Μονόκλ: Ο ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου, εκδοτικού οίκου και ηλεκτρονικού περιοδικού, Αντώνης Τσόκος, μιλάει στην Athens Voice.
Το μικρό βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας, στον δρόμο πίσω από το Θέατρο Rex, με τη μικρή κίτρινη πόρτα, τους πράσινους τοίχους και το πορτραίτο του Λόρκα στον κεντρικό του τοίχο, άνοιξε το φθινόπωρο του 2021, σε μια από τις δυσκολότερες περιόδους για την αγορά του βιβλίου. Ο ιδιοκτήτης του «Μονόκλ», Αντώνης Τσόκος, που ξεκίνησε την καριέρα του ως ποιητής και εκδότης του ομώνυμου ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού, μιλάει στην Athens Voice για την ιστορία του βιβλιοπωλείου, τις δυσκολίες που συνάντησε και τους στόχους του για το μέλλον, με το «Μονόκλ» να είναι πλέον και εκδοτικός οίκος.
Μονόκλ: Το ηλεκτρονικό περιοδικό που μετεξελίχθηκε σε βιβλιοπωλείο και εκδοτικό οίκο - Συνέντευξη με τον Αντώνη Τσόκο
Το βιβλιοπωλείο «Μονόκλ», στην οδό Φειδίου, αριθμός 11, στο κέντρο της Αθήνας, έκλεισε τα δύο χρόνια λειτουργίας του. Πώς ξεκίνησε η ιδέα του να ανοίξεις ένα βιβλιοπωλείο;
Η δημιουργία ενός βιβλιοπωλείου ήταν όνειρο χρόνων. Σημαντικό ρόλο στην απόφασή μου έπαιξε η πανδημία. Η πρωτόγνωρη κατάσταση που ζήσαμε με βοήθησε να καταλάβω ότι είναι μεγάλο ρίσκο να κρατάς τα όνειρά σου στο συρτάρι. Παρότι αντιμετώπισα και αντιμετωπίζω αρκετές δυσκολίες, δεν μετανιώνω στιγμή γι’ αυτή μου την απόφαση.
Γεννήθηκες στην Αθήνα, οπότε γνωρίζεις καλά τους δρόμους και τον χαρακτήρα της πόλης. Παρατηρείς αλλαγές, από όταν ήσουν μικρός μέχρι σήμερα; Έχουν αλλάξει οι άνθρωποι;
Η Αθήνα είναι μια όμορφη αλλά απροσπέλαστη πόλη. Ιδιαιτέρως απέναντι σε ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, προβλήματα όρασης, ηλικιωμένους. Μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση αυτή έχουμε όλοι. Επικεντρωνόμαστε στο κυκλοφοριακό και τη στάθμευση και ξεχνάμε τα ουσιαστικότερα προβλήματα. Η μορφολογία της Αθήνας έχει αλλάξει αρκετά. Δεν είναι η πόλη των παιδικών μου χρόνων αλλά αυτό είναι λογικό. Τίποτα δεν παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Ούτε ο ίδιος ο χρόνος. Αν με ανησυχεί κάτι, στην εξέλιξη των πραγμάτων, είναι η τάση που έχει δημιουργηθεί για ανέγερση ξενοδοχείων και πολυκαταστημάτων. Αν δεν υπάρξει ένα φρένο σε αυτό, η πόλη μας θα χάσει τον χαρακτήρα της. Είναι κρίμα να μη φτάσουν στις επόμενες γενιές οι μυρωδιές, τα χρώματα, οι ήχοι των μικρών καταστημάτων που κάνουν την Αθήνα να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις.
Ποιες είναι οι προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού σήμερα, κατά τη γνώμη σου; Ποια λογοτεχνικά είδη έχουν τη μεγαλύτερη πέραση;
Οι προτιμήσεις του κοινού διαφέρουν από βιβλιοπωλείο σε βιβλιοπωλείο. Θα μιλήσω αποκλειστικά για τους αναγνώστες του Μονόκλ. Η ξένη αλλά και η ελληνική πεζογραφία προσελκύουν τους περισσότερους. Στο βιβλιοπωλείο μας όμως, μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού αγαπάει έμπρακτα την ποίηση καθώς και τα θεατρικά κείμενα. Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία. Ειδικά την ποίηση θεωρώ υποχρέωσή μου να την στηρίξω με κάθε κόστος. Εκτός από βιβλιοπωλείο, το «Μονόκλ» είναι και λογοτεχνικό περιοδικό.
Τα λογοτεχνικά περιοδικά είναι λίγα σήμερα και στο μυαλό των περισσότερων αναγνωστών συνδυάζονται με μία παλαιότερη και πιο ρομαντική εποχή. Τι σε έκανε να ξεκινήσεις το δύσκολο έργο του να δημιουργήσεις ένα τέτοιο περιοδικό, «κόντρα» στην εποχή; Καταρχάς να πω ότι το περιοδικό μπήκε, αισίως, στον όγδοο χρόνο λειτουργίας του. Επειδή το Μονόκλ ξεκίνησε και παραμένει ηλεκτρονικό περιοδικό δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να συνδυαστεί με μια πιο ρομαντική εποχή. Πάντως υπήρξε, και υπάρχει ακόμα, η σκέψη να κυκλοφορήσει και σε έντυπη μορφή. Το περιοδικό δημιουργήθηκε εξαιτίας της αγάπης για τη λογοτεχνία και όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Σκοπός, εξαρχής, ήταν να δοθεί βήμα σε νέους αλλά και καταξιωμένους δημιουργούς ώστε να προβάλουν το έργο τους.
Από πού προήλθε το όνομα «Μονόκλ»; Στον κεντρικό τοίχο του βιβλιοπωλείου βλέπουμε μια ζωγραφιά με τον Ισπανό ποιητή Λόρκα. Ποιες είναι οι λογοτεχνικές επιρροές σου;
Όσοι ασχολούμαστε με τη γραφή, εκτός από αγαπημένα βιβλία και συγγραφείς, έχουμε και αγαπημένες λέξεις. Λέξεις που θέλουμε να τις ακούμε ή να τις βλέπουμε γραμμένες. Το Μονόκλ είναι για εμένα μία από αυτές τις λέξεις. Σχετικά με τις λογοτεχνικές αδυναμίες, ο Λόρκα είναι μία από αυτές. