Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Αλέξανδρος Δαμουλιάνος

Ίσως να έχεις ακούσει την ιστορία του. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν έναν από τους σημαντικότερους νέους ποιητές της χώρας μας. Ο Αλέξανδρος Δαμουλιάνος διαγνώσθηκε με τετραπληγία από πολύ μικρός. Στα 15 του ξεκινά να γράφει. Έχει εκδόσει πολλές ποιητικές συλλογές και τώρα ετοιμάζεται και για το πρώτο παιδικό του βιβλίο με τίτλο «Μις παραμυθούλα, μια φορά κι έναν καιρό…», από τις εκδόσεις Οσελότος, με πρωταγωνιστές κλασικούς ήρωες της Disney που συνυπάρχουν σε μια ιστορία. «Ας αφήσουμε τον πληθυντικό, είμαστε και συνομήλικοι», συμφωνήσαμε…

Είναι η πρώτη σου απόπειρα σε παιδικό βιβλίο. Γιατί επέλεξες αυτή τη φορά να απευθυνθείς σε παιδιά;

Πιστεύω πως η συγγραφή του παιδικού έχει απίστευτες δυνατότητες. Μπορεί να ασκήσει έντονη κριτική και με απλές εκφράσεις να προετοιμάσει ένα παιδί να βγει στην κοινωνία σαν ενεργός πολίτης. Για μένα η λογοτεχνία λειτουργεί σαν εντομοκτόνο που σκοτώνει τα ζιζάνια στη συνείδηση του παιδιού. Με ενδιέφερε πολύ να διερευνήσω αυτή τη σχέση. Η ενασχόληση με το παιδικό βιβλίο και κατ’ επέκταση με την παιδική ιδιοσυγκρασία είναι μια μορφή ατομικής ψυχοθεραπείας και για μένα.

Μας έχεις συνηθίσει σε ποιητικές συλλογές. Ωστόσο τώρα αναμετριέσαι και με το πεζό κείμενο και συγκεκριμένα με ένα ιδιαίτερο είδος του, το παραμύθι. Πώς ήταν αυτή η μετάβαση;

Πιστεύω πως το παιδικό βιβλίο είναι η ναυαρχίδα της λογοτεχνίας. Έχω γράψει κάποια μυθιστορήματα για ενηλίκους αλλά το συγκεκριμένο παιδικό βιβλίο είναι η πρώτη μου ολοκληρωμένη προσπάθεια σε πεζό λόγο. Προέκυψε κυρίως από τη δική μου πεποίθηση ότι όλοι μας έχουμε ανάγκη να ψυχαγωγούμε το παιδί μέσα μας.

Στο πλαίσιο του 1ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών «Ντοκιμαντέρ και αναπηρία», που έγινε στην Αθήνα το 2007, συμμετείχε και η ταινία «Ο Θεός στον Ορίζοντα», με δικό σου σενάριο και μάλιστα ομότιτλη με την πρώτη σου ποιητική συλλογή. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;

Σε βρίσκω διαβασμένη (γελάει). Κάθε φορά που βλέπω αυτή την ταινία θυμάμαι τα εφηβικά μου χρόνια. Ήταν από τις πρώτες μου επαφές με συγγραφή κειμένου, που στηρίχθηκε σε βιώματα και εκφράσεις των μαθητών. Μια συγκινητική, φωτισμένη στιγμή. Η ταινία είχε την τύχη να ταξιδέψει σε αρκετά μέρη του εξωτερικού και να τη σκηνοθετήσει η Λένα Βουδούρη, μια πολύ επιτυχημένη σκηνοθέτρια. Είναι από τις στιγμές που καμαρώνω ιδιαίτερα που συμμετείχα κι εγώ σε αυτή την προσπάθεια.

Τελικά υπάρχει «Θεός στον ορίζοντα;»

Υπάρχει αλλά αν περιμένουμε να τον δούμε με γυμνό μάτι χρειαζόμαστε κιάλια διπλής και τριπλής ανάγνωσης. Άλλοι βέβαια τον βλέπουν, ενώ για άλλους είναι μπροστά στη μύτη τους και δεν τον έχουν δει. Το θέμα είναι να τον αγαπήσουμε και να δουλέψουμε με αυτό το θεό. Στη σημερινή εποχή έχουμε αντικαταστήσει το θεό με υλικές έννοιες. Ο θεός δεν είναι απαραίτητα ο δημιουργός. Θα μπορούσε να είναι η ευτυχία του καθενός. Δεν έχει πάντα θετική υπόσταση. Μπορεί να είναι οι εσωτερικοί μας δαίμονες. Ή η Ιθάκη.

