O διευθυντής της Art Athina Αλέξης Κανιάρης μιλάει με την ιστορικό τέχνης Μαρίνα Αθανασιάδου.
Ο Αλέξης Κανιάρης γεννήθηκε και μεγάλωσε «μέσα στην τέχνη». Ο πατέρας του δεν ήταν άλλος από τον γνωστό σε όλους μας καλλιτέχνη Βλάσση Κανιάρη, τον «Πρωτοπόρο» της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Ο Βλάσσης Κανιάρης, ο οποίος γρήγορα κατάλαβε ότι οι σπουδές ιατρικής δεν ήταν αυτό που τον ενδιέφερε, εφόσον η ζωγραφική τον είχε ήδη κερδίσει, δεν δίστασε να μετακομίσει στο Παρίσι την εποχή που ήταν σημείο συνάντησης όλων των καλλιτεχνικών ρευμάτων. Εκεί γεννήθηκε ο Αλέξης Κανιάρης. Εκεί αγάπησε και εκτίμησε την τέχνη και την προσφορά της στο κοινωνικό σύνολο. Η συγκεκριμένη λοιπόν ανάθεση του Πανελληνίου Συλλόγου Αιθουσών Τέχνης (Π.Σ.Α.Τ.) στον Αλέξη Κανιάρη ως διευθυντή της Art-Athina 2013 δίνει μία μοναδική ευκαιρία στον επαγγελματία/ διοργανωτή διεθνών εκθέσεων να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του στο βωμό της σύγχρονης τέχνης και να βοηθήσει έμπρακτα στη διάδοση και προώθησή της. Ένα μεγάλο στοίχημα…
Μία μικρή αναδρομή του θεσμού. Πότε ξεκίνησε η Art-Athina και κάτω από ποιες συνθήκες;
H Art-Athina ξεκίνησε το 1993 και φέτος συμπληρώνει 20 χρόνια πορείας. Η δημιουργία του θεσμού ήταν μια σπουδαία πρωτοβουλία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ) και του τότε Διοικητικού Συμβουλίου με πρόεδρο την κυρία Τζούλια Δημακοπούλου. Με θεματικό άξονα της πρώτης διοργάνωσης τη «φωτογραφία στον εικαστικό χώρο», γινόταν εξαρχής φανερό ότι η έκθεση έδινε βήμα στη σύγχρονη τέχνη, προωθούσε τον ανοιχτό διάλογο με πληθώρα εικαστικών μέσων και καλωσόριζε το δημιουργικό διάλογο κατά τη διάρκεια ενός καλλιτεχνικού εορταστικού εξαήμερου!
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Υπουργείου Πολιτισμού και του Πανελληνίου Συλλόγου Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ) στην οργάνωσή της;
Το Υπουργείο Πολιτισμού στάθηκε από την αρχή αρωγός στην προσπάθεια του Π.Σ.Α.Τ. και υποστήριξε όλα αυτά τα χρόνια την ανάπτυξη και εξέλιξη της Art-Athina πολλαπλώς: ηθικά, οικονομικά, πρακτικά. Τροποποιώντας το καθεστώς των χορηγιών, το Υπ.Πο. ενέταξε φέτος την έκθεση στο ΕΣΠΑ. Αυτό ισοδυναμεί με μία διαφορετική λογική σχετικά με την κάλυψη συγκεκριμένων δαπανών, του τρόπου διοργάνωσης και προβολής της έκθεσης.
Πείτε μας γιατί να επισκεφτεί κάποιος που δεν είναι αγοραστής τη συγκεκριμένη φουάρ;
Τονίζω ότι η έκθεση δεν επικεντρώνεται σε εμπορικούς σκοπούς. Αντίθετα, κύριος και σταθερός στόχος της Art-Athina είναι να γίνει τόπος καλλιτεχνικής συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων. Η επικοινωνία με ξένους φορείς, ο διάλογος σε ευρωπαϊκό και σταδιακά σε παγκόσμιο επίπεδο και η παρουσίαση των σύγχρονων τάσεων είναι οι κεντρικές αρτηρίες της έκθεσης. Το στοίχημα είναι ο κάθε καλεσμένος να κάνει έναν ευχάριστο εικαστικό περίπατο και να μπορέσει να «ταξιδέψει» σε άλλες χώρες μέσα σε ένα εορταστικό κλίμα τέχνης.
