Την Παρασκευή 29 Μαρτίου «Οι Μίμοι», το σπουδαίο σατιρικό έργο του Ηρώνδα, κάνει πρεμιέρα στο θέατρο Σφενδόνη σε σκηνοθεσία Άννας Κοκκίνου. Η σπουδαία ηθοποιός και σκηνοθέτρια αποκαλύπτει και αποκαλύπτεται χωρίς περιστροφές.
Ποια ήταν η αφορμή για να σκηνοθετήσετε το σπουδαίο αυτό σατιρικό έργο του Ηρώνδα; Πάντα είχα μανία με τους Μίμους. Κι ο Καραγκιόζης και η Πουπέ, Μίμοι ήσαν. Όλο είχα στο νου μου να ασχοληθώ κι άλλο με αυτό το είδος. Μέχρι που τυχαία έπεσε μπροστά μου ο Ηρώνδας. Ο Σπύρος Στάβερης είχε δημοσιεύσει στο μπλογκ του ένα μιμίαμβο. Ενθουσιάστηκα με τη γλώσσα! Από κει ξεκίνησε η ασχολία με τα μικρά αυτά αριστουργήματα. Κι έχουμε τη μεγάλη τύχη να έχουμε στα χέρια μας μια σπουδαία μετάφραση που έκανε για μας ο Θεόδωρος Στεφανόπουλος.
Τι κρύβει μέσα του το μαγικό σύμπαν των «Μίμων»;
Σωστά το λέτε μαγικό σύμπαν, γιατί εκεί μέσα υπάρχει όλο αυτό που γέννησε την ανάγκη της θεατρικής έκφρασης. Οι Μίμοι προϋπήρξαν του ποιητικού θεάτρου: «η μίμηση είναι σύμφυτη στους ανθρώπους από τη παιδική τους ηλικία» (Αριστοτέλης) και «το ν' ασχολείσαι με το θέατρο είναι σα να επιστρέφεις στην παιδική ηλικία» (Τζώρτζιο Στρέλλερ). Οι Μίμοι είναι η έκφραση αυτής της πρώτης ανάγκης. Το υλικό των Μίμων βρίσκεται σε αυτή την περιοχή. Είναι σαν ομιλίες πολύ μικρών παιδιών που βρίσκουν άλλους τρόπους να επικοινωνούν, όχι λογικούς.
Ένας μίμος ακροβατεί διαρκώς πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί. Πρόσωπο, κορμί και φωνή σε απόλυτη ισορροπία. Πώς καταφέρνετε να φέρετε εις πέρας αυτόν τον απαιτητικό ρόλο ως ηθοποιός;
Δεν είναι εύκολο είδος ο Μίμος. Χρειάζονται δοκιμές, πολλές δοκιμές, για να μάθει κανείς να αντιστέκεται στον ενήλικα που έχει θρέψει, στη σοβαροφάνεια. Να δώσει χώρο στο παιχνίδι με τις αισθήσεις με τη φαντασία, στο απροσδόκητο – στο τσαλάκωμα του εαυτού, στον αυτοσαρκασμό. Το κείμενο, με όλη την αξία που έχει, φυσικά κατέχει μικρότερη σημασία μπροστά στον τύπο που πρέπει να δημιουργήσει ο ηθοποιός επί σκηνής και σε όλα τα μικρά ακραία που ζουζουνίζουν γύρω του. Ο Μίμος για τον ηθοποιό είναι γιορτή.
«Οι Μίμοι» στο θέατρο Σφενδόνη σε σκηνοθεσία Άννας Κοκκίνου
Σκηνοθέτης και ηθοποιός. Δρόμοι παράλληλοι ή υπάρχουν σημεία σύγκλισης;
Είναι και κοντινά και απόμακρα αυτά τα δύο. Είναι περίπλοκο να τα κάνεις και τα δύο και συγχρόνως συμπληρώνει το ένα το άλλο. Υπάρχουν στιγμές δύσκολες κι άλλες απολαυστικές. Ναι, υπάρχει δυσκολία όταν παίζεις και δεν μπορείς να δεις από κάτω, μα είναι και διασκεδαστικό συγχρόνως, γιατί διαρκώς δοκιμάζεις τα όρια του ενός και του άλλου. Κατά κάποιο τρόπο, όμως, όταν παίζεις αυτοσκηνοθετείσαι. Υπάρχουν και στιγμές αδιέξοδες. Όσο και να είναι ισχυρή η σύλληψη, η ζωή που δημιουργείται στην πρόβα, σου διαφεύγει αρκετά όταν είσαι επί σκηνής και πρέπει να κατευθύνεις τους άλλους. Όταν είσαι μόνος, κανένα πρόβλημα. Είσαι συγχρόνως και το υλικό και η διαδικασία.
Ποια χαρακτηριστικά αναζητείτε στους ηθοποιούς που σκηνοθετείτε για να δώσετε το εκατό τοις εκατό των δυνατοτήτων σας στην επίτευξη ενός ολοκληρωμένου και απόλυτα εναρμονισμένου αποτελέσματος;
Αυτό που κυρίως με απασχολεί είναι αν εγώ είμαι ικανή να μεταδώσω πράγματα στους ηθοποιούς, να τους εμπνεύσω ενθουσιασμό για τη δουλειά μας. Κι επειδή στο θέατρο η ανταλλαγή είναι ζωτικής σημασίας, πάντα μ’ ενδιαφέρει οι ηθοποιοί να έχουν ενδιαφέρον για κάτι τέτοιο.
