Πέντε σπουδαία έργα του παγκόσμιου βωβού κινηματογράφου, ανάμεσα τους και το μοναδικό με την υπογραφή του κορυφαίου Ιρλανδού λογοτέχνη και θεατρικού συγγραφέα Σάμιουελ Μπέκετ, ταινίες για τις οποίες δεν υπάρχει διαθέσιμο πλέον το επίσημο score (παρτιτούρα) ή δεν γράφτηκε ποτέ μουσική, αποκτούν «φωνή» χάρη στη μαγεία των συνθέσεων που έγραψαν ειδικά γι’ αυτές πέντε σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί.
Ταινίες-ορόσημα στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως την «αφηρημένα εικαστική» «Lichtspiel, Opus I» (1921) σε σκηνοθεσία του Γερμανού πρωτοπόρου της σύγχρονης τέχνης των multimedia Βάλτερ Ρούτμαν, η οποία ντύνεται από μία σύνθεση της Ηρώς Φυτράκη. Την «βωβής αρμονίας εικόνων» «Symphonie Diagonale» (1924) του Σουηδού ντανταϊστή ζωγράφου και κινηματογραφιστή Βίκινγκ Εγκελινγκ, σε μουσική Ηλία Νικολαΐδη. Το «κινηματογραφικό ποίημα» «Emak-Bakia» (1926) του κορυφαίου σουρεαλιστή Μαν Ρέι που ανέλαβε να επενδύσει μουσικά η Γεωργία Καλοδίκη. Όπως και τις ταινίες «Tusalava» (1929) του Νεοζηλανδού σκηνοθέτη και γλύπτη Λεν Λάι και «Film» (1965) – πρόκειται για το μοναδικό έργο του Μπέκετ για κινηματογράφο, σκηνοθετημένο από τον Αλαν Σνάιντερ - σε μουσική Αλέξανδρου Μούζα ο οποίος έχει αναλάβει και την καλλιτεχνική επιμέλεια της βραδιάς. Τα έργα ερμηνεύει, σε πρώτη εκτέλεση, η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη.
Στο πρώτο μέρος της βραδιάς θα παρουσιαστεί και το 20λεπτο φιλμ «Emak-Bakia» (1926) του κορυφαίου Αμερικανού ζωγράφου, γλύπτη, κινηματογραφιστή και κυρίως φωτογράφου Μαν Ρέι (Man Ray 1890-1976), καλλιτέχνη που συνέβαλε τα μέγιστα στο ντανταϊστικό και σουρεαλιστικό κίνημα, του πιο σημαντικού δημιουργού φωτογραφιών άνευ μηχανής τις δεκαετίες ’20 και ’30. Το «Emak-Bakia» («Ασε με ήσυχο» ή «το θηλυκό δίνει την ειρήνη» όπως μεταφράζεται στη βασκική διάλεκτο), ένα «κινηματογραφικό ποίημα» σύμφωνα με το δημιουργό του, παρουσιάζει πολλές από τις ιδιόρρυθμες κινηματογραφικές τεχνικές του Ρέι: «rayographs» που δημιουργούσε τοποθετώντας αντικείμενα αυτούσια πάνω στο φωτογραφικό χαρτί και στη συνέχεια εξέθετε στο φως, διπλοεκθέσεις, μια σειρά από ασύνδετες μεταξύ τους εικόνες, περιστρεφόμενες, συχνά παραμορφωμένες, που εκφράζουν το ελεύθερο πνεύμα και τις ιδέες του πάνω σε πράγματα και πρόσωπα της καθημερινότητας: φώτα, λουλούδια, έναν φωτεινό πίνακα που από καιρό σε καιρό ανακοινώνει τα νέα της ημέρας. Ένα μάτι. Μια γυναίκα στο αυτοκίνητό της που οδηγεί στην εξοχή, ζώα που βόσκουν, πόδια που χορεύουν, την ακτή, γεωμετρικές φιγούρες. Έναν άντρα που βγάζει το κολάρο από το πουκάμισό του. Ένα κορίτσι με κλειστά βλέφαρα που απεικονίζουν μάτια βαμμένα έντονα…
Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης εγκαινιάζει το πρώτο φιλμ που ο γνωστός για τις πειραματικές ταινίες του και πρωτοπόρος της τέχνης των «κινητών γλυπτών», Νεοζηλανδός καλλιτέχνης Λεν Λάι (Len Lye 1901-1980) δημιούργησε το 1926. Το δεκάλεπτο «Tusalava» δημιουργήθηκε από 4400 διαφορετικά σχέδια, τα οποία φωτογραφήθηκαν το καθένα ξεχωριστά και ενοποιήθηκαν με την τεχνική του «cel animation». Η ταινία παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τα φιλμς που γυρίστηκαν τη δεκαετία του ’20 από τους ντανταϊστές Οσκαρ Φίσινγκερ και Χανς Ρίχτερ αν και είναι βαθιά επηρεασμένη από την τέχνη των αυτόχθονων της Αυστραλίας όπως και το αφηρημένο σχέδιο που ο Λάι συνέδεε με την πρώιμη αίσθηση μιας σωματικότητας η οποία παρακάμπτει τη λογική. Η μουσική που συνόδευε την ταινία – γραμμένη από τον Τζακ Ελιτ το 1929 – δεν βρέθηκε ποτέ.
Η εκδήλωση κλείνει με το 20λεπτο, σχεδόν βωβό (δεν υπάρχει διάλογος ούτε ακούγεται μουσική με εξαίρεση ένα «Σσσς!») «Film» που γύρισε ο Αμερικανός σκηνοθέτης Αλαν Σνάιντερ το 1965, σε σενάριο του Σάμιουελ Μπέκετ με πρωταγωνιστή τον Μπάστερ Κήτον στο ρόλο του «Ο». Στη ανεπανάληπτη αυτή ταινία - βασισμένη στην αρχή του εμπειριστή του 18ου αιώνα Επισκόπου Μπέρκλεϊ «Υπάρχω σημαίνει γίνομαι αντιληπτός» - ο κορυφαίος Αμερικανός κωμικός του βωβού σινεμά προσπαθεί ξεφύγει από μια κάμερα-μάτι που τον παρακολουθεί διαρκώς.
23°
