Η «Ηλέκτρα» είναι μια «δύσκολη» όπερα. Η μουσική της μιλά τη γλώσσα του μοντερνισμού και πατάει γερά στον 20ού αιώνα αφήνοντας πίσω της τον ρομαντισμό του ιταλικού μελοδράματος. Στο πυκνό ποιητικό κείμενο του Χούγκο φον Χόφμανσταλ, η σοφόκλεια τραγωδία μετατρέπεται σε μια σκοτεινή, βίαιη, ζοφερή ιστορία οιδιπόδειας αντιζηλίας και εκδίκησης με εμφανείς επιρροές από την ψυχανάλυση που τότε κάνει τα πρώτα της βήματα, και τις φροϋδικές μελέτες για τη γυναικεία υστερία.
Η «Ηλέκτρα» είναι μια «δύσκολη» όπερα γιατί δεν θα ανέβει ποτέ στη σκηνή αν δεν διαθέτει ορχήστρα, αρχιμουσικό και φωνές που μπορούν να χαρακτηρισθούν σπουδαίες. Η «Ηλέκτρα» που εγκαινίασε τον νέο κύκλο ζωής της Λυρικής τα είχε!
Οι φωνές: Η γερμανίδα υψίφωνος Ζαμπίνε Χογκρέφε ήταν μια ιδανική Ηλέκτρα. Με το πολυεπίπεδο ηχόχρωμα της φωνής της, μας έκανε κοινωνούς των ψυχολογικών μεταπτώσεων της ηρωίδας και με τον υστερικό χορό της ‒το βαλς του θανάτου‒ κυριολεκτικά μας καθήλωσε. Η υψίφωνος Γκουν-Μπριτ Μπαρκμιν, στον μικρότερο αλλά όχι λιγότερο απαιτητικό ρόλο της Χρυσοθέμιδας, ήταν μια ακόμα συναρπαστική αποκάλυψη. Μακάρι να τις ξαναδούμε σύντομα… Ο Δημήτρης Τηλιακός με την ερμηνεία του έπλασε έναν Ορέστη στιβαρό, αποφασιστικό αλλά και αφάνταστα τρυφερό στη σκηνή της αναγνώρισης.
Όσο για την Αγνή Μπάλτσα, τι θα μπορούσαμε να πούμε; Με την επιβλητική σκηνική της παρουσία, την υποκριτική της δεινότητα και την ακμαιότατη φωνή της έπλασε μια ψυχικά διαταραγμένη, τρομακτική, φοβισμένη, ηττημένη Κλυταιμνήστρα. Στο τέλος γνώρισε την αποθέωση ‒ της το οφείλαμε άλλωστε χρόνια…
Η ορχήστρα. Η «Ηλέκτρα» ήταν η κορυφαία στιγμή και για την ορχήστρα της ΕΛΣ. Ήταν ολοφάνερο ότι δούλεψε σκληρά για να δαμάσει αυτό το πυκνό, θυελλώδες και τόσο σύνθετο έργο ‒ φεύγοντας, μια κατάκοπη αλλά εμφανώς ικανοποιημένη μουσικός μάς εξομολογήθηκε ότι παιδευόταν με την παρτιτούρα από τον περασμένο Ιούνιο και ότι μπροστά στον Στράους ο Βάγκνερ της φαινόταν παιχνιδάκι… Και τα κατάφερε! Κάτω από τη μαγική μπαγκέτα του Βασίλη Χριστόπουλου, 110 μουσικοί ‒η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη ορχήστρα ρεπερτορίου όπερας!‒ υπηρέτησαν με θαυμαστή ακρίβεια την «ψυχολογική πολυφωνία» που ήθελε ο Στράους: την εμμονική ένταση των κρουστών, την παραμόρφωση των ήχων από τα πνευστά, τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα που σχολιάζουν τα ακραία συναισθήματα των τριών πρωταγωνιστριών, το μίσος, το φόβο, τους εφιάλτες, την άγρια χαρά που βιώνουν.
Περιγράφοντας με νότες όσα δεν εκφράζονται με λέξεις, αλλά χωρίς να «καταπίνει» το λόγο, η ορχήστρα της ΕΛΣ, οδήγησε το δράμα στην κορύφωση και την κάθαρση, πλημμυρίζοντάς μας με δέος.
Η συγκίνηση που αισθανθήκαμε όλοι όσοι βρεθήκαμε σ’ αυτήν την επίσημη πρώτη της Λυρικής, μοιάζει να έδιωξε από το μυαλό μας τις μικρές ή μεγάλες ενστάσεις που διατυπώνονται συνήθως, έπειτα από κάθε παράσταση. Η «Ηλέκτρα» ήταν μια σπουδαία ιστορική στιγμή. Αυτό μόνο θέλουμε να κρατήσουμε.
17°
