Κάποιος θα πρέπει επιτέλους να σταματήσει τον Σμαραγδή από το να κατακρεουργεί τη μια προσωπικότητα μετά την άλλη. Πρώτο θύμα του ο Καβάφης. Ακολούθησε ο Ελ Γκρέκο, έπειτα ο Βαρβάκης, για να κλείσει (;) ο κύκλος με τον Καζαντζάκη. Ακόμα και ο ταμειακά επιτυχημένος «Ελ Γκρέκο», πριν από περίπου δέκα χρόνια, ήταν μια απίθανη καρικατούρα, μια σύγχρονη εκδοχή των υπερπαραγωγών του Τζέιμς Πάρις με «καλούς» και «κακούς», μόνο που αυτή τη φορά «κακοί» δεν ήταν οι Βούλγαροι ή οι κομιτατζήδες, αλλά οι Δυτικοί γενικώς. Όσο για τους «καλούς», που τους ενσάρκωναν τα παιδιά της λεβεντογέννας Κρήτης, ήταν κάτι σαν μαχητές στον αγώνα κατά του βενετσιάνικου ιμπεριαλισμού!
Στην καινούργια ταινία, μεταξύ άλλων πολλών ανεκδιήγητων και απίθανων, υπάρχει και μια καφετζού ή κάτι τέτοιο (στη νότια Γαλλία, προφανώς), η οποία προειδοποιεί τον Καζαντζάκη να μην πάει στην Κίνα γιατί δεν θα του βγει σε καλό. Επίσης, σε κάποια σκηνή διαφημίζονται κρητικά παξιμάδια μιας ορισμένης μάρκας. Στον «Ελ Γκρέκο» πάλι, ο αδελφός του Δομήνικου, ο Μανούσος, τον επισκεπτόταν στην Ισπανία κομίζων και κρητική ρακή. Στην επόμενη ταινία του Σμαραγδή, υποθέτω ότι έχει σειρά η διάσημη κρητική γραβιέρα. Κατά τα άλλα, η έλλειψη ταλέντου αναπληρώνεται(;) από την περίσσεια… ευκαμψία. Έτσι, ο ίδιος άνθρωπος που πριν από μερικά χρόνια απήγγελλε διθυραμβικές μαντινάδες για τον Σαμαρά, έκανε προσφάτως δήλωση για το πόσο εκτιμά τον Τσίπρα και τους αγώνες του. Α, ναι. Είδα και ένα βίντεο, στο οποίο υποδέχεται στην πρεμιέρα του «Καζαντζάκη» τον Καραμανλή τον Ακάματο. Φτυστός ο Χατζηαβάτης, όταν περνάει ο πασάς. Λίγο ακόμα και θα ακούμπαγε η μύτη του στο πάτωμα τόσο που είχε λυγίσει τη σπονδυλική του στήλη.
Επίσης πρόσφατα, παίχτηκε και η νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη. Βέβαια, η περίπτωση του Βούλγαρη δεν είναι ακριβώς ίδια με αυτή του Σμαραγδή. Τουλάχιστον αυτός δεν είναι ατάλαντος, ξέρει να φτιάχνει μια ταινία («Το προξενιό της Άννας», «Χάπι ντέι», ακόμα και τα «Πέτρινα χρόνια»). Λίγα χρόνια πριν πάντως, όταν κυβερνούσε ο τότε συνδαιτυμόνας του Κωστάκης Καραμανλής, είχε θυμηθεί να κάνει μια ταινία, το «Ψυχή βαθιά», απολύτως «εθνικοσυμφιλιωτική», με κεντρική ιδέα το πόσο φρικτές είναι οι αδελφοκτόνες συγκρούσεις. Τώρα πάλι, με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, εντελώς τυχαία θυμήθηκε πόσο ηρωικοί και πόσο «άγιοι» ήταν οι κομμουνιστές της Κατοχής και της Αντίστασης, θυμήθηκε το Χαϊδάρι και το Σκοπευτήριο. Πρόκειται για κουκουεδοφωσκολικού τύπου καρικατούρα, με «καλούς» και «κακούς» και πάλι, και με διαλόγους που εκφέρονται με το ύφος και με τον στόμφο της «Λάμψης». Μόνον ο αστυνόμος Θεοχάρης με το φανελάκι του έλειπε.
Ουφ! Για να ξεφύγουμε, λοιπόν, από τους Βουλγαροσμαραγδήδες, αν δεν έχετε δει ήδη το «Wonder Wheel» του Γούντι Άλεν, τρέξτε. Ξέρω, τα τελευταία χρόνια ο Άλεν έχει κάνει και ουκ ολίγες μέτριες ταινίες. Όπως και να το κάνεις όμως, ξέρει ο μπαγάσας να κάνει και διαμαντάκια, διαμαντάκια που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τις ταινίες ενός Ρενουάρ ή ενός Χιούστον. Αρκεί να θυμηθούμε το «Match Point» (2005) ή τη «Θλιμμένη Τζάστιν» (2013). Όσο για το «Wonder Wheel», πρόκειται για το απόλυτο hommage, τον απόλυτο φόρο τιμής, στο θέατρο, και ειδικότερα στο αμερικανικό θέατρο με το οποίο μεγάλωσε ο Γούντι Άλεν αλλά και η γενιά μου. Είναι όλοι και όλα εδώ: ο Γιουτζίν Ο’Νιλ, ο Τενεσί Γουίλιαμς, ο Άρθουρ Μίλερ. Η «Άννα Κρίστι», το «Γλυκό πουλί της νιότης» και το «Λεωφορείο ο πόθος», ο «Θάνατος του εμποράκου». Όλα! Ακόμα και η γνωριμία των δυο νεαρών πρωταγωνιστών γίνεται μέσω ενός βιβλίου με τίτλο «Hamlet and Oedipus», ενώ και στο φινάλε είναι απολύτως αναγνωρίσιμα στοιχεία από αρχαία ελληνική τραγωδία.
Το Κόνι Άιλαντ του 1950, σύμβολο και συμπύκνωση ενός κόσμου επιδερμικού, φτηνιάρικου, «λουναπαρκικού», είναι το φόντο. Είναι το κοντράστ αλλά και η άλλη όψη ενός κόσμου μουντού, ερεβώδους αλλά και αξιοθρήνητου ταυτόχρονα, κατοικημένου από ανθρώπους που η ζωή τους έχει καταστραφεί ήδη από τα νιάτα τους, ίσως και από τα παιδικά τους χρόνια. Ανθρώπινα ναυάγια που προσπαθούν εναγωνίως (πλην ματαίως) να πιαστούν απ’ ό,τι και απ’ όποιον βρουν μπροστά τους. Κι όλα αυτά, με την εντυπωσιακή φωτογραφία του Βιτόριο Στοράρο, με δυνατές ερμηνείες όπως αυτή του Τζον Μπελούσι (εκείνη η φανέλα, μέσα από το πάντα ανοιχτό πουκάμισο, τα λέει όλα…), και βέβαια με την Κέιτ Γουίνσλετ να «δίνει ρέστα», σε μια από τις συγκλονιστικές ερμηνείες που έχω δει τα τελευταία χρόνια.
11°
