Όταν μένεις προς τα νότια προάστια σίγουρα το τραμ είναι ένα από τα συνήθη μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιείς. Περνώντας λοιπόν από το Ν. Κόσμο και πηγαίνοντας προς Συγγρού-Φιξ θα βρεθείς ανάμεσα στις προσφυγικές κατοικίες του Ν. Κόσμου, στη συνοικία Δουργούτι. Η όψη των κτιρίων με τα παραμελημένα μικροσκοπικά μπαλκονάκια, τα απλωμένα ρούχα και τις ξεχαρβαλωμένες σιδεριές ίσως να μη σου κάνει ιδιαίτερη αίσθηση και ίσως να μην επέλεγες τη συγκεκριμένη γειτονιά για να κάνεις τη βόλτα σου. Ωστόσο, η ομορφιά κρύβεται συχνά εκεί που δεν την περιμένεις και η βόλτα μου στο Δουργούτι μου το απέδειξε αυτό περίτρανα.
Κατεβαίνοντας από το τραμ στάθηκα για λίγο στη συμβολή των οδών Βολταίρου και Ντεκάρτ και έκανα να διασχίσω το δρόμο. Από την άλλη μεριά Κασομούλη και Σαρκουδίνου έχει μια παιδική χαρά. Εκεί, το 1960 ο Χατζής και η Καγιαννή γέμιζαν καραμέλες τσάρλεστον τις τσέπες των παιδιών που έμπαιναν στο αρμένικο μπακάλικό τους. Αριστερά και δεξιά πολυκατοικίες βαμμένες σομόν, ώχρα ή άσπρες με πολλά μικρά διαμερισματάκια, με ακόμα πιο μικρά μπαλκονάκια. Σε κάποια από αυτά οι ένοικοι ξεπροβάλλουν από τα παράθυρα. Ένα παιδάκι στην αγκαλιά του μπαμπά του μου χαμογελάει. Βγάζω μερικές φωτογραφίες. Περιμένω κι άλλο χαμόγελο, αλλά τα πρόσωπα παραμένουν ανέκφραστα.
Συνεχίζω παρακάτω. Το δρόμο τώρα μαζί με μένα διασχίζουν τρία ακόμα παιδιά φορτωμένα με τις σχολικές τους τσάντες και έχουν τον μπαμπά τους να τα συνοδεύει. Στο τέλος του δρόμου αντικρίζω στα δεξιά την πίσω όψη του Ιντερκοντινένταλ. Πιο πέρα το μεγάλο «παραπέτασμα» που υψώθηκε την περίοδο των Ολυμπιακών με τα μεγάλα πανό με τις ακρογιαλιές για να κρύβει τις προσφυγικές κατοικίες που μάλλον δεν ταίριαζαν με την εικόνα που ήθελε να προβάλλει η χώρα εκείνη την περίοδο. Την εποχή όμως που χτίστηκαν οι πολυκατοικίες αυτές, μετά το σύνθημα του Παπανδρέου «στοπ στην παράγκα!» υπήρξαν πρότυπο. Αριστερά κι άλλες πολυκατοικίες, η μία από αυτές νεόδμητη «χαλάει» την ομοιομορφία των προσφυγικών που έχουν ανάμεσά τους μικρές πλατείες με δυο τρία παγκάκια και πολλά δέντρα που προσφέρουν απλόχερα τη σκιά τους. Ούτε κίνηση, ούτε κόρνες, ούτε φασαρία… μία απίστευτα ήσυχη γειτονιά. Προχωράω προς την κεντρική πλατεία του Δουργουτίου, που αποκαλείται και πλατεία Καλαβρύτων. Εκεί, το 1944 έκαναν μπλόκο οι Γερμανοί μαζί με Έλληνες ταγματασφαλίτες συγκεντρώνοντας στην πλατεία όλους τους άντρες πάνω από 14 ετών. Εκτέλεσαν πάνω από 120 άντρες και τους υπόλοιπους τους μετέφεραν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Χαϊδάρι και στη συνέχεια σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως στη Γερμανία, απ’ όπου πολλοί δεν επέστρεψαν ποτέ. Στην πλατεία έχει μείνει ένα μικρό μνημείο αφιερωμένο στους πεσόντες αγωνιστές της εθνικής αντίστασης για να θυμίζει την ιστορία. Η πλατεία λουσμένη από τον έντονο μεσημεριανό ήλιο έμοιαζε πολύ όμορφη. Και παρά την εγγύτητα με τις κεντρικές λεωφόρους ήταν επίσης πολύ ήσυχη.
