Το μουσικό είδος που υπηρετούσε ο Σάκης Ρουβάς μού είναι παντελώς ξένο. Δεν το μέμφομαι, δεν το απεχθάνομαι, καταλαβαίνω ότι έχει το κοινό του, απλώς δεν μου λέει απολύτως τίποτε. Όμως δεν μπορώ παρά να αναγνωρίσω ότι το δημόσιο στίγμα του Σάκη, εκτός μουσικής, ήταν πολύ διαφορετικό. Σεμνός, διακριτικός, ευγενής, «μυαλωμένος», κοινωνικά ευαίσθητος και δραστήριος, με αξιοσημείωτη αντοχή στις Σειρήνες της δημοσιότητας και σαφή απόσταση από την «αισθητική» του σταρ σύστεμ. Για να το πω αλλιώς, ο Σάκης - ποπ είδωλο και ο Σάκης - άνθρωπος δεν κόλλαγαν. Ο δεύτερος ήταν παρασάγγες καλύτερος.
Μέχρι που αποφάσισε να αναμετρηθεί με ρόλους και έργα που έχουν την «στρόγγυλη σφραγίδα» της κουλτούρας. Και ξεσηκώθηκαν όλοι οι τοποτηρητές του θρόνου. Κάποιοι αυτοχαρακτηρισθέντες «ποιοτικοί» που όρισαν ερήμην όλων τον εαυτό τους ως διαπιστευμένο αποκωδικοποιητή της Υψηλής Τέχνης, προσβλήθηκαν που ο Σάκης θα άγγιζε με τα «ανόσια» χέρια του το ιερό μικρόφωνο. Εξανέστησαν που τις φωνητικές χορδές που επάλλοντο κάποτε από το «αίμα, δάκρυα κι ιδρώτας» θα δονήσουν τα «της αγάπης αίματα»! «Ιεροσυλία και παρακμή» οι επιλογές του Σάκη. Στην πυρά ο βέβηλος!
Ιεροσυλία είναι η δική τους στάση. Και κάτι παραπάνω: φασισμός. Ιδεολογικό bullying. Τα μεγάλα έργα δεν χρειάζονται αυτόκλητους «ζηλωτές» για να τα προφυλάξουν. Δεν χρειάζονται καμία προστασία, ούτε πιστοποιητικά καλλιτεχνικής ορθοδοξίας. (Αλήθεια, τα μπουζούκια της ορχήστρας, είμαστε σίγουροι ότι δεν έπαιξαν ποτέ σε σκυλάδικο - ή δεν μετράν αυτοί;) Ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του μπορεί να αναμετρηθεί μαζί τους και η ιστορία θα δείξει ποιος είναι άξιος και ποιος όχι. Παρακμή είναι ένα μουσικό γεγονός να μην ενεργοποιεί μουσικές συζητήσεις, αλλά ακόμα έναν εμφύλιο προκαταλήψεων σε μια χώρα που έχει χάσει το μέτρο - και τον ρυθμό και την αρμονία της.
Ας συνεχίσουμε λοιπόν μιλώντας για μουσική. Η επιτυχία που είχε η «ξυλένια φωνή» του Μπιθικώτση στο «Άξιον εστί» ήταν η ουδετερότητά της, που της επιτρέπει να λειτουργεί ως έκδοχο. Ερμήνευσε (συνειδητά; ασυνείδητα;) με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και την ίδια χροιά, χωρίς πρόσημο, σε «απόλυτη μουσική τιμή», το «θέλει νεκροί χιλιάδες να 'ναι στους τροχούς» και το «οξειδώθηκα μεσ' στη νοτιά των ανθρώπων». Έτσι ο ακροατής μπορεί να προβάλει το δικό του ηθικό ηχόχρωμα στη φωνή του Μπιθικότση και να την οικειοποιηθεί. Η πρόκληση για έναν καλλιτέχνη είναι να προσπαθήσει πραγματικά να ερμηνεύσει το «Άξιον Εστί».
Εκεί, αισθάνθηκα ότι ο Σάκης προσπάθησε πρωτίστως να μην κάνει λάθος και δώσει τροφή στα βαμπίρ της «ποιότητας». Οι εξαιρετικές φωνητικές του δυνατότητες αυτοχαλιναγωγήθηκαν σε μια μόνιμη δωρικότητα, σαν Μπιθικώτσης με περισσότερες, έστω, αρμονικές. Κάποιοι θα μπορούσαν να το αποδώσουν στο ότι ένα ποιητικό κείμενο ποτίζει τον ερμηνευτή εάν έχει βουλιάξει στην ποίηση πολύ πριν πιάσει στα χέρια του την παρτιτούρα. Όμως, ούτε ο Μπιθικώτσης είχε αυτή τη διαδρομή. Υπάρχουν καλλιτέχνες προικισμένοι με ένα μυστικό ανιχνευτή, μια υποδόρια ερμηνευτική πυξίδα που βρίσκει τον δρόμο καρφί, ακόμα και σε περιοχές που δεν έχουν ξαναταξιδέψει. Την διαθέτει ο Σάκης; Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να ακούγαμε μια πραγματικά λυρική ερμηνεία εκεί που οι στίχοι έχουν αφήσει μπόλικες αναμονές.
Όμως πολύ φοβάμαι ότι μια «ερμηνεία» θα περάσουν πολλά χρόνια πριν την ακούσουμε: την ερμηνεία της πολιτισμικής μας ταυτότητας ως ένα ζωντανό κύτταρο που θα μεταβάλλεται, θα πειραματίζεται, θα κάνει λάθη ενδεχομένως, αλλά θα εξελίσσεται. Χωρίς τα κλαδευτήρια των αρτηριοσκληρωτικών που είναι έτοιμοι να κράξουν ό,τι δεν ταιριάζει στην απονεκρωμένη «αυθεντία» τους. Έτσι ίσως κάποτε νιώσουμε υπερήφανοι και για κάποια άλλη γενιά, γιατί αυτή του '30 μάς στοίχειωσε.
19°
