Δάφνη Πατακιά: Είμαι μεγάλη φαν του Πολ Βερχόφεν

Tη συναντήσαμε πριν από λίγες μέρες στο πλαίσιο του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής του διαγωνιστικού τμήματος Meet the Neighbors, ενώ έκανε πρεμιέρα η νέα της ταινία «Benedetta», που είχε σοκάρει πριν από λίγους μήνες τις Κάννες.

Την προηγούμενη φορά που είχαμε μιλήσει ήταν πριν από τρία χρόνια για το «Djam» του Τόνι Γκάτλιφ και θυμάμαι πόσο ενθουσιασμένη ήσουν επειδή εκείνη τη μέρα μόλις είχες μάθει ότι υπήρχε πιθανότητα να κάνεις μια συνεργασία με μεγάλο σκηνοθέτη. Αρχικά δεν μπορούσες να μου πεις το όνομά του αλλά στο τέλος της κουβέντας μας μου είπες off the record ότι ο σκηνοθέτης ήταν ο Βερχόφεν και σε ήθελε για πρωταγωνιστικό ρόλο.
Ναι, βέβαια το θυμάμαι. Θυμάμαι ότι βρισκόμασταν στο Γαλλικό Ινστιτούτο και παρότι δεν έπρεπε να πω τίποτα επειδή δεν είχε κλείσει η συμφωνία, από τον ενθουσιασμό μου το μαρτύρησα. Μου έφερες γούρι, τελικά. (γελάει) Τις επόμενες μέρες μάλιστα οριστικοποιήθηκε η συνεργασία για την «Benedetta» και τα γυρίσματα ξεκίνησαν γρήγορα. Έγιναν το ίδιο καλοκαίρι.

Η συνεργασία πήγε όπως φανταζόσουν και προσδοκούσες ή υπήρξαν και τα προβλήματα που πάντα προκύπτουν στη διαδικασία της δημιουργίας ενός έργου;
Όλα πήγαν τέλεια. Ο Βερχόφεν είναι φοβερός, είμαι μεγάλη φαν του. Από τότε που είχαμε κάνει το κάστινγκ είχα ενθουσιαστεί και άρχισα να βλέπω όλες τις ταινίες του που δεν είχα προλάβει να δω μέχρι τότε.

Ανακάλυψες κάποια που σε εντυπωσίασε;
Η αλήθεια είναι πως μου αρέσει πάρα πολύ μία που δεν είναι από τις πιο γνωστές του, το «Σάρκα και αίμα». Ίσως επειδή μοιάζει αρκετά με τη δικιά μας ταινία. Είναι μεσαιωνικό το θέμα, έχει την πανούκλα καθώς και πολλά άλλα στοιχεία που συναντάμε και στην «Benedetta».

Το «Σάρκα και αίμα» διαθέτει το χιούμορ της «Benedetta»;
Α, έχει φοβερό χιούμορ! Και μάλιστα με μια φοβερή Τζένιφερ Τζέισον Λι να απογειώνει το φιλμ. Η ταινία είναι γεμάτη από χιουμοριστικά στοιχεία και κωμικούς χαρακτήρες. Ο ίδιος ο Βερχόφεν έχει τρομερό χιούμορ και φυσικά το περνάει και στις δημιουργίες του.

Η νέα του ταινία βασίζεται σε ένα ιστορικό πρόσωπο και μια αληθινή ιστορία που καταγράφεται στο βιβλίο της Τζούντιθ Μπράουν «Άσεμνες πράξεις» από όπου προέρχεται και το σενάριο. Τι συναισθήματα σου προκάλεσε η ανάγνωση του σεναρίου;
Στην αρχή, που δεν γνώριζα την ύπαρξη του βιβλίου, σκεφτόμουν ότι ο Βερχόφεν έχει μεγάλη φαντασία. Αναρωτιόμουν πώς τα σκέφτηκε όλα αυτά. Μετά, όταν διάβασα και το βιβλίο, διαπίστωσα ότι όσα περιγράφονται στην ταινία είναι αλήθεια. Όλα όσα βλέπουμε να κάνει η Benedetta είναι πραγματικά. Για τον δικό μου χαρακτήρα, της Μπαρτολομέα, δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα και έπρεπε να τον χτίσω σχεδόν εξαρχής.

Θεωρείς ότι η ταινία είναι ένας κόλαφος για τη θρησκεία;
Νομίζω ότι θίγει το θέμα της πίστης γενικότερα, όχι μόνο της θρησκευτικής. Γενικότερα δεν νομίζω ότι είναι μια ταινία που αναφέρεται μόνο στη θρησκεία, και αυτό είναι το ενδιαφέρον με το φιλμ, το ότι δεν μιλάει για ένα μόνο θέμα. Πολλά είναι τα ζητήματα που θίγει και αυτός είναι ο βασικός λόγος που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εύκολα το φιλμ καθώς κινείται σε μια λεπτή γραμμή – ανάμεσα στο κιτς, το camp κ.ά. Θα μπορούσε να είναι μια μεσαιωνική περιπέτεια αλλά κι ένα ερωτικό θρίλερ ή μια κωμωδία. Αλλά δεν μπορείς να το προσδιορίσεις εύκολα.

