Γνωρίστε τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Πολύ συχνά ακούμε και διαβάζουμε για τα ευρωπαϊκά όργανα και τις κρίσιμες αποφάσεις που λαμβάνουν. Αξιωματούχοι ταξιδεύουν καθημερινά σε Βρυξέλλες, Στρασβούργο, Φρανκφούρτη και συσκέπτονται για ευρωπαϊκά θέματα που αφορούν όλους μας. Οι επίτροποι πολλοί και όπως και τα όργανα και για την συντριπτική πλειοψηφία, όσο σημαντικά κι αν είναι, δεν είναι εύκολο να γνωρίζει ποια ανήκουν στην Ένωση και ποιες είναι οι αρμοδιότητες του καθενός. Παρακάτω μπορείτε να γνωρίσετε με απλά λόγια τα επτά θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Το μοναδικό άμεσα εκλεγμένο όργανο της ΕΕ. Αντιπροσωπεύει 500 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ. Διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην εκλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μοιράζεται με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης την εξουσία για τον προϋπολογισμό και τη νομοθεσία της ΕΕ. Η κατανομή των εδρών βασίζεται εν μέρει στον πληθυσμό των κατοίκων, έτσι ώστε η εκπροσώπηση από βουλευτές να είναι η αντίστοιχη. Ωστόσο, δεν πραγματοποιείται αναλογική κατανομή αυστηρά με αυτό το κριτήριο· προκειμένου να ενισχυθούν τα μικρότερα κράτη, πριμοδοτούνται με περισσότερους βουλευτές σε σχέση με τον αριθμό που αντιστοιχεί στην πληθυσμιακή τους κατάσταση. Για παράδειγμα, το Λουξεμβούργο κατέχει έξι έδρες, ενώ με βάση τον πληθυσμό της χώρας θα έπρεπε να κατέχει μόλις μία. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ο Ιταλός Νταβίντ Σασόλι, ο οποίος εκλέχτηκε στις 3 Ιουλίου 2019.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Οι γενικές πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο πλαίσιο του οποίου διαβουλεύονται οι ηγέτες των κρατών μελών και της ΕΕ. Επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου βρίσκεται ο πρόεδρός του και μέλη του είναι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Συμβούλιο συνέρχεται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο (και άλλες δύο άτυπα) υπό την προεδρία του αρχηγού του κράτους ή της κυβέρνησης που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει αυξημένο ρόλο επί ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας και άμυνας και στους τομείς όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία ή ανήκουν στην σφαίρα της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκό Συμβουλίου είναι ο Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ, που εκλέχθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2014.

Tο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αντιπροσωπεύει τις κυβερνήσεις των επιμέρους κρατών μελών. Την Προεδρία του Συμβουλίου μοιράζονται εκ περιτροπής τα κράτη μέλη. Έδρα του Συμβουλίου είναι οι Βρυξέλλες, εκτός από τους μήνες Απρίλιο, Ιούνιο και Οκτώβριο, κατά τους οποίους οι συνεδριάσεις του διεξάγονται στο Λουξεμβούργο και οι επίσημες γλώσσες στις οποίες πραγματοποιούνται οι εργασίες του περιλαμβάνουν τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Συμμετέχουν σε αυτό υπουργοί από κάθε κράτος μέλος και συχνά αναφέρεται για αυτό το λόγο ως Συμβούλιο των Υπουργών.

Η Προεδρία του Συμβουλίου ασκείται σύμφωνα με μία ομόφωνα προκαθορισμένη σειρά, από κάθε κράτος, για μία περίοδο έξι μηνών. Η προετοιμασία των εργασιών του και η εκτέλεση των αποφάσεων ανατίθενται σε μία επιτροπή αποτελούμενη από τους μόνιμους αντιπροσώπους των κρατών μελών.

 Στο Συμβούλιο, συνεδριάζουν οι υπουργοί όλων των κρατών μελών της ΕΕ για να συζητήσουν, να τροποποιήσουν και να θεσπίσουν νομοθετικές πράξεις και να συντονίσουν πολιτικές. Οι υπουργοί έχουν την εξουσία να δεσμεύουν τις κυβερνήσεις τους να αναλάβουν τις δράσεις που συμφωνήθηκαν στις συνεδριάσεις.