Έκατσα σε ένα παγκάκι κάτω από μία μουριά και έπιασα να χαζεύω μία κυρία που καθάριζε τον δρόμο μπροστά από την είσοδο του δημοτικού ιατρείου. Απέναντι, ένας πολύ κομψός κύριος με κοστούμι και γραβάτα καθόταν στην ψησταριά « ο Βασίλης» και ετοιμαζόταν να φάει μία μερίδα γύρο από τα χεράκια της κυρίας Μάγδας. Εγώ, από την άλλη, είχα τη τύχη να φάω από τα χεράκια της σπιτική ηπειρώτικη πίτα από συνταγή της γιαγιάς της. Η κ. Μάγδα από την Ηγουμενίτσα άνοιξε το εστιατόριό της στο Δουργούτι πριν από περίπου τριάντα χρόνια. Κάνει ψητά και μαγειρευτά φαγητά και κάποτε, στις καλές εποχές, είχε μέχρι και δώδεκα άτομα προσωπικό. Τώρα έχει μείνει η ίδια με τα παιδιά της να κρατάνε την επιχείρηση βλέποντας τη γειτονιά να ερημώνει και τον κόσμο να αραιώνει από τα παλιά του στέκια. Της αρέσει η γειτονιά της και δεν ένιωσε ποτέ ανασφάλεια, ούτε όταν γυρνάει με τα πόδια σπίτι της αργά το βράδυ αφού κλείσει το μαγαζί. Παραπλεύρως, έχει ένα ουζερί-καφενείο. Ο ιδιοκτήτης του με ενημερώνει ότι παλιότερα υπήρχαν πολύ περισσότερα μαγαζιά γύρω από την πλατεία. Τα καταστήματα είναι ιδιοκτησία του δήμου Αθηναίων, ωστόσο παραμένουν ξενοίκιαστα αφού όπως μου λέει με παράπονο ο Άρης «η γειτονιά δεν έρχεται πλέον, ο κόσμος δεν έχει λεφτά».
Το Εργαστήρι Πηλού του Δήμου Αθηναίων
Οι εστιάτορες έχουν δικαιολογημένα τα παράπονά τους, όμως οι κάτοικοι του Δουργουτίου δραστηριοποιούνται συνεχώς προσπαθώντας να κρατήσουν ζωντανή τη γειτονιά τους. Δίπλα από την πλατεία λειτουργεί το Εργαστήρι Πηλού του Δήμου Αθηναίων. Η κ. Λίνα Στάθη, που εργάζεται ως δασκάλα κεραμικής εδώ και τριάντα χρόνια, διδάσκει μικρούς και μεγάλους την τέχνη της κεραμοποιίας. Πολλά από τα παιδιά που παρακολουθούν τα μαθήματα κεραμικής είναι παιδιά μεταναστών, τα οποία όπως μας λέει η κ. Λίνα είναι… τετραπέρατα!
Το εργαστήρι προσφέρει στον κόσμο που έρχεται μία εξαιρετικά δημιουργική απασχόληση. «Είναι πολύ όμορφο να βλέπεις τη χαρά στα μάτια μικρών και μεγάλων όταν κρατάνε στα χέρια τους το αντικείμενο που δημιούργησαν μόνοι τους». Βρίσκεται σε κομβικό σημείο, καθώς είναι κοντά στο τραμ και στις κεντρικές λεωφόρους και είναι εύκολα προσβάσιμο. Εκτός από το εργαστήρι πηλού, στο Δουργούτι πραγματοποιείται και πλήθος άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η ομάδα Dourgouti Island Hotel-Hotel Obscura και η θεατρική ομάδα «όχι παίζουμε» διοργανώνουν περιηγήσεις, βόλτες, θεατρικά δρώμενα και πολλά άλλα και μέσω της σελίδας τους στο fb αναρτούν συνεχώς ενδιαφέρουσες ιστορίες για τη γειτονιά τους και τις αλλαγές που υφίσταται με το πέρασμα των χρόνων. Για τις αρχές Σεπτεμβρίου ετοιμάζουν ένα μεγάλο φεστιβάλ Δουργουτίου που θα διαρκέσει δύο μέρες με πολλές δράσεις. Υπάρχει ακόμα, ο αθλητικός σύλλογος Πήγασος, η υφαντική γωνιά, η λέσχη φιλίας που ανήκει σε πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Αθηναίων στη Σωστράτους 5, όπου παλιά βρισκόταν το σχολείο Ξυνού.
Η βόλτα μου στην περιοχή με τις παλιές πολυκατοικίες τα προσεγμένα πάρκα και τους υπερδραστήριους κατοίκους μου άφησε την καλύτερη των εντυπώσεων και φυσικά έδωσα από τώρα ραντεβού για τον Σεπτέμβριο για το φεστιβάλ!
Αυτή είναι η μεγάλη προσφυγική πολυκατοικία που την αποκαλούν «Hilton» η οποία κατασκευάστηκε για να στεγάσει οικογένειες.
Προβολή στο Δουργούτι στο πλαίσιο του Open Air Festival
28 Αυγούστου
Μαγική Πόλις του Νίκου Κούνδουρου (1954) Δουργούτι
8°