Στα γυρίσματα πώς είναι ο Βερχόφεν; Βγάζει αυτή τη φρεσκάδα που διαπιστώνουμε στις ταινίες του;
Είναι ακριβώς αυτό που είπες. Ήταν 80 ετών, όταν κάναμε τα γυρίσματα, κι είχε ενέργεια μικρού παιδιού. Αλλά και το βλέμμα του έχει παιδική ματιά, με μια ζωντάνια και μια σπιρτάδα που δεν γίνεται να μη σε γοητεύσουν. Ένιωθες ότι συνέχεια κάτι έψαχνε και ήταν μονίμως ανήσυχος.

Σας άφηνε περιθώριο αυτοσχεδιασμού;
Ναι, φυσικά. Δεν είναι καθόλου αυστηρός και μας έλεγε ελάχιστα πράγματα πριν από κάθε σκηνή. Δεν κάναμε σχεδόν καθόλου προετοιμασία. Στις πρώτες συναντήσεις μας μου είπε κάποια στιγμή «ξέρεις τι να κάνεις» κι εγώ προσπαθούσα να μαντέψω τι εννοεί! Ειδικά τους ηθοποιούς, μας άφηνε να δώσουμε εμείς την κατεύθυνση που επιδιώκαμε στους ρόλους μας. Πάντως είναι ανοιχτός σε προτάσεις και ιδέες και δεν έχει σχέση με το στιλ του «σκηνοθέτη-δικτάτορα» που έχουμε στον νου μας. Μιλάει με τους πάντες για τα πάντα. Μια φορά ρωτούσε τη μακιγιέρ πώς της φαίνονται τα φώτα, ενώ είχε ζητήσει και τη δική μου άποψη σε μερικά πράγματα. Τον άκουσα να λέει σε κάποιον ότι «το γύρισμα είναι μια δημοκρατική διαδικασία». Είναι κάτι που το πιστεύει ολοκληρωτικά.

Στα περισσότερα φιλμ του έχει ήρωες βουτηγμένους στην αμφισημία, όπως κι εδώ, έτσι δεν είναι;
Ναι, ακριβώς. Οι χαρακτήρες του φιλμ ούτως ή άλλως είναι πολύπλοκοι οπότε αναγκαστικά οδηγούμαστε σε αυτό. Τα κίνητρά τους είναι θολά. Και σε μας δεν έδινε ξεκάθαρες οδηγίες ή μια συγκεκριμένη κατεύθυνση στο τι πρέπει να κάνουμε. Μου έλεγε π.χ. «αυτό πρέπει να το κάνεις έτσι, με αυτόν τον τρόπο, επειδή είσαι ερωτευμένη μαζί της». Και ενώ απομακρυνόταν, ξαφνικά επέστρεφε και μου έλεγε με πονηρό ύφος «ή μπορεί και όχι!». (γέλια) Το μπέρδεμα που είχαμε γύρω από το ποιοι πραγματικά είναι οι χαρακτήρες που υποδυόμαστε είναι θεωρώ κι ένα από τα γοητευτικότερα στοιχεία του φιλμ.

Αυτό το μπέρδεμα της ταυτότητας πρέπει να το βιώνεις και στην κανονική σου ζωή.
Ναι, το νιώθω. Δεν ξέρω δηλαδή τι είμαι περισσότερο. Βελγίδα, επειδή γεννήθηκα και μεγάλωσα εκεί, ή Ελληνίδα, αφού και οι δύο γονείς μου είναι Έλληνες ενώ πήγα και σε ελληνικό σχολείο στο Βέλγιο; Επίσης στα 18 μου ήρθα στην Ελλάδα και έκανα τη σχολή του Εθνικού, ενώ τα τελευταία 6 χρόνια ζω στη Γαλλία. Νιώθω κάπως από όλα, αλλά κυρίως νιώθω Ευρωπαία.

Σε μια σκηνή του φιλμ ο Λαμπέρ Γουίλσον λέει «όλοι πρέπει να παίζουμε έναν ρόλο στη ζωή μας μέχρι τέλους». Αυτό τελικά κάνουμε;
Μου αρέσει αυτή η σκηνή. Μμμ... δεν ξέρω αν όντως παίζουμε ρόλους και στη ζωή. Αν ναι, σίγουρα τους αλλάζουμε αναλόγως τη φάση στην οποία βρισκόμαστε. Εγώ τον ψάχνω ακόμη τον ρόλο μου και νομίζω ότι αρκετοί νιώθουν έτσι. Κι αν τελικά τον βρω θα αφοσιωθώ ολοκληρωτικά πάνω του και θα προσπαθήσω να είμαι όσο πιο ειλικρινής γίνεται μαζί του. 

 Η «Benedetta» κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες από τις 18 Νοεμβρίου σε διανομή Cinobo.