Το Συμβούλιο, από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Το Συμβούλιο της ΕΕ δεν έχει μόνιμα μέλη. Συνέρχεται σε 10 διαφορετικές συνθέσεις, καθεμία από τις οποίες αντιστοιχεί στον υπό συζήτηση τομέα πολιτικής. Ανάλογα με τη σύνθεση, κάθε χώρα εκπροσωπείται από τον υπουργό που είναι αρμόδιος για τον αντίστοιχο τομέα πολιτικής.

Για παράδειγμα, στο Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων («ECOFIN») συμμετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η γνωστή σε όλους μας Κομισιόν. Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, αρμόδιο για την υποβολή νομοθετικών προτάσεων και την εκτέλεση της νομοθεσίας της ΕΕ, την παρακολούθηση της τήρησης των Συνθηκών και την καθημερινή λειτουργία της ΕΕ. Ιδρύθηκε το 1951 και έχει ως έδρα τις Βρυξέλλες, διατηρώντας επίσης γραφεία στο Λουξεμβούργο και αντιπροσωπείες σε όλες τις χώρες της Ένωσης. Η Επιτροπή προτείνει νέες ευρωπαϊκές νομοθετικές πράξεις, τις οποίες υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί συγχρόνως εκτελεστικό όργανο της Ένωσης, αρμόδιο για την εφαρμογή των κοινών πολιτικών και την εξασφάλιση της εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τον οικονομικό προϋπολογισμό της.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαφέρει ως προς άλλα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα από το «δικαίωμα πρωτοβουλίας» στη νομοθετική διαδικασία. Έχει δηλαδή το δικαίωμα να υποβάλλει προτάσεις νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, προκειμένου να προωθήσει τα συμφέροντα της Ένωσης ή να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα. Λειτουργεί επίσης ως εκτελεστικό όργανο, με αρμοδιότητα στη διαχείριση και εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, καθώς και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων ή την εξασφάλιση της εφαρμογής των πολιτικών που έχουν εγκριθεί από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Tο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Το ανώτατο δικαστήριο για ζητήματα που αφορούν το δίκαιο της ΕΕ. Ερμηνεύει το δίκαιο της ΕΕ και διασφαλίζει την ομοιόμορφη εφαρμογή του σε όλα τα κράτη μέλη. Έχει έδρα το Λουξεμβούργο και η αρμοδιότητά του είναι να ελέγχει την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Δικαίου από τα όργανα της Ένωσης και από τα κράτη-μέλη. Έτσι:

• κρίνει τη νομιμότητα πράξεων των ευρωπαϊκών οργάνων (του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης) μετά από προσφυγή κράτους-μέλους ή άλλου οργάνου της Ε.Ε.
• κρίνει τη συμμόρφωση κράτους-μέλους με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο μετά από προσφυγή της Επιτροπής ή άλλου κράτους-μέλους.
• ερμηνεύει κανόνες του Ευρωπαϊκού Δικαίου μετά από προδικαστικό ερώτημα εθνικού δικαστηρίου.
• εκδικάζει αναιρέσεις κατά αποφάσεων του Πρωτοδικείου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Tο Ελεγκτικό Συνέδριο
Ελέγχει τα οικονομικά της ΕΕ. Ως εξωτερικός ελεγκτής, συμβάλλει στη βελτίωση της χρηματοοικονομικής διαχείρισης της ΕΕ και ενεργεί ως ανεξάρτητος θεματοφύλακας των οικονομικών συμφερόντων των πολιτών της ΕΕ. Έχει έδρα στο Λουξεμβούργο και αποτελείται από ένα μέλος από κάθε χώρα της ΕΕ. Τα μέλη του διορίζονται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θητεία έξι ετών που μπορεί να ανανεωθεί. Τα μέλη εκλέγουν μεταξύ τους τον πρόεδρο για περίοδο τριών ετών που μπορεί να ανανεωθεί. Τωρινός πρόεδρος είναι ο Κλάους-Χάινερ Λένε.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι η κεντρική τράπεζα των 19 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Βασικό καθήκον μας είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ και, ως εκ τούτου, η διαφύλαξη της αγοραστικής δύναμης του ενιαίου νομίσματος. Τα κεντρικά γραφεία της βρίσκονται στην Φρανκφούρτη και σημερινός πρόεδρος είναι ο Μάριο Ντράγκι, του οποίου η θητεία λήγει και θα αντικατασταθεί όπως όλα δείχνουν από την Κριστίν Λαγκάρντ.