«Το μυαλό σου στο πτυχίο», έλεγε ξανά και ξανά η γιαγιά Ανδρομάχη, «αυτό είναι το βραχιόλι της ζωής». Με σημερινή ορολογία η γιαγιά αναφερόταν στις πανεπιστημιακές σπουδές ως «επαγγελματική κατάρτιση» και «ανάπτυξη δεξιοτήτων» χρήσιμων στην αγορά εργασίας. Σήμερα, τα ποσοστά της ανεργίας και της ετεροαπασχόλησης πτυχιούχων φαίνεται να διαψεύδουν τη γιαγιά Ανδρομάχη και να προβληματίζουν τα εγγόνια της που «επένδυσαν» στο πτυχίο.
∑ύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας ο αριθμός των υποψηφίων για τις εισαγωγικές εξετάσεις σε ΑΕΙ και ΤΕΙ αυξάνεται κάθε χρόνο. Φέτος 88.279 μαθητές διαγωνίστηκαν για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ακριβώς 1.810 περισσότεροι σε σχέση με το 2008. Τι κι αν φέτος η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία έχει ήδη καταγράψει 100.000 άνεργους με πτυχίο, τι κι αν το 2007 η Ελλάδα ήταν πρώτη στους άνεργους πτυχιούχους μεταξύ των «27» της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Όλοι θέλουν να μπουν στο πανεπιστήμιο.
Η περίπτωση της ετεροαπασχόλησης, δηλαδή η δουλειά σου να μην έχει καμία σχέση με τις σπουδές σου, αφορά τέσσερις στους δέκα πτυχιούχους. Η Ελλάδα κατέχει σήμερα τη δεύτερη θέση στον τομέα της ετεροαπασχόλησης πανευρωπαϊκά. Κάποιες σχολές πάντως, ιδίως αυτές που οδηγούν σε μια θέση στο δημόσιο, παραμένουν περιζήτητες: «Ανεργία; Δεν με απασχόλησε ποτέ. Επέλεξα σχολή με βέβαιη αποκατάσταση», λέει η Βίκυ, η οποία μόλις πήρε πτυχίο του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης.
Σπουδές με μέλλον
Οι παιδαγωγικές σχολές θεωρούνται από τις πλέον περιζήτητες. Αυτό τουλάχιστον διαπίστωσε η έρευνα που διενήργησε τον Μάιο η εταιρεία Orientum για λογαριασμό της διαδικτυακής πύλης www.kariera.gr . Το συγκεκριμένο portal ενημερώνει όποιον ψάχνει για δουλειά και τον βοηθά να βρει την κατάλληλη θέση. Οι πιο ελκυστικές σχολές μετά τις παιδαγωγικές είναι κατά σειρά τα επαγγέλματα υγείας /διαιτολογία, οι ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, η λογιστική και η εργοθεραπεία.
Oι εταιρείες, ωστόσο, αναζητούν εργαζόμενους για άλλες θέσεις. Η έρευνα κατέδειξε τους εξής δημοφιλέστερους τομείς εργασίας με βάση το τι ζητούν οι εργοδότες. Πωλήσεις (26%), τηλεπικοινωνίες/ πληροφορική (13%), καταστήματα λιανικής (9%), γραμματειακή υποστήριξη (8%), υπάλληλοι γραφείου (8%), χρηματοοικονομικά (5%), μάρκετινγκ (5%), επαγγέλματα υγείας (5%), μηχανικοί (5%) και λογιστήριο (5%).
Ο διευθυντής της Business Seminars –θυγατρικής της kariera.gr– Κώστας Στάμκος υπογραμμίζει ότι οι αγγελίες για τους πωλητές μένουν αναρτημένες στο ίντερνετ για μήνες. «Οι νέοι άνθρωποι θεωρούν ακόμα και σήμερα ότι ο τομέας των πωλήσεων είναι μια δουλειά γυρολόγου, απατεωνίσκου, ενός ανθρώπου που κοιτάζει να κάνει κακό στον αγοραστή. Τελείωσα την ΑΣΟΕΕ πριν πολλά χρόνια. Από τότε οι καθηγητές μάς έλεγαν ότι θα γίνουμε πωλητές κι από τότε το ακούγαμε και λέγαμε δεν είναι δυνατόν να σπουδάζω τόσα χρόνια, να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές για να γίνω πωλητής. Τώρα είναι ακόμα χειρότερα, καθώς ισχύει η λογική ότι επειδή σπούδασα πρέπει να κάνω δουλειά γραφείου. Όμως, αμιγής δουλειά γραφείου δεν υπάρχει πια. Κατά τη διάρκεια των σπουδών ο φοιτητής με αυτά που ακούει πιστεύει ότι αποφοιτώντας θα διοικήσει κατευθείαν. Δεν καταλαβαίνει ότι για να διοικήσει πρέπει πρώτα να έχει διοικηθεί».
