωτερικό...». Σούμα είκοσι τέσσερα δηλαδή, και άλλα έξι τα προσχολικά τριάντα. Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται αργότερα στην ταινία: «Μέχρι τα τριάντα έξι που είμαι, ακόμα άλλα έξι χρόνια... Πού πήγανε;». Μια ερώτηση ουκ ολίγον επίκαιρη. Φαίνεται πως η ελληνική κοινωνία, και εδικότερα η νεολαία, έχει από καιρό εγκλωβιστεί στην αναζήτηση του χαμένου χρόνου...
Κοντεύοντας να κλείσω και εγώ μια εξάρα χρόνια στο Άμστερνταμ, κάνω με το μυαλό μου έναν σύντομο απολογισμό: μεταπτυχιακά, ημιαπασχόληση, ανεργία, διακοπές, πλήρης απασχόληση... Κάτι μήνες περισσεύουν, που πήγανε άραγε; Καλά, άστο. Μέχρι να βρω την απάντηση θα νυχτώσουμε. Έμαθα τουλάχιστον τίποτα όλο αυτό το διάστημα;
Το λοιπόν... Στο Άμστερνταμ:
· προσαρμόστηκα στο να μην σκέφτομαι (μόνο) ελληνικά.
· (ξανα-)έμαθα να γράφω, να διαβάζω και να εκφράζομαι εις στην αγγλικήν.
· (ξανα-)έμαθα παράλληλα να γράφω, να διαβάζω και να εκφράζομαι εις στην ελληνικήν.
· χάρηκα ξανά και ξανά το θαύμα της στιγμιαίας τύφλωσης από τις σκανταλιάρικες εκείνες ηλιαχτίδες που περιπαιχτικά αντανακλόνται στα κανάλια.
· χασμουρήθηκα συχνά βλέποντας το τοπίο-καρμπόν από το παράθυρο του τρένου, και έτσι:
· κατάλαβα πόσο ανόητοι είμαστε στην Ελλάδα που δεν έχουμε ακόμα καταφέρει να αξιοποιήσουμε συστηματικά και ουσιαστικά την ιδιομορφία, ποικιλία και πλούτο της ελληνικής φύσης.
· συνήθισα σε λογικές τιμές όταν παραγγέλνω έναν καφέ ή μια μπύρα, άσχετα με το αν κάθομαι κάπου κεντρικά ή πάνω στο κανάλι, με αποτέλεσμα να παθαίνω σχεδόν ανακοπή μόλις έρχομαι στην πατρίδα για επίσκεψη, και βλέπω διψήφια νούμερα στον λογαριασμό ενώ δεν έχω πιει πάνω από δύο ποτήρια, απλά και μόνο επειδή κάθομαι κάπου κεντρικά ή πάνω στο πεζοδρόμιο.
· σταμάτησα να τρίβω τα μάτια μου κάθε φορά που κοιτάω κάποιο πρόγραμμα μουσικών συναυλιών (είτε κλασσικών είτε ροκ, τζαζ και τα συναφή) μπας και αυτό που βλέπω δεν είναι αλήθεια. Ε ναι λοιπόν, είναι δυνατόν να έχεις και συνεχή ζήτηση, και ποικιλόμορφη προσφορά, και νορμάλ χρεώσεις, και υγιή κινητικότητα στον τομέα της μουσικής, χωρίς να χρειάζεται να ανάβεις καντήλια ή να κάνεις τάματα για να δεις το αγαπημένο σου συγκρότημα ζωντανά. Λίγη επιχειρηματικότητα και βασική οργάνωση με μακροπρόθεσμη προοπτική χρειάζονται, με παράλληλη κρατική υποστήριξη και χρηματοδότηση καλλιτεχνικών φορέων σε αρχική φάση. Αλλά αυτά στην Ελλάδα είναι λόγια του αέρα, ή «έπεα πτερόεντα» όπως έλεγαν και οι αρχαίοι...
Αυτά τα λίγα έμαθα λοιπόν εδώ στα ξένα. Η αληθινή γνώση άλλωστε πάντα στην ανταλλαγή στοιχείων και την αμοιβαία αλληλεπίδραση των πολιτισμών βασίστηκε. Με την πολυτέλεια του χρόνου να έχει χαθεί προ πολλού, θα μάθουν άραγε κάποτε και οι «παίδες (νεο-)Ελλήνων» γράμματα, κατά την προτροπή της ομότιτλης ταινίας; Η θα περιμένουν εις μάτην να έρθουν εξάρες;
14°
