Μπορεί να ενθουσιασθεί κανείς στη μέση ηλικία από κορυφαίους αναρχικούς στοχαστές και διανοουμένους; Ασφαλώς! Σε κάθε ηλικία, άλλωστε!
Δεν ήταν ο ίδιος ο Νίτσε εκείνος ο οποίος έχει διαβεβαιώσει –με άλλα, αστραφτερά λόγια, φυσικά– ότι πρέπει να φοβάται κανείς αποκλειστικά και μόνον εκείνους οι οποίοι είναι και δηλώνουν «συνεπείς», εκείνους οι οποίοι αδυνατούν ή αρνούνται να αλλάξουν τις πεποιθήσεις και τις απόψεις τους, τους κατά κόσμο δογματικούς δηλαδή;
Είναι σπουδαία ανακάλυψη, ακόμη και στη μέση ηλικία, να συναρπάζεται κανείς από τα γραπτά του αείμνηστου κορυφαίου αμερικανού ιστορικού και αναρχικού Χάουαρντ Ζιν, είναι θαυμάσια εμπειρία ανάγνωσης να τρέχουν τα μάτια σου στις λέξεις του επίσης αείμνηστου μεγάλου άγγλου κριτικού και ιστορικού της τέχνης και της λογοτεχνίας, ένθερμου θιασώτη του αναρχισμού, Herbert Read (1893-1968).
Οι εκδόσεις Ηριδανός μόλις κυκλοφόρησαν τη συλλογή τριών δοκιμίων του Herbert Read, με τον γενικό τίτλο «Αλυσίδες ελευθερίας - Σκέψεις για τη φιλοσοφία του αναρχισμού», στην εξαιρετική μετάφραση του Γιώργου Καράμπελα. Οι τίτλοι των τριών δοκιμίων του άγγλου αναρχικού στοχαστή είναι: «Η φιλοσοφία του αναρχισμού» (1940), «Υπαρξισμός, μαρξισμός και αναρχισμός» (1949) και «Αλυσίδες ελευθερίας» (1946-1952).
«Από την αναρχική οπτική δεν αρκεί να ελέγχουμε τον εαυτό μας και την εξωτερική φύση: πρέπει να επιτρέπουμε και τις αυθόρμητες αναπτύξεις. Τέτοιες ευκαιρίες υπάρχουν μόνο σε μία ανοιχτή κοινωνία: δεν μπορούν να αναπτυχθούν σε μία κλειστή κοινωνία σαν αυτή που έχουν εγκαθιδρύσει οι μαρξιστές στη Ρωσία», γράφει ο Herbert Read το 1940 και το μυαλό πάει αυτομάτως στον μέγιστο φιλόσοφο της ανοιχτής κοινωνίας Καρλ Πόπερ, αλλά και στον κορυφαίο αναρχοφιλελεύθερο αμερικανό πολιτικό φιλόσοφο Ρόμπερτ Νόζικ. Αναπνέει κανείς στην ανοιχτότητα της θεωρητικής και πρακτικής πολιτικής προοπτικής, αλλά σπεύδει ο Herbert Read να προειδοποιήσει με έναν απολύτως θαυμαστό τρόπο: «Το μέλλον θα κάνει τα δικά του σχέδια, και αυτά δεν θα είναι υποχρεωτικά τα δικά μας προσχέδια».
Ο αναρχισμός του Read –διαβάζουμε στο σημείωμα του εκδότη– κατάγεται απευθείας από τη σπουδαία βρετανική αναρχική παράδοση, του Γκόντγουιν, των ρομαντικών και του Γουίλιαμ Μόρις, συνομιλεί ωστόσο με όλα τα φιλοσοφικά και πολιτικά ρεύματα του πρώτου μισού του 20στού αιώνα, αποτελώντας τελικά μία εκλεκτική σύνθεση που δύσκολα κατατάσσεται σήμερα.
Η ανάγνωση των τριών δοκιμίων του Herbert Read στην καλαίσθητη έκδοση του Ηριδανού εγγυάται την αναγνωστική απόλαυση, αλλά και τη γνωριμία με έναν σπουδαίο θεωρητικό στοχαστή και διανοούμενο, ο αναρχισμός του οποίου ήταν μέχρι πρότινος μία ιδιότητα άγνωστη στο ελληνικό κοινό.
19°