Εσύ παλεύεις με τους εσωτερικούς σου δαίμονες;

Η καθημερινότητα είναι ένας δρόμος μετ’ εμποδίων. Το πώς θα διαχειριστούμε αυτά τα εμπόδια είναι θέμα του καθενός. Τα όνειρα μπορεί να είναι στο μέσο της απόστασης ή στο τέλος ή να μην είναι καθόλου. Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Η καθημερινότητα μπορεί να παίρνει πολλές φορές τη μορφή εμποδίου. Αλλά τελικά είναι άλλοθι, ένα εξιλαστήριο θύμα του εαυτού μας. Ο μεγαλύτερος τιτάνας είναι ο εαυτός. Ο Θεός και ο Διάολος είναι ο εαυτός. Θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με τον εαυτό μας. Να μην του δίνουμε διαστάσεις που δεν τις αξίζει. Κι όταν τείνει προς λάθη, να διαχωριζόμαστε από αυτό. Να ασκούμε κριτική. Δεν είναι εύκολο. Θέλει καθαρότητα του νου.

Πώς αντλείς αυτή την καθαρότητα του νου στη σημερινή σκληρή εποχή;

Η σημερινή εποχή είναι σαν να βουτάς σε «χασισοφυτεία». Όλα αυτά τα χρόνια μας έχουν κάνει μαλθακούς. Μας έχουν κάνει και κυνηγούμε την ελπίδα διαρκώς. Πιστεύω ότι δεν έχουμε χάσει ακόμα την κρίση μας. Δεν θέλω να αυτοχαρακτηριστώ αισιόδοξος. Πιστεύω απλά πως κάποτε το ξυπνητήρι θα χτυπήσει. Και θα ηχεί όπως ηχούν και οι καμπάνες.

Το 2010 συμμετείχες με ποιήματά σου στο Διεθνές Συνέδριο TEDx Athens. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;

Ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία για μένα διότι θα μπορούσα να πω πως με έφερε αντιμέτωπο με τον ίδιο μου τον εαυτό. Γράφοντας αυτά τα ποιήματα, έμαθα κι εγώ πολλά πράγματα που δεν τα γνώριζα για μένα, για τα πιστεύω μου και για τους ανθρώπους γύρω μου.

Από πού αντλείς έμπνευση; Και τι κάνεις όταν αυτή «στερεύει»;

Από το τίποτα και από το πάντα. Από την απέναντι ελιά μέχρι την πιο σύνθετη σκέψη που μπορεί να φτάσει η φαντασία. Από μια σκηνή σε μια ταινία. Η έμπνευση έχει χιλιάδες μορφές για έναν άνθρωπο. Έμπνευση μπορεί να είναι και η ακινησία ενός ατόμου, ένα άγαλμα. Στιγμές που δεν υπάρχει έμπνευση υπάρχουν πολλές. Γίνεται να σου ζητάω να μαγειρέψεις το καλύτερο φαγητό κάθε μέρα και να έχεις κάθε μέρα το ίδιο αποτέλεσμα; Η φαντασία, το κίνητρο, η διάθεση όλα παίζουν ρόλο στην απουσία έμπνευσης. Τίποτα δεν γίνεται μηχανικά.

Η δεύτερη ποιητική σου συλλογή είχε τίτλο «Μεταξύ δεύτερης και τρίτης Σταύρωσης». Επίκαιρη όσο ποτέ, λόγω Πάσχα. Τι γίνεται με την Ανάσταση; Έρχεται πάντα μετά τη Σταύρωση;

Όταν μιλάμε για Σταύρωση και για Ανάσταση, μιλάμε για το ίδιο πρόσωπο. Εξαρτάται πάντα το πώς θα το δει κανείς. Εννοείται ότι αν δεν υπάρχει Σταύρωση δεν υπάρχει και Ανάσταση και το αντίθετο. Είναι τόσο αλληλένδετες αυτές οι δυο έννοιες που σχεδόν συνυπάρχουν, βρίσκονται σε καθημερινή, 24ωρη τριβή. Είναι δυο σχοινιά που ενώνονται. Όταν σταματήσει το ένα σκοινί, θα πρέπει να ακροβατήσεις στο άλλο. Η Ανάσταση επιβάλλεται να έρθει. Αλλιώς θα σταματούσε η ίδια η ροή της ζωής.

Υπάρχει κάποιο δικό σου ποίημα που για κάποιον ιδιαίτερο λόγο ξεχωρίζεις;

Θα ξεχώριζα «Για τα μάτια του ωραίου αδοκίμαστου». Ο τρόπος της γραφής του ήταν σαν ανεμοθύελλα και το αποτέλεσμά του με εκφράζει εκατό τα εκατό.

