Maja Lunde: «Το σημαντικό είναι να παλέψουμε ενάντια στην παραίτηση»

Στις 14 Νοεμβρίου η βραβευμένη Νορβηγίδα συγγραφέας Maja Lunde θα παρουσιάσει στο Public Συντάγματος το μυθιστόρημά της «Η ιστορία των μελισσών» (εκδ. Κλειδάριθμος), το πρώτο βιβλίο της τετραλογίας «The Climate Quartet» που έχει λάβει μεταξύ άλλων το βραβείο Bokhandlerprisen. 

Άμεση, ειλικρινής, χαμογελαστή και ενθουσιώδης μάς μίλησε για τη συγγραφική της πορεία, για το πολυβραβευμένο της βιβλίο «Το πνεύμα του χιονιού» που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στην ιστορία της νορβηγικής λογοτεχνίας, για την τετραλογία της, για όσα ανακάλυψε μέσα από την έρευνά της, για τις αγωνίες της όσον αφορά το μέλλον του πλανήτη, αλλά και για τα άμεσα σχέδιά της. 

Περιγράψτε μας με τρεις λέξεις τον εαυτό σας.
Ο ατζέντης μου προτείνει περίεργη, γεμάτη ενέργεια και αφοσιωμένη.

Ξεκινήσατε ως σεναριογράφος και στην πορεία αποφασίσατε να αρχίσετε να γράφετε βιβλία. Πώς προέκυψε αυτή η μετάβαση;
Πάντα έγραφα διαφορετικά είδη −και θα συνεχίσω να το κάνω− για παιδιά, νέους και ενήλικους αναγνώστες, για το χαρτί και την οθόνη. Δεν είμαι βέβαιη ότι το σκέφτομαι ως μια μετάβαση, πραγματικά. Αυτή την εβδομάδα πραγματικά απολαμβάνω καθώς δουλεύω το κινηματογραφικό σενάριο για «Το πνεύμα του χιονιού» («The Snow Sister»), του οποίου την παραγωγή έχει αναλάβει η Anonymous Content στο Χόλιγουντ.

«Το πνεύμα του χιονιού» είναι μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στη λογοτεχνική ιστορία της Νορβηγίας. Πώς νιώθετε γι' αυτό;
Δεν περίμενα ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα αυτή την τεράστια επιτυχία και απήχηση. Εγώ απλά έγραψα ένα βιβλίο το οποίο ήθελα να διαβάσω τον Δεκέμβρη, να νιώσω το πνεύμα των Χριστουγέννων και να το διαβάσω δυνατά στα παιδιά μου. Ένα βιβλίο για τα Χριστούγεννα για όλους. Το βρίσκω απίστευτα συγκινητικό όταν ακούω από οικογένειες ότι κάνουν το ίδιο με «Το πνεύμα του χιονιού», το διαβάζουν δηλαδή στα παιδιά τους, ή από ενήλικες ότι το διαβάζουν μεταξύ τους, για να νιώσουν τη μαγεία των ημερών.

Είναι τα βραβεία και οι διακρίσεις σημαντικά για έναν συγγραφέα;
Νομίζω ότι κάθε συγγραφέας είναι ευγνώμων όταν αναγνωρίζεται το έργο του, και τα βραβεία ή οι καλές κριτικές μπορούν να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για να προσελκύσουν περισσότερους αναγνώστες. Αλλά στη διαδικασία συγγραφής, ποτέ δεν σκέφτομαι τις κριτικές και τις ανταμοιβές. Σκέφτομαι την ιστορία και προσπαθώ να την καταστήσω ζωντανή, σκέφτομαι τους χαρακτήρες μου και προσπαθώ να τους είμαι αληθινή.

