Την τελευταία δεκαετία μάθαμε ότι το νέο ιρανικό σινεμά διαθέτει κι άλλους δημιουργούς εκτός από τον Αμπάς Κιαροστάμι ή τον Τζαφάρ Παναχί. Ο Ασγκάρ Φαραντί έγινε από τη μια μέρα στην άλλη περιζήτητος σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ (Αργυρή Άρκτος στο Βερολίνο με το «Τι απέγινε η Έλι», δύο βραβεία φέτος στις Κάννες –σεναρίου και αντρικής ερμηνείας– για τον «Εμποράκο» κ.ά.), ενώ κατέκτησε μέχρι και το ξενόγλωσσο Όσκαρ με το «Ένας χωρισμός». Το σινεμά του, ένας συνδυασμός μοντερνισμού με δάνεια από τη Δύση (η αντονιονική «Έλι» δίνει τη θέση της εδώ στοn «Θάνατο του εμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ) και μεθοδικής κριτικής στη σύγχρονη μεσοαστική τάξη της χώρας του, μοιάζει με αίνιγμα που δεν έχει εύκολη λύση. Κάτι που ισχύει ως ένα βαθμό και στον «Εμποράκο» παρότι η σύζευξη θεάτρου και πραγματικής ζωής δεν είναι τόσο πετυχημένη (προβληματική η δομή και η κυρίως η αλληγορική της χροιά στην καλύτερη των περιπτώσεων), ενώ σε πολλά σημεία της ιστορίας το μοτίβο της εκδίκησης που κινεί τη γραμμή δράσης του ήρωα είναι αποδυναμωμένο και ελάχιστα πειστικό. Με ένα storyline ανάλογο με κείνο του Βερχόφεν στο «Εκείνη» (μια γυναίκα κακοποιείται μέσα στο ίδιο της το σπίτι), ο Φαραντί μοιάζει να αδιαφορεί για τις ψυχολογικές προεκτάσεις του θέματος και μένει προσκολλημένος στις μόνιμες αναφορές του –οι ιρανοί μεσοαστοί, μια παρεξήγηση κλεισμένη στους 4 τοίχους ενός σπιτιού, μυστικά που δεν ομολογούνται, διπρόσωπες συμπεριφορές– και την ηθική διάσταση της ιστορίας. Πολλά από όσα βλέπουμε, αλλά κυρίως ακούμε, στη φορτωμένη από διαλόγους (σε σημείο υπερκόπωσης) ταινία σηκώνουν αρκετή κουβέντα, ενώ η περίφημη «οικουμενικότητα» του Ιρανού αποδεικνύεται ένα παραμύθι για δυτικούς που αρέσκονται σε εξωτικά παραμύθια της Χαλιμάς. Στον πυρήνα του έργου, το ανθρωποκεντρικό δράμα του «Εμποράκου» κρύβει βαθύ σκοταδισμό και μια ρηχή παραβολή πάνω στην έννοια της συγχώρεσης. Περισσότερο μοιάζει με ένα όχημα για τη χαμένη τιμή των ηρώων παρά με κοινωνικοταξική κριτική για το σημερινό Ιράν. Βέβαια, καθώς το ταλέντο δεν λείπει από τον Φαραντί, όλη η ταινία είναι χτισμένη με μεθοδικότητα και έξυπνα δραματικά τρικ, που κρατούν το θεατή σε εγρήγορση μέχρι και την τελευταία σεκάνς. Εκεί που ο «εμποράκος» του θα φτάσει στο τέλος της επώδυνης διαδρομής του με τον πλέον τραγικό τρόπο αλλά και την πιο προβλέψιμη κατάληξη για το μέλλον του ζευγαριού. Πρόκειται για ένα φινάλε που αφήνει ανάμεικτες εντυπώσεις στο θεατή, που σχετίζεται απόλυτα με την ηθική διάσταση της ταινίας.
14°
