Μία παράσταση στην Αθήνα η οποία συζητιέται τον τελευταίο καιρό, είναι η «Νύχτα των Δολοφόνων» που παίζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου - και θα παίζεται μέχρι 6/1/2019.
Πρόκειται για ένα έργο σκληρό, ελεύθερο, τρελαμένο και καυστικό που γράφτηκε το 1968 και συνδέθηκε με τα γεγονότα του Μάη μια και ο συγγραφέας του, ο Κουβανός Χοσέ Τριάνα, αναδεικνύει το χάσμα των γενεών που είχε προκύψει στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η φοβισμένη γενιά του πολέμου (οι γονείς), αγκυλωμένη από την παράδοση και τον συντηρητισμό, και απέναντι η επόμενη γενιά (τα παιδιά), που επαναστατούν μπροστά σε κάθε πουριτανισμό εκφράζουν οι μεγαλύτεροι. Ο,τιδήποτε παλιό, στην πυρά. Πενήντα χρόνια μετά, αυτή η ψυχαναλυτική ανάγνωση συνεχίζει να ασκεί κριτική στον θεσμό της οικογένειας, παραμένοντας φοβερά σύγχρονη.
Στη «Νύχτα των Δολοφόνων», τρία αδέλφια κλειδώνονται κάθε βράδυ στο υπόγειο του σπιτιού τους και επιδίδονται σε ένα σκληρό, ευφάνταστο παιχνίδι ρόλων, προσπαθώντας να υπερνικήσουν την πατρική εξουσία: σχεδιάζουν τη δολοφονία των γονιών τους. Σαν ένα ψέμα με διάθεση ειλικρίνειας. Η ενηλικίωση που έρχεται μέσα από περίπλοκες διαδρομές ενστίκτων και μοιάζει να μην έχουν τέλος. Να οδηγούν σε ένα απρόοπτο φινάλε. Μέσα σε αυτό το vertigo τελικά θα συγκρουστούν μεταξύ τους, αφού και οι ίδιοι δεν μπορούν να οραματιστούν ένα κόσμο χωρίς γονείς, δίχως Νόμο.
Στην παράσταση παίζουν η Άννα Καλαϊτζίδου, ο Γρηγόρης Μπαλλάς και η Μαρία Παρασύρη. Ζητήσαμε από τον σκηνοθέτη και μεταφραστή του έργου, Μάνο Βαβαδάκη, να μας καθοδηγήσει μέσα σε αυτό το ψυχολογικό παιχνίδι της «Νύχτας των Δολοφόνων»:
«Πόσο δύσκολη είναι η ευτυχία; Συναντάς συχνά ανθρώπους στη δουλειά, στις παρέες, τυχαία στο δρόμο, και ρωτάς πώς πάνε τα πράγματα, κι απαντούν καλά, κι απαντούν τυπικά, και σε πιάνει μια ανησυχία, μια ακατανίκητη ανάγκη να ξαναρωτήσεις πιο συγκεκριμένα, είσαι ευτυχισμένος; και τότε η απάντηση δυσκολεύει, το πρόσωπο αλλάζει, η ζωή τρέχει μπρος στα μάτια μας, και το ναι δεν λέγεται εύκολα.
Γιατί μας δυσκολεύει τόσο η ευτυχία; Τι είναι η ευτυχία; Είναι μια σταθερή κατάσταση που άπαξ και την καταφέρουμε αρκεί να διατηρηθεί; Είναι ένα σημείο απ'όπου διερχόμαστε περιοδικά; Αντιλαμβανόμαστε πάντα ότι είμαστε ευτυχισμένοι τη στιγμή που είμαστε; Τι είναι αυτό που ψάχνουν τρία παιδιά σε ένα υπόγειο κάθε βράδυ; Ποιος είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε για την επίτευξη της ευτυχίας; Ανυπακοή.
Μ' αυτό το αξίωμα ξεκινά το παιχνίδι του Λάλο, της Κούκα και της Μπέμπα. Τέρμα πια οι διαταγές, οι κανόνες, οι στόχοι. Δεν είμαστε ευτυχισμένοι σε αυτή την οικογένεια, διαλύστε τη. Ασφυκτιούμε μέσα σ΄ αυτό το σπίτι, γκρεμίστε το. Μας καταδυναστεύουν οι γονείς μας, σκοτώστε τους. Και ξεκινούν ένα ψυχαναλυτικό παιχνίδι αναπαριστώντας τον φόνο των γονιών, της μαμάς και του μπαμπά, τελετουργικά, κάθε βράδυ. Όπως κάθε Κυριακή σκοτώνεται ο θεός και κοινωνούμε τη σάρκα του. Όπως οι θυσίες των τοτεμικών ζώων των πρωτόγονων φυλών. Και μέσα από αυτή την επανάληψη γνωρίζουν καλύτερα τους εαυτούς τους. Και συγκρούονται μεταξύ τους, και συντρίβεται μέσα τους η αγάπη. Και κάθε φορά που το ασυνείδητο τους ξεσκεπάζει, σταματούν. Φοβούνται. Πώς να διανοηθούν ένα κόσμο χωρίς γονείς, χωρίς νόμο, χωρίς περιορισμούς, χωρίς το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος; Πώς να κατανοήσουν έναν κόσμο σε άπειρες διαστάσεις, αφού οι αισθήσεις τους αντιλαμβάνονται μόλις τρεις; Και χωρίς να το καταλαβαίνουν φτιάχνουν τον ίδιο κόσμο από την αρχή, με τα ίδια υλικά, γίνονται οι γονείς τους, καταπιέζουν για να γλιτώσουν από την καταπίεση, χτυπούν για να μην πονάνε. Και τέρμα δεν υπάρχει. Θα σταματήσουν, θα ανέβουν σπίτι, θα συνεχίσουν τη ζωή και το επόμενο βράδυ θα επιστρέψουν στο υπόγειο για να παίξουν πάλι.
Κι η ευτυχία; Ευτυχία γίνονται οι άλλοι. Να έχουμε ο ένας τον άλλο, να μην παίζουμε μόνοι, να παίζουμε με σας, να παίζουμε για σας. Συνοδοιπόροι στο άγριο παιχνίδι της ζωής».
14°
Νύχτα Δολοφόνων © Domniki Mitropoulou
Μάνος Βαβαδάκης © Domniki Mitropoulou