Ποιες παράλληλες εκδηλώσεις θα πλαισιώνουν τη φουάρ;
Φέτος καλωσορίζουμε νέες αίθουσες τέχνης, ομαδικές δράσεις από 19 χώρες και 4 ηπείρους, μεταξύ άλλων και από την Αυστραλία, φέρνοντας 800 καλλιτέχνες στον ίδιο χώρο. Η συνεργασία μας με την Άρτεμις Ποταμιάνου και τη Μαρίνα Φωκίδη, που επιμελούνται τέσσερις ξεχωριστές δράσεις, συνοψίζεται στη συγκρότηση ενός πλούσιου παράλληλου προγράμματος. Ταυτόχρονα, το αφιέρωμα στην γκαλερί «Δεσμός», σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Μάνου Στεφανίδη, αναδεικνύει τη διαδρομή της εξέχουσας και πλέον ιστορικής γκαλερί. Ακόμα, γιορτάζουμε την παγκόσμια μέρα των μουσείων με εξέχοντες πολιτιστικούς χώρους της Ελλάδας, ενώ δίνουμε την καλλιτεχνική σκυτάλη στους νεαρούς φιλότεχνους μέσα από το Kids Lab, ένα ξεχωριστό διαδραστικό εκπαιδευτικό εργαστήριο!
Πιστεύετε ότι δεδομένης της οικονομικο-πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή θα είχαν λόγο να επισκεφτούν τη συγκεκριμένη φουάρ οι διεθνείς συλλέκτες; Τι κίνητρα τους έχετε δώσει;
Ομολογουμένως η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, καθότι αρνητική, λειτούργησε ως σκόπελος καθ’ όλη την προετοιμασία της έκθεσης. Μην ξεχνάμε ότι ένα χρόνο πριν δεν υπήρχε ούτε κυβέρνηση! Σαφώς αντιμετωπίσαμε προβλήματα στο να πείσουμε εκθέτες, επισκέπτες και VIP καλεσμένους για μια διαφορετική προσέγγιση της ελληνικής πραγματικότητας. Ωστόσο, με επιμονή, μέσα από συνέργειες με αξιόλογους εξωτερικούς συνεργάτες, ένα αξιόλογο VIP πρόγραμμα, αλλά και δημοσιεύσεις στον ξένο τύπο, αποδείξαμε ότι υπάρχουν πάντα λόγοι επίσκεψης της έκθεσης. Σε ένα δεύτερο επίπεδο θέλουμε οι διεθνείς συλλέκτες να συνδυάσουν την επίσκεψή τους στην έκθεση με τουριστικούς λόγους και με ένα ταξίδι στην ελληνική δημιουργική σκηνή, όπως αυτή ανασυστήνεται σήμερα.
Πιστεύετε ότι ο επισκέπτης φεύγοντας θα έχει αποκομίσει μία σαφή και πλήρης εικόνα για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο χώρο της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα;
Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της έκθεσης είναι ότι παρουσιάζει την πλειονότητα των ελληνικών αιθουσών τέχνης και μάλιστα σε έναν κοινό χώρο. Μέσα από μία περιήγηση στον κάτω όροφο της έκθεσης, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να «βουτήξει» στον κόσμο της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας. Ως «ισχύς εν τη ενώσει» καταξιωμένοι καλλιτέχνες, δραστήριοι γκαλερίστες και καλλιτεχνικές ομάδες συνομιλούν σε αυτή την αφήγηση με επίκεντρο τα έργα τέχνης. Ωστόσο, η έκθεση ποτέ δεν εγκλωβίστηκε στη μονομερή παρουσίαση της ελληνικής δημιουργίας. Αντίθετα, αυτό που μας ενδιαφέρει πρωτίστως και εξαρχής είναι η ταυτόχρονη ανάγνωση της ελληνικής και ξένης τέχνης. Έτσι, ο επισκέπτης πέρα από την πλήρη εικόνα που αποκτά για την ελληνική σύγχρονη τέχνη έχει την ικανότητα να ψηλαφίσει τις παρούσες καλλιτεχνικές τάσεις του εξωτερικού.
Ποια είναι η αντιμετώπιση του ξένου τύπου στην επικοινωνιακή σας στρατηγική; Είναι πρόθυμοι να «αγκαλιάσουν» το γεγονός ή αντιμετωπίζετε σκεπτικισμό;
Μας εξέπληξε ευχάριστα η θετική ανταπόκριση του ξένου τύπου στην επικοινωνιακή στρατηγική μας! Τόσο οι ανταποκριτές διεθνών εντύπων που θα συμμετέχουν στην έκθεση ως ομιλητές όσο και δημοσιογράφοι του εξωτερικού προσεγγίζουν την Art-Athina ως μία «ιστορία που πρέπει να ειπωθεί σε πείσμα των καιρών»: Πώς λειτουργεί/πορεύεται η σύγχρονη τέχνη στη χώρα μας και κατά πόσο μπορεί να διαψεύσει στερεοτυπικές φράσεις του είδους: η κρίση παρεμποδίζει την καλλιτεχνική ανάπτυξη. Για εμάς, το ενδιαφέρον των ξένων μέσων, καθώς και η διαδικτυακή προβολή του θεσμού στην Ευρώπη, αλλά και πέρα από τον Ατλαντικό, ευνοεί την περαιτέρω εξωστρεφή τάση της έκθεσης και τη συνακόλουθη προβολή της σε ένα ευρύτερο κοινό που καταξιώνει την Art-Athina ως μία από τις πλέον μακροβιότερες Διεθνείς Εκθέσεις Σύγχρονης Τέχνης στην Ευρώπη.