Γι’ αυτό ακριβώς το ποίημα θα ήταν και η επόμενή μου ερώτηση. Τι είναι το «ωραίο αδοκίμαστο»;

Όλες οι αντιθέσεις της ζωής μέσα σε μια ύπαρξη. Ο φόβος, ο έρωτας, η χαρά, η λύπη, ο θεός (δεν αναφέρομαι απαραίτητα στη θρησκευτική διάσταση της έννοιας). Είναι το σύνολο των αντιθέσεων που συνιστά τη ζωή.

Από ποιους συγγραφείς/ ποιητές θα έλεγες ότι έχεις επηρεαστεί;

Έχω υπάρξει για πολύ καιρό ψυχοπαίδι του Ελύτη. Έχω «σπουδάσει» κοντά του. Κατά τα άλλα έχω υπάρξει και μαθητής του Σεφέρη. Έχω γοητευτεί από την πολιτική ειρωνεία του Καβάφη και από τον πατριωτισμό του Σολωμού. Φυσικά, όλες αυτές τις επιρροές προσπαθώ να καλλιεργώ με τον δικό μου τρόπο.

Διακρίνω μια ρομαντική διάθεση στα ποιήματά σου…

Άλλοτε ρομαντική, άλλοτε σουρεαλιστική. Δεν θα ήθελα να δεσμευτώ σε ένα καλλιτεχνικό ρεύμα. Θα ήθελα να δημιουργήσω ένα δικό μου ποιητικό σύμπαν. Δεν γνωρίζω αν θα το πετύχω, δεν γνωρίζω καν αν είμαι στο σωστό δρόμο. Κάποτε ίσως βρω την Πηνελόπη, ίσως βρω ένα δρόμο να γυρίζω σαν τσιγγάνος της λογοτεχνίας.

Τι φιλοδοξίες έχεις για το μέλλον;

Αποφεύγω τα μεγαλόπνοα σχέδια. Φυσικά και θέλω να συνεχίσω να γράφω και να έχει απήχηση η δουλειά μου. Έχεις την ευγενή καλοσύνη να με αποκαλείς συγγραφέα. Δεν θεωρώ ότι είμαι ακόμα συγγραφέας. Μόνο η τύχη με μανατζάρει.

Αν και πολύ νέος, είσαι πολύ ταπεινός…

Δεν θεωρώ ότι αν με διαβάζουν 10-20 χιλιάδες άτομα θα αλλάξει κάτι στην καθημερινότητά μου. Αξίζει να σέβεσαι τον εαυτό σου. Αν όμως του δώσεις υπερφυσικές διαστάσεις, τον ατιμάζεις. Θεωρώ την ταπεινότητα, το μεγαλύτερο κεκτημένο.

Πώς βλέπεις την Αθήνα σήμερα;

Η Αθήνα είναι μια πανέμορφη αριστοκρατική κυρία που κάποιοι σπατάλησαν την περιουσία της κάνοντάς τη να περιφέρεται με κουρελόπανα. Είναι μια πολύ όμορφη πόλη χωρίς κραγιόν και μακιγιάζ. Πρέπει να βρει τον εαυτό της και να ξεπεράσει τις λάθος επιλογές της.

Πώς είναι να ζει στην Αθήνα ένα άτομο με κινητικές δυσκολίες;

Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για ένα άτομο με κινητικά προβλήματα. Αυτό είναι από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματά της. Ειδικά όταν μιλάμε για μια πόλη που θέλει να συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές πόλεις. Διεκδικεί αυτό τον τίτλο, αλλά δεν διαθέτει τα μέσα και τις υποδομές για να τον υποστηρίξει.

Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου; Σου μιλάνε; Σου στέλνουν τα μηνύματά τους;

Προσπαθώ μέσω των μέσων δικτύωσης να διατηρώ επαφή με διάφορους φίλους. Με όλα τα άτομα που κατά καιρούς έχω γνωρίσει από κοντά, με πολλούς από αυτούς διατηρώ μια μορφή φιλίας όσο μπορώ. Αυτό είναι το κέρδος για μένα. Το τι τελικά θα μείνει από όλο αυτό. Το «ρεζουμέ».

Το «ρεζουμέ» για σένα ποιο είναι λοιπόν;

Από όλη αυτή τη διαδρομή έχω κερδίσει ένα ταξίδι που δεν γνωρίζω πού θα βγάλει, ούτε αν θα βγάλει κάπου θετικά. Το μόνο σίγουρο είναι πως έχω συναντήσει θησαυρούς που με έχουν βοηθήσει να διαχειρίζομαι τα βιώματά μου. Είναι τα δεκανίκια μου. Μέσα από αυτούς έχω μάθει να υιοθετώ τα λάθη μου, όπως οι γονείς τα παιδιά, και τελικά να τα χρησιμοποιώ προς όφελός μου.