Μια θέση εργασίας στο χώρο του μάρκετινγκ μπορεί να προσελκύσει έως και 1.000 βιογραφικά. Οι νέοι υποψήφιοι συνήθως απορρίπτονται με τη μία και πάντα για τον ίδιο λόγο, λόγω ελλείψεως προϋπηρεσίας. «Συνήθως οι υποψήφιοι γνωρίζουν δέκα γλώσσες, έχουν 20 πτυχία. Είναι πιο σημαντικό να μη γνωρίζω τίποτε από όλα αυτά, αλλά να έχω προϋπηρεσία. Για μένα είναι πιο σημαντικό να έχει δουλέψει ο υποψήφιος έστω και τρεις μήνες ως σερβιτόρος. Και άσχετη να είναι η προϋπηρεσία με το αντικείμενο των σπουδών του θα τον ανεβάσει αμέσως στη σειρά προτίμησης».
H πανελλαδικής εμβέλειας έρευνα από την Οριζόντια Δράση των Γραφείων Διασύνδεσης των Πανεπιστημίων επιβεβαίωσε ότι οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν εξελιχθεί σε «τεταρτοβάθμια εκπαίδευση». Το 40% των αποφοίτων ενός έτους έχει πραγματοποιήσει ή πραγματοποιεί μεταπτυχιακές σπουδές 5-7 έτη μετά την αποφοίτηση.
«Το πρώτο πτυχίο είναι το τεχνικό υπόβαθρο και μετά πάμε κατευθείαν για μεταπτυχιακές σπουδές. Αυτό είναι τραγικό λάθος. Αποκτούμε υπερβολικά προσόντα και μετά δεν βρίσκουμε δουλειά. Έκανα 40 μαθήματα στις προπτυχιακές μου σπουδές, άλλα 15 στις μεταπτυχιακές, γνωρίζω θεωρητικά τη στρατηγική των επιχειρήσεων, θεωρητικά το μάρκετινγκ, θεωρητικά τη διοίκηση αλλά δεν ξέρω να συμπληρώσω ένα τιμολόγιο. Είναι σαν να θέλει ο Μίκαελ Σουμάχερ να γίνει οδηγός ταξί» εξηγεί ο Κώστας Στάμκος.
Και συμπληρώνει: «Εάν δεν έχεις βγει έξω στην αγορά εργασίας θεωρείς δεδομένο ότι το πανεπιστήμιο είναι το εισιτήριο για την επαγγελματική αποκατάσταση. Στο σχολείο μαθαίνουμε ότι δεν έχει νόημα να το τελειώσεις εάν δεν μπεις σε μια πανεπιστημιακή σχολή. Στο πανεπιστήμιο μαθαίνουμε ότι το πρώτο μας πτυχίο δεν έχει κανένα νόημα γιατί οι περισσότεροι έχουν από δύο και πάνω. Άρα χρειάζομαι ένα μεταπτυχιακό. Μετά αναρωτιόμαστε μήπως χρειαζόμαστε κι ένα διδακτορικό. Αυτός είναι ένας αέναος φαύλος κύκλος που μας κάνει ανθρώπους με υπερβολικά προσόντα».
Eντωμεταξύ οι εταιρείες φαίνεται να προτιμούν τους φοιτητές. Ο λόγος είναι απλός. Για την εταιρεία ο φοιτητής δίνει μεγαλύτερο κίνητρο πρόσληψης γιατί δεν έχει ακόμα επιδόματα πτυχίων, δεν έχει κάνει οικογένεια άρα κοστίζει φθηνότερα. Είναι ένας λευκός καμβάς όπου η εταιρεία θα ζωγραφίσει όπως θέλει με το δικό της τρόπο σκέψης. Ο φοιτητής είναι ένας ελκυστικός υποψήφιος εργαζόμενος που γίνεται ακόμα πιο ελκυστικός όσο συνεχίζει να μαζεύει εργασιακή εμπειρία παράλληλα με τις σπουδές του.
7°