Πείτε μας για το όραμά σας σχετικά με τη σειρά βιβλίων σας «Το Κουαρτέτο του Κλίματος», το πρώτο βιβλίο της οποίας είναι «Η ιστορία των μελισσών».
Αφού έγραψα την «Ιστορία των μελισσών», πολλές άλλες ιστορίες και χαρακτήρες εξακολουθούσαν να βουίζουν μέσα στο κεφάλι μου. Όλοι και όλες σχετικές με ανθρώπους που ζούσαν κοντά στη φύση −πολλοί από τους οποίους επηρεάστηκαν από την περιβαλλοντική αλλαγή−, και συνειδητοποίησα ότι ήταν τελικά όλοι μέρος της ίδιας ιστορίας και ότι αυτές οι ιστορίες θα μπορούσαν να καλύψουν τέσσερα μυθιστορήματα. Αυτό που επίσης συνδέει αυτά τα βιβλία, εκτός από το κλίμα και την περιβαλλοντική κρίση, είναι ότι αναφέρονται σε ανθρώπινες ιστορίες για τις πιο στενές σχέσεις, ιδιαίτερα εκείνες των γονιών με τα παιδιά.

Ποια ήταν η αφορμή για να γράψετε την «Ιστορία των μελισσών»;
Όλα ξεκίνησαν το 2013, όταν είδα τυχαία ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με την αποκαλούμενη «Διαταραχή κατάρρευσης αποικιών των μελισσών» (Colony Collapse Disorder- CCD), τη μυστηριώδη εξαφάνιση των μελισσών σε ολόκληρο τον κόσμο. Διαβάζοντας σχετικά και για τη σπουδαιότητα των μελισσών όσον αφορά την ισορροπία του οικοσυστήματος, μου ήρθε η έμπνευση, και την ίδια στιγμή δεκάδες ερωτήσεις άρχισαν να κατακλύζουν το μυαλό μου. Γιατί οι μέλισσες πεθαίνουν; Πώς θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς τα έντομα επικονίασης; Θα ήταν ικανοί οι άνθρωποι να επιβιώσουν; Κάθισα και έγραψα σχεδόν αμέσως. Οι τρεις κεντρικοί χαρακτήρες του βιβλίου, ο Γουίλιαμ στην Αγγλία τον 19ο αιώνα, ο Τζορτζ στην Αμερική του 2017 και η Τάο στην Κίνα το 2098 ξεκίνησαν να παίρνουν σάρκα και οστά στο χαρτί και ήξερα ότι αυτό το μυθιστόρημα θα ακολουθούσε κάθε μία από αυτές τις ιστορίες ξεχωριστά και παράλληλα.

Υπάρχουν τρεις κεντρικές ιστορίες, λοιπόν, στην «Ιστορία των μελισσών» που συμβαίνουν σε διαφορετικές περιόδους. Πόσο δύσκολο ήταν αυτό για εσάς; Πόση έρευνα χρειάστηκε να κάνετε για να αποδώσετε σωστά τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής;
Η έρευνά μου είναι σίγουρα χρονοβόρα, αλλά μου αρέσει πάρα πολύ αυτό το μέρος της δουλειάς μου ως συγγραφέας, είναι τόσο διασκεδαστικό όσο και δύσκολο. Κάνω πάντα ό,τι μπορώ για να αποδώσω κάθε λεπτομέρεια σωστά, και ένιωσα υποχρεωμένη να προσπαθήσω να μάθω όσα μπορούσα περισσότερα για τη μέλισσα και οτιδήποτε την αφορά, τα αγγλικά του 19ου αιώνα και την κινεζική κοινωνία, καθώς έγραφα την πλοκή μου. Στα επερχόμενα βιβλία μου, γράφω για την παγκόσμια σκηνή σποράς στο Svalbard, για έναν ζωολογικό κήπο στο St.Petersburg στα τέλη του 1800 και την αναπαραγωγή αλόγων στη Μογγολία, επομένως μπορώ να πω με σιγουριά ότι δεν γίνονται ευκολότερα τα πράγματα όσον αφορά τις απαιτήσεις της έρευνάς μου.

