Η Τίνα Κατσούλη και «Η σκιά του κηπουρού»

Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαδόπουλο

Το νέο βιβλίο της Τίνας Κατσούλη με τίτλο «Η σκιά του κηπουρού», που κυκλοφορεί από τις εκδ. Βακχικόν, είναι μια ιστορία με γλυκόπικρο χιούμορ μεταφέρει ένα αισιόδοξο μήνυμα. Η χαμένη ανθρωπιά βρίσκει, ακόμα και σε καιρούς ζοφερούς και ισκιωμένους από τον μαζικό φόβο, μια χαραμάδα να ξετρυπώσει, για να ανθήσει μια νέα σχέση με τον συνάνθρωπο και τον εαυτό μας: να νοιάζεσαι, να αγαπάς, να μοιράζεσαι, να συγχωρείς ή να μην αντέχεις άλλο και να τολμάς να φεύγεις...

Η Τίνα Κατσούλη μιλάει για το βιβλίο της «Η σκιά του κηπουρού» (εκδ. Βακχικόν)

Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;
Με ωθεί η βαθύτερη ανάγκη να κατανοήσω το μέσα και το έξω μου, να επιχειρήσω να εξηγήσω την ανθρώπινη περιπέτεια στην οποία κι εγώ μετέχω, με διάθεση διερώτησης  περισσότερο. Αφορμή μπορεί να είναι μια επίμονη σκέψη ή ιδέα που με ταλαιπωρεί και γεννιέται από την καθημερινή τριβή με τα πράγματα, άλλοτε το υλικό αποσυμπιέζεται και αιφνίδια αναδύεται, σιτεμένο καιρό μέσα. Πολλά πράγματα, ακόμα και τυχαία, μπορεί να λειτουργήσουν ως ερεθίσματα : μια μουσική, ένας στίχος, μια φευγαλέα εικόνα, ένα βλέμμα…

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς είναι να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;
Η διαδικασία είναι ασθμαίνουσα και αναφέρομαι σε ό,τι προηγείται πριν σκύψω πάνω από το χαρτί. Δεν ακολουθώ κάποια εργαστηριακή διαδικασία, αφήνω τα πράγματα να ωριμάσουν κι έπειτα αυτά  παίρνουν αβίαστα τον δρόμο τους. Βέβαια, πριν από αυτό συλλέγω στοιχεία κρατώ σημειώσεις, δυστυχώς οπουδήποτε, τώρα τελευταία χρησιμοποιώ τις σημειώσεις στο κινητό…κάποια τα χάνω, αλλά στο τέλος όλα βρίσκουν τη θέση τους. Η διαδικασία της συγγραφής,  από τη στιγμή που θα αρχίσει, αναπτύσσεται προσθετικά και πολλαπλασιαστικά.

Ποιες είναι οι επιρροές σας;
Πολλοί είναι οι αγαπημένοι συγγραφείς και ποιητές, που  διαβάζοντάς τους βρίσκω στοιχεία που μου ταιριάζουν. Έχω μια φυσική  ροπή προς το υπαρξιακό κλίμα της ποίησης της γενιάς του ’60, όπως της Κικής Δημουλά, της Αγγελάκη Ρουκ, αλλά και της Μαρίας Λαϊνά.  Κείμενα  όμως όπως του Φόκνερ :«Ο αχυρώνας φλέγεται», το «Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς» του Τολστόι, το «Η κοπέλα με τα χρυσά μάτια» του Μπαλζάκ , το έργο της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ με αγαπημένο το “Anna, soror”, άσκησαν μεγάλη γοητεία πάνω μου, αλλά και οι νουβέλες του Μιχάλη Μακρόπουλου,  τα διηγήματα του  Παπαδημητρακόπουλου,  τα πεζά του Αργύρη Χιόνη, τα μυθιστορήματα της Ιωάννας Καρυστιάνη, όπως και νεανικά αναγνώσματα: οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, τα πεζογραφήματα του Γιώργου Ιωάννου, ο ψυχογραφικός χαρακτήρας των ηρώων στα διηγήματα  του Παπαδιαμάντη…

Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας;
Με απασχολεί η επίδραση που ασκούν στον άνθρωπο οι κοινωνικές συμβάσεις, τα ακατάλυτα «πρέπει» με τα οποία  εκείνος αναμετριέται,  οι αυτοπεριορισμοί, που ο ίδιος θέτει στον εαυτό του, επομένως και οι εσωτερικές συγκρούσεις που γεννά μια τέτοια διαπάλη και τα ζητήματα που σχετίζονται  με την ατομική ελευθερία και το αυτεξούσιο. Η μοναξιά, η σιωπή, οι καταπιεσμένες επιθυμίες και ανάγκες, προκύπτουν, επομένως, ως θεματική. Στο τελευταίο μου βιβλίο: «Η σκιά του κηπουρού» η θεματική ανανεώνεται, καθώς οι ήρωες μου αναμετρώνται με συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες και προβλήματα της εποχής τους, ωστόσο το ψυχικό φορτίο που κουβαλούν είναι το ίδιο, μοναξιά απόρριψη, δυσκολία προσαρμογής, αίσθηση ανικανοποίητου…

Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας.
Το βιβλίο μου «Η σκιά του κηπουρού» είναι νουβέλα που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν. Οι ήρωές μου ζουν σε περιορισμό λόγω ενός μολυσματικού ιού κι έρχονται αντιμέτωποι με υπαρξιακά και προϋπάρχοντα κοινωνικά ζητήματα: τον φόβογια το διαφορετικό, τη βία, τη μοναξιά, τον ναρκισσισμό του ψηφιακού κόσμου, τους επώδυνους συμβιβασμούς, που εντείνονται και πυροδοτούνται μέσα στη νέα συνθήκη ζωής. Δοκιμάζουν τις ψυχικές αντοχές τους, ασφυκτιούν μέσα στα νέα κοινωνικά όρια, κάποιοι απ´ αυτούς συνειδητοποιούν ότι είναι χρόνια έγκλειστοι όχι στον χώρο, αλλά στο μοναχικό «Εγώ», ηθελημένα και χωρίς έξωθεν καταναγκασμό. Αποτολμούν να σπάσουν το κέλυφος της μοναξιάς  και αναζητούν διέξοδο στην επανασύνδεση με τη ζωή και τον συνάνθρωπο. 

Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Γίνεσαι, κάτω από την επίδραση κοινωνικοπολιτικών, ιστορικών παραγόντων που λειτουργούν ως ερεθίσματα, και προκαλούν το άτομο να αναμετρηθεί με αυτά. Άλλοι επιλέγουν την αναμέτρηση που παίρνει τη μορφή άμεσης συμμετοχής στα δρώμενα, άλλοι επιλέγουν την τέχνη υπακούοντας ίσως σε κάποια έφεση, που θα μπορούσε ωστόσο να μείνει σε λανθάνουσα κατάσταση αν δεν υπάρχουν οι εξωτερικοί παράγοντες, κάποια φυσική τάση και κάποια στοιχεία ιδιοσυγκρασίας ή βιώματα για να την πυροδοτήσουν. Η ανθρώπινη ανάγκη έκφρασης νομίζω είναι  κοινή,  υπάρχει σε όλους και μπορεί να γίνει με ποικίλους τρόπους και να πάρει διάφορες μορφές.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας τι θα ήταν αυτό;
Θα άλλαζα αυτό που ως γενεσιουργός αιτία, ανάμεσα στα άλλα, δυσχεραίνει τα πράγματα στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας, που για πολλούς πάσχει. Θα ήθελα να καλλιεργείται από το σχολείο συστηματικά η αναγνωστική κουλτούρα και η σχέση με το λογοτεχνικό βιβλίο, γιατί αυτό θα φέρει περισσότερους αναγνώστες και θα αυξήσει το κοινό στο οποίο οι συγγραφείς απευθύνονται, καθώς στη μάχη: εικόνα- οπτικοακουστικός πολιτισμός και βιβλίο - γραπτός πολιτισμός, φαίνεται πως νικά η εικόνα. Από την άλλη το βιβλίο βρίσκει καινούριους τρόπους για να προωθηθεί αξιοποιώντας τα ψηφιακά μέσα και εργαλεία κι αυτό είναι μια αλλαγή που την επικροτώ  και ταυτόχρονα  συνιστά μια αισιόδοξη προοπτική, για να μη χαθεί η επαφή με το βιβλίο και τον πνευματικό πολιτισμό.  

Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Πάντα κάτι υπάρχει, αλλά δεν είναι ακόμα η ώρα του, προς το παρόν αναπαύομαι κάτω από τη σκιά  του κηπουρού μου, αφήνομαι στο «όνειρο του καλοκαιριού κάτω απ’ τον κόκκινο ταμάρινθο» για να θυμηθώ τον στίχο του Άλαν Πόε.