Πόσο εδραιωμένη είναι η συγκεκριμένη φουάρ στις ατζέντες των ανθρώπων της τέχνης διεθνώς, δεδομένου ότι υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός σε όλο τον κόσμο;
Η μη πραγματοποίηση της έκθεσης το 2012 αναντίρρητα στοίχησε στην εξέλιξη του θεσμού, αν και κατανοώ τους λόγους πίσω από αυτή την απόφαση. Η Art-Athina όμως μετράει 18 διοργανώσεις και αυτό την εντάσσει στη λίστα αξιόλογων Διεθνών Εκθέσεων, ενώ σε κάθε περίπτωση θα απέφευγα να χρησιμοποιήσω τη λέξη «ανταγωνισμός» επί του παρόντος. Κύριο μέλημά μας, όπως κάθε χρονιά, είναι η επαφή με διοργανώσεις εκθέσεων στο εξωτερικό, οι γόνιμες συμπράξεις με τις γύρω χώρες και η στροφή προς τα έξω με μικρά, αλλά σταθερά βήματα. Αναγνωρίζουμε ότι η Ελλάδα χαρακτηρίζεται συχνά ως «καλλιτεχνική περιφέρεια», αλλά αυτό δεν σηματοδοτεί και λιγότερο ποιοτικές καλλιτεχνικές δημιουργίες. Γνωρίζοντας καλά τι συμβολίζει πλέον η Art-Athina μάς ενδιαφέρει πρωτίστως να κάνουμε την έκθεση ακόμα πιο προσιτή στο κοινό και ακόμα πιο επισκέψιμη!
Ποιο κατά την προσωπική σας εκτίμηση είναι το μεγάλο «αγκάθι», αν υπάρχει κάποιο, που αντιμετωπίσατε όλο αυτό το διάστημα που διευθύνετε την οργάνωση ενός τόσο πολύπλοκου καλλιτεχνικού/ εμπορικού γεγονότος;
Η οργάνωση μίας τόσο πολυτμηματικής έκθεσης προϋποθέτει προγραμματισμό, σχεδιασμό και συντονισμό. Είναι αλήθεια ότι η γενικότερη αναταραχή δεν βοήθησε. Συχνά μάλιστα λειτούργησε ανασταλτικά στη γρήγορη διεκπεραίωση πληθώρας ζητημάτων, καθώς βρεθήκαμε μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις και χρονοβόρες διαδικασίες από τη μία και σε μηχανισμούς που πιστοποιούν τι σημαίνει το ελληνικό μοτίβο της «τελευταίας στιγμής» από την άλλη. Στον αντίποδα, μεγάλη ανάσα σ’ αυτή τη διαδρομή ήταν η συνεργασία με αξιόλογους επαγγελματίες, Έλληνες και ξένους συμμετέχοντες εκθέτες, αλλά και έγκριτους πολιτιστικούς φορείς!
Είστε ένας άνθρωπος που μεγάλωσε μέσα στην τέχνη, έχετε δει τα παιδικά σας παιχνίδια και ρούχα να μετατρέπονται σε έργα τέχνης. Παράλληλα είστε, ως επαγγελματίας, χρόνια στο χώρο των εμπορικών εκθέσεων σε διεθνές επίπεδο. Τι αποκομίσατε από το συγκεκριμένο εγχείρημα, δηλαδή να οργανώσετε μία έκθεση όπου οι εκθέτες είναι αίθουσες τέχνης;
Η διοργάνωση εκθέσεων τέχνης με γοητεύει. Πάντα πίστευα ότι θα μπορούσαν να γίνονται περισσότερα πράγματα στο κομμάτι προβολής της τέχνης. Σαφώς απαιτείται συγκροτημένη προσέγγιση και καλός σχεδιασμός. Με άλλα λόγια ο συνδυασμός οργάνωσης εκθέσεων, που υπεραγαπώ ως αντικείμενο, και της τέχνης μέσα στην οποία μεγάλωσα είναι μία τεράστια πρόκληση. Η επιτυχημένη ολοκλήρωση μιας τέτοιας έκθεσης αποτελεί και την εκπλήρωση ενός ονείρου.