Στα βιβλία σας αφήνεστε να σας οδηγήσουν οι χαρακτήρες σας;
Θα έπρεπε να πω ναι. Συνήθως λέω ότι γράφω εκεί που καίει, πράγμα που σημαίνει ότι γράφω για ζητήματα και θέματα που είναι σημαντικά για μένα. Αλλά πολύ σύντομα, οι χαρακτήρες στις ιστορίες μου παίρνουν τα ηνία. Και νομίζω ότι το πιο σημαντικό επίτευγμα για εμένα ως συγγραφέας είναι να καταστήσω τις ιστορίες και τις πράξεις τους πιστευτές, αρμονικά σχετικές μεταξύ τους, και ενδιαφέρουσες.

Καθώς ολοκληρώσατε τη συγγραφή των βιβλίων «Η ιστορία των μελισσών» και «Blue» (που αποτελεί το δεύτερο μέρος της σειράς), νιώσατε σοφότερη;
Έμαθα πολλά καθώς έγραφα και ερευνούσα για τα βιβλία μου, αλλά θα έλεγα πως τελικά όλη αυτή η διαδικασία με έκανε περισσότερο περίεργη, πρόθυμη και ενθουσιώδη για να συνεχίσω να ερευνώ, να μαθαίνω και φυσικά να γράφω. 

Τα βιβλία σας εγείρουν πολλά ερωτήματα. Αλλά υπάρχουν απαντήσεις; Τι θεωρείται ότι θα έπρεπε να γίνει ώστε οι άνθρωποι να πάρουν στα σοβαρά την προστασία του περιβάλλοντος;
Υπάρχουν απαντήσεις και λύσεις σε σχέση με την περιβαλλοντική κρίση, όχι για να αναστρέψουμε την κατάσταση, δυστυχώς, αλλά για να κάνουμε το μέλλον των παιδιών μας και το μέλλον του πλανήτη μας όσο το δυνατόν καλύτερο. Πρέπει όμως να βεβαιωθούμε ότι οι εμπειρογνώμονες και οι επιστήμονες αναγνωρίζονται και ακούγονται σε έναν κόσμο όπου οι φωνές τους μπορούν να πνιγούν από τον λαϊκισμό, τις ψεύτικες και διαστρεβλωμένες ειδήσεις και τους λομπίστες, που έχουν άλλα συμφέροντα εκτός από τη βιωσιμότητα.

Ποιες είναι οι αγωνίες σας για τον πλανήτη;
Πάρα πολλές. Απλά κοιτάξτε όλα όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή που καταδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για δράση, όπως οι καταιγίδες και οι πλημμύρες, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες, οι παγετώνες που λιώνουν, τα είδη που πεθαίνουν και η καύση του Αμαζονίου. Με στεναχωρεί πολύ η συνειδητοποίηση πως το μεγαλύτερο μέρος όσων συμβαίνουν αυτή τη στιγμή είναι μη αναστρέψιμο.

Συζητάτε περιβαλλοντικά θέματα με τα παιδιά σας;
Κάνω ακριβώς ό,τι έκαναν οι γονείς μου μαζί μου. Έχω συμμετάσχει σε αρκετές διεθνείς κλιματικές και περιβαλλοντικές διαμαρτυρίες με τους γιους μου και πιστεύω ότι όλοι πρέπει να ακούσουμε πολύ περισσότερο τους νέους και την προθυμία τους να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα και να απαιτήσουν άμεση πολιτική δράση. Νομίζω ότι το πιο σημαντικό είναι να παλέψουμε ενάντια στην παραίτηση και να είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε αλλαγές, τόσο μικρές όσο και μεγάλες.

Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας;
Αυτή την εβδομάδα, να ολοκληρώσω τη συγγραφή του σεναρίου για «Το πνεύμα του Χιονιού». Και φυσικά ανυπομονώ να καθίσω και να αρχίσω να γράφω την επόμενη ιστορία μου.

---

Η βραβευμένη Νορβηγίδα συγγραφέας Maja Lunde θα βρεθεί στην Αθήνα, για να παρουσιάσει το βιβλίο της «Η ιστορία των μελισσών» και να συνομιλήσει με το αναγνωστικό κοινό την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου στις 19:00 στο Public Συντάγματος.

Τα βιβλία «Η ιστορία των μελισσών» και «Το πνεύμα του χιονιού» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.