Θεωρείτε πως το μιμοθέατρο έχει ένα ειδικό βάρος στις μέρες μας;
Σε όλες τις εποχές αυτό το είδος προσφέρει απόλαυση και στον ηθοποιό και στους θεατές. Στους Μίμους χτυπά η καρδιά του θεάτρου. Ίσως στις μέρες μας, που είμαστε θλιμμένοι, το είδος αυτό εισχωρεί με μια δύναμη λυτρωτική εντός μας χαρίζοντάς μας τη χάρη του.
Οι θεατές θα εντοπίσουν στο έργο στοιχεία της καθημερινότητας που βιώνουν;
Κυρίως θα αναγνωρίσουν τα τυπικά στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τύπους που παντού και πάντα υπάρχουν ίδιοι. Το καλούπι είναι ολόιδιο. Οι τίτλοι των μικρών αυτών όχι και τόσο καθημερινών σκηνών καθημερινότητας μιλάνε από μόνοι τους: ο Νταβατζής, η Ζηλιάρα, οι Κολλητές, η Μαστροπός, ο Διδάσκαλος, ο Τσαγκάρης. Ο συγγραφέας Ηρώνδας, που έγραψε γύρω στο 270 π.Χ. είναι μεγάλος τεχνίτης. Οι τύποι του είναι αριστοτεχνικά πλασμένοι. Τα πρόσωπά του είναι ολοζώντανα και τελείως αναγνωρίσιμα σήμερα.
Το θέατρο είναι ένας τρόπος για να αντιληφθεί ο κόσμος την πραγματικότητα που βιώνει στις πραγματικές της διαστάσεις;
«Ο άνθρωπος τις πρώτες γνώσεις του τις αποκτά από τη μίμηση. Ο λόγος που ευχαριστιέται ο κόσμος βλέποντας εικόνες είναι ότι την ώρα που βλέπει κατανοεί και ανακαλύπτει τι είναι το κάθε πράγμα». Αυτά τα λέει ο Αριστοτέλης.
Αδιαμφισβήτητα, κάθε ρόλος που έχετε υποδυθεί είναι σημαντικός για εσάς. Ξεχωρίζετε όμως κάποιον που σας επηρέασε σε προσωπικό επίπεδο και άλλαξε τον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων ή τη στάση απέναντι στη ζωή;
Αρκετοί ρόλοι με επηρέασαν προσωπικά και μου έμαθαν πράγματα για τη λειτουργία του ηθοποιού. Και κείμενα που στην πορεία θέλησα να τα αναστήσω, άφησαν ανεξίτηλα ίχνη μέσα μου και με διαμόρφωσαν.
Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο «Σφενδόνη»;
Είναι ο χώρος που ζω κάνοντας τη δουλειά μου επί 27 χρόνια. Είναι το εσωτερικό μου περιβάλλον. Η ατμόσφαιρά μου μέσα στην οποία σκέφτομαι και υπάρχω ως καλλιτέχνης και άνθρωπος. Εκεί μέσα υπάρχει όλη η ενέργεια που με διαμόρφωσε αυτά τα χρόνια.
«Οι Μίμοι» στο θέατρο Σφενδόνη σε σκηνοθεσία Άννας Κοκκίνου
Εξακολουθείτε να ονειρεύεστε σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς; Τι σημαίνει ονειρεύομαι;
Σημαίνει έχω το προνόμιο να μπαινοβγαίνω αυθόρμητα στη φαντασία μου; Εξακολουθώ να πιστεύω πως μπορώ να γίνω καλύτερη; Πως πιστεύω σε αυτόν τον ωραίο αγώνα βελτίωσης του εαυτού; Πως ονειρεύομαι ακόμα να προχωρώ τη δουλειά μου; Πως υπάρχουν πράγματα που θέλω να κάνω; Πως εξακολουθώ να επιθυμώ να αγαπώ τους φίλους μου και να με αγαπάνε; Πως ονειρεύομαι τη φύση και επιθυμώ διακαώς να βρίσκομαι κοντά της; Πως ονειρεύομαι κάτι καλύτερο για τη χώρα μου; Πως ονειρεύομαι να σταματήσει η καταστροφή της γης; Ναι, σε αυτούς τους αμείλικτους καιρούς εξακολουθώ να τα ονειρεύομαι όλα αυτά.
Φθορά. Απώλεια. Τι φοβάστε περισσότερο;
Όχι πως η απώλεια είναι κάτι εύκολο να τη διαχειριστείς, αλλά η φθορά, δεν ξέρω αν εννοείτε την ηθική φθορά γιατί αυτήν εννοώ εγώ, μου φαίνεται εφιάλτης. Παρόλο που πολλές φορές αναρωτιέται κανείς αν εκπίπτει, χωρίς να το πολυκαταλαβαίνει. Κάποια στιγμή όμως θα το καταλάβει οπωσδήποτε. Ναι, η φθορά του ψυχικού πλούτου είναι η ίδια η κόλαση.
Ποιο βιβλίο έχετε αυτή τη στιγμή στο κομοδίνο σας και ποιο βιβλίο κατέχει περίοπτη θέση στην καρδιά σας;
Στο κομοδίνο αυτή τη στιγμή μόνο ό,τι αφορά την παράσταση που ετοιμάζουμε. Όσο για τα βιβλία που είναι στη καρδιά μου... δεν είναι ένα μόνο. Λατρεύω την ποίηση και τη λογοτεχνία. Στηρίζομαι πάνω τους. Με το άνοιγμα του βιβλίου κάνει την εμφάνισή του αμέσως το εσώτατο – επιτέλους.
Υπάρχει κάποιο απόφθεγμα/μότο που σας εκφράζει;
«Σε βυθό πέφτει από βυθό ως που δεν ήταν άλλος, εκείθ’ εβγήκε ανίκητος» του Δ. Σολωμού
