Μίλαν Κούντερα: Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται. Ογδόντα εννιά λέξεις
Ένα κείμενο-υπεράσπιση της κουλτούρας του «μικρού έθνους» μέσα στην οποία διαμορφώθηκε ο συγγραφέας και η οποία εξέθρεψε την ιδιαιτερότητα του έργου του.
Αναγνώστης με αιτία: Παρουσίαση του βιβλίου «Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται. Ογδόντα εννιά λέξεις» του Μίλαν Κούντερα (εκδ. Bιβλιοπωλείο της Εστίας)
«Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται. Ογδόντα εννιά λέξεις». Αυτό το μικρό βιβλίο των 130 σελίδων, γραμμένο από τον Μίλαν Κούντερα, μας προσφέρει για μία ακόμη φορά την αναγνωστική απόλαυση αυτού του σπουδαίου συγγραφέα. Ποιος από εμάς δεν διάβασε στη χρυσή του νιότη «Το αστείο»; Ποιος δεν αναστοχάστηκε με την «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι»; Ποια ρομαντική ψυχή δεν δάκρυσε από τα γέλια διαβάζοντας τους «Γελοίους έρωτες»; Τίνος η καρδιά δεν ευφράνθηκε μελετώντας το «Η ζωή είναι αλλού»; Κοντολογίς, λατρεύω να διαβάζω Κούντερα.
Θα ήθελα και να τον μεταφράσω; Σε καμιά περίπτωση. Ο Τσέχος συγγραφέας είναι εμμονικός με τα βιβλία του που μεταφράζονται σε άλλες γλώσσες. Είναι ικανός να μάθει ιαπωνικά για να τα ψάλλει στη συνέχεια στον Ιάπωνα μεταφραστή.
Δεν διστάζει, μάλιστα, να τα βάλει με τον δύστηνο Άγγλο και τον ελευθεριάζοντα Γάλλο που ανέλαβαν να μεταφέρουν στη γλώσσα τους τα μυθιστορήματά του. Έχει άδικο ο συγγραφέας; Ουδόλως.
Στο πόνημά του που διαβάζω αυτόν τον καιρό, έπειτα από το κομμάτι όπου αναφέρεται με αγάπη στην Πράγα και τους μεγάλους Τσέχους συγγραφείς (βλ. Κάφκα και Χάσεκ), υπάρχει ένα πραγματικά διασκεδαστικό κείμενό του που αναφέρεται στους μεταφραστές του. Όπου και καταγράφει, σαν ένα είδος λεξικού, τις αγαπημένες του ογδόντα εννιά λέξεις καθώς και τι σημαίνουν για τον ίδιο. Ιδού τι γράφει για τη λέξη Ευρώπη:
«ΕΥΡΩΠΗ (Europe). Κατά τον Μεσαίωνα, η ευρωπαϊκή ενότητα βασιζόταν στην κοινή θρησκεία. Την εποχή των Νέων Χρόνων η κοινή θρησκεία παραχώρησε τη θέση της στην κουλτούρα (τέχνη, λογοτεχνία, φιλοσοφία), που έγινε η υλοποίηση των υπέρτατων αξιών μέσα απ’ τις οποίες αντιλαμβάνονταν, προσδιόριζαν και αναγνώριζαν τον εαυτό τους οι Ευρωπαίοι. Σήμερα, όμως, η κουλτούρα παραχώρησε κι αυτή τη θέση της. Αλλά σε τι και σε ποιόν; Ποιος είναι ο τομέας όπου θα υλοποιηθούν υπέρτατες αξίες ικανές να ενώσουν την Ευρώπη; Τα τεχνολογικά επιτεύγματα; Η αγορά; Η πολιτική με το δημοκρατικό ιδεώδες, με την αρχή της ανεκτικότητας; Αυτή όμως η ανεκτικότητα, αν δεν προστατεύει πλέον καμία πλούσια δημιουργία και καμία ισχυρή σκέψη, δεν μένει άραγε κενή και άχρηστη; Ή μήπως μπορούμε να κατανοήσουμε την παραίτηση της κουλτούρας σαν ένα είδος λύτρωσης, στην οποία πρέπει να αφεθούμε εν πλήρει ευφορία; Δεν ξέρω τίποτα. Πιστεύω μόνο ότι ξέρω πως η κουλτούρα εγκατέλειψε ήδη τη θέση της. Έτσι, η εικόνα της ευρωπαϊκής ταυτότητας ξεμακραίνει στο παρελθόν. Ευρωπαίος: αυτός που νοσταλγεί την Ευρώπη».
Και μόνο από αυτό το κομμάτι για την Ευρώπη αντιλαμβάνεται κάποιος πόσο θα τον ήθελε κοντά του ο Ντιντερό όταν έφτιαχνε την «Εγκυκλοπαίδεια».
Η μετάφραση του παρόντος τομιδίου είναι του Γιάννη Η. Χάρη – που νομίζω ότι θα ετύγχανε της εγκρίσεως του Κούντερα. Ο Κούντερα όμως δεν μένει πια εδώ για να τσεκάρει τις μεταφράσεις των κειμένων του. Έχει ήδη μεταβεί αλλού.
Αναγνώστης είναι αυτός που νοσταλγεί τα βιβλία του.
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο με τίτλο, το τρίτο και τελευταίο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή
12°
