The Weight of Gold: Τι βάρος έχει τελικά το «Χρυσό»;

Στις 29 Ιουλίου το κανάλι HBO παρουσίασε το The Weight of Gold, ένα ντοκιμαντέρ το οποίο αφηγείται και επιμελείται ο Michael Phelps (χρυσός Ολυμπιονίκης στην κολύμβηση) ως executive producer. Το δίλεπτο τρέιλέρ του φαίνεται να χωρίζεται στη μέση δίνοντάς μας μια τέλεια εικόνα της ιστορίας του. Μια εικόνα «πριν» και «μετά». Στο «πριν» έχουμε την έλλειψη παιδικής ηλικίας και γενικότερα μιας «κανονικής» ζωής, των παιδιών που αφοσιώνουν τη ζωής τους στο άθλημα της επιλογής τους με υπέρτατο σκοπό να φτάσουν μια μέρα στους Ολυμπιακούς αγώνες και ιδανικά στο υψηλότερο βάθρο… Και στο «μετά», το κλείσιμο του Ολυμπιακού Χωριού, των προβολέων στις αθλητικές εγκαταστάσεις, και η επιστροφή σε μια ζωή για την οποία ουσιαστικά δεν προπονήθηκαν ποτέ, και σε μεγάλο βαθμό δεν βίωσαν.

Εάν 40 δευτερόλεπτα υπαγόρευαν την υπόλοιπη ζωής σας (και το πώς οι άνθρωποι θα σας αντιμετωπίζουν για τις επόμενες δεκαετίες), είναι αναμενόμενο και κατανοητό ότι θα αρχίζατε και εσείς να βλέπετε τον εαυτό σας σαν ένα «εκτελεστικό όργανο», και όχι σαν άτομο. Αυτό ακριβώς συνέβη στον κολυμβητή Michael Phelps μετά τη δεύτερη σύλληψή του για DUI (οδήγηση υπό την επήρεια) το 2014. Ο Phelps είναι ένας από τους πιο διάσημους αθλητές όλων των εποχών, και αυτός με τις περισσότερες Ολυμπιακές νίκες (28 μετάλλια, 23 από αυτά χρυσά).

«Αντιλαμβανόμουν τον εαυτό μου ως κολυμβητή και όχι ως άνθρωπο», λέει ο Phelps στο The Weight of Gold. «Σε εκείνο το σημείο ξεκίνησα να σκέφτομαι… γιατί δεν βάζω ένα τέλος σε όλα αυτά;» Είναι μια σοκαριστική παραδοχή αλλά, όπως το ντοκιμαντέρ καθιστά σαφές, δεν είναι ο μόνος που αισθάνεται έτσι. Αρχικά το ντοκιμαντέρ ήταν να «συμβαδίσει» με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020, οι οποίοι όμως αναβλήθηκαν λόγω της πανδημίας, και με αφορμή αυτούς ήθελε, έστω για μία ώρα, να στρέψει τους προβολείς μακριά από τα γήπεδα και τις πισίνες των αγώνων, κα να εστιάσει στα θέματα ψυχικής υγείας που είναι κοινά μεταξύ των ελίτ αθλητών.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των Ολυμπιονικών αντιμετωπίζουν κατάθλιψη μετά το πέρας των αγώνων.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των Ολυμπιονικών αντιμετωπίζουν κατάθλιψη μετά το πέρας των αγώνων. Αυτό αγγίζει από πρωταθλητές όπως τον Phelps, τον Apolo Ohno και τον πρωταθλητή snowboard Shaun White, μέχρι και τους υποτιθέμενα «απογοητευτικούς» αθλητές (που δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες που υπήρχαν για αυτούς), όπως την Lolo Jones και τη Sasha Cohen.

Ανεξάρτητα από το ποια θέση κερδίζουν στο βάθρο, υπάρχουν κάποιες ομοιότητες σε όλες τις ιστορίες των αθλητών αυτών που εξηγούν πώς αναπτύσσεται η δυνατότητα για προβλήματα ψυχικής υγείας πολύ πριν φτάσουν στο Ολυμπιακό Χωριό και λάβουν μέρος στους αγώνες. Μόλις αυτοί οι αθλητές «ανακαλυφθούν» –συχνά ως έφηβοι– και καταστεί σαφές ότι έχουν «ολυμπιακές δυνατότητες», είναι δεδομένο ότι θα πρέπει να δεσμευτούν σε ένα σκληρό πρόγραμμα προπόνησης για πολλές ώρες την ημέρα, θυσιάζοντας συχνά μια παραδοσιακή παιδική ηλικία για την υπόσχεση ενός επιτεύγματος που μπορεί όμως να μην έρθει ποτέ.

Αυτή είναι μια πρακτική που επί του παρόντος εξετάζεται ολοένα και περισσότερο. Στις αρχές του Ιούλη, η εκπομπή 30 for 30 του καναλιού ESPN κυκλοφόρησε το Heavy Medals, μια σειρά επτά επεισοδίων podcast για τους θρυλικούς προπονητές ενόργανης γυμναστικής Bela και Martha Karolyi και την υπερβολική πίεση στην οποία υπέβαλλαν αθλητές στο προπονητικό «στρατόπεδο» που είχαν για δεκαετίες.

Σε συνέντευξή που έδωσε στο Salon, η αφηγήτρια του Heavy Medals και δημοσιογράφος του ESPN, Alyssa Roenigk, δήλωσε ότι μίλησε με αρκετούς Ολυμπιακούς προπονητές που περιέγραψαν την προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000. Η Roenigk λέει ότι «Το να ακούω κάποιον σαν την Tasha Schwikert να λέει ότι στα 15 της χρόνια αποκοιμιόταν με κλάματα κάθε βράδυ στους Ολυμπιακούς επειδή λιμοκτονούσε… Τίποτα δεν αξίζει αυτό, σωστά; Θέλω να πω, κανένα χρυσό μετάλλιο δεν αξίζει τόσο. Τόσοι πολλοί από αυτούς (τους αθλητές) είναι εθνικοί μας θησαυροί». Όμως, όπως ισχυρίζεται το The Weight of Gold, οι λεγόμενοι εθνικοί θησαυροί μας δεν ζουν απαραίτητα έτσι.

«Πόσοι περισσότεροι νεκροί Ολυμπιονίκες πρέπει να υπάρξουν προτού συνειδητοποιήσουν ότι ενδεχομένως να υπάρχει μια επιδημία στο χώρο;»

Η Lolo Jones, η οποία είναι δύο φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια και τρεις φορές πρωταθλήτρια των ΗΠΑ, ένιωσε ότι η ζωή της καθορίστηκε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου του 2008, όπου ηγήθηκε αρχικά των 100 μέτρων μετ’ εμποδίων, αλλά δεν κατάφερε να πάρει μετάλλιο αφού ακούμπησε το προτελευταίο εμπόδιο. Μετέπειτα αγωνίστηκε για την αμερικάνικη ομάδα στους χειμερινούς αγώνες στο έλκηθρο (bobsled), κάνοντάς την μία από τους λίγους αθλητές που έχουν συμμετάσχει και στους θερινούς και στους χειμερινούς αγώνες.

Κι όμως, σύντομα μετά τη συμμετοχή της ξεκίνησε να δουλεύει σε ένα smoothie bar που βρισκόταν σ’ ένα κέντρο αναψυχής, για 7 δολάρια την ώρα, όπου καμιά φορά παρακολουθούσε τον εαυτό της σε επαναλήψεις των αγώνων που έπαιζαν στις τηλεοράσεις του κέντρου. Ο Apolo Ohno, από την άλλη, αναφέρει ότι ένα μήνα μετά την ολυμπιακή του πορεία, η ασφάλιση υγείας του έληξε, και ότι πολλοί αθλητές είναι στην πραγματικότητα βαθιά χρεωμένοι λόγω εξόδων προπόνησης, διαμονής και ταξιδιών.

Μέσα από όλα αυτά, όμως, φαίνεται ότι καθώς όλο το άγχος και οι προσδοκίες συσσωρεύονται -όλη η πίεση που υπάρχει από προπονητές, οπαδούς, κτλ- οι πόροι ψυχικής υγειονομικής περίθαλψης για τους Ολυμπιακούς αθλητές εξακολουθούν να υπολείπονται. Φυσικά, ένα μέρος αυτού μπορεί να αποδοθεί στο γενικότερο στίγμα γύρω από την ψυχική ασθένεια και την κατάθλιψη που υπάρχει σε ολόκληρη τη χώρα (ΗΠΑ). Ωστόσο, ένα άλλο μέρος αυτού είναι ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη για έναν καλύτερο και πιο ανοιχτό διάλογο γύρω από το τι συμβαίνει όταν χτίζεται μια ολόκληρη ζωή γύρω από ένα άθλημα, μέσα από το οποίο ορίζεται ένας αθλητής, και ξαφνικά αυτή η ταυτότητα αφαιρείται βίαια.

Στο The Weight of Gold βλέπουμε τι συμβαίνει ως αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης διαλόγου. Όπως η Gracie Gold, μια αθλήτρια καλλιτεχνικού πατινάζ που έχει υπάρξει απόλυτα ανοιχτή και ειλικρινής όσον αφορά τη μάχη της με την κατάθλιψη και το αντίκτυπο αυτής στην προπόνησή της, λέει, «Πόσοι περισσότεροι νεκροί Ολυμπιονίκες πρέπει να υπάρξουν προτού συνειδητοποιήσουν ότι ενδεχομένως να υπάρχει μια επιδημία στο χώρο;»

Ως ντοκιμαντέρ, το The Weight of Gold διατηρεί έναν σταθερό ρυθμό, έχει μια καλή επιλογή αρχειακών βίντεο, και ένα καστ με αστέρες του αθλητισμού που μοιράζονται με το κοινό βαθιά προσωπικές ιστορίες και δυσκολίες, κάτι που πραγματικά βοηθά τους κινηματογραφιστές να περάσουν ένα σημαντικό μήνυμα.

Η συγγραφέας του άρθρου στο Salon πιστεύει πως υπάρχει ωστόσο ένα σημείο κριτικής, και αυτό είναι η έλλειψη ποικιλομορφίας των φωνών που παρουσιάζονται σε αυτήν την ταινία. Οι Ολυμπιονίκες από τους οποίους πήραν συνέντευξη για το ντοκιμαντέρ είναι σε συντριπτικό ποσοστό λευκοί (η Jones είναι biracial και ο Ohno είναι μισός Ιάπωνας). Συνεχίζει λέγοντας ότι έστω και μια στοιχειώδη εικόνα για τις δυσκολίες και τις προκαταλήψεις που αντιμετωπίζουν οι μη λευκοί αθλητές θα είχε καταστήσει το ντοκιμαντέρ πιο επίκαιρο.

Ωστόσο, ειδικά στην απουσία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020, το ντοκιμαντέρ παραμένει κάτι που πρέπει να παρακολουθήσουμε. Μέσα σε αυτό υπάρχει έντονα το μήνυμα ότι αν αυτοί οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κορυφή του παγκόσμιου αυτού βάθρου παλεύουν έντονα με θέματα ψυχικής υγείας και μπορούν να ζητήσουν βοήθεια όταν την χρειάζονται, ίσως το στίγμα να είναι μικρότερο για εμάς.

*Με στοιχεία από το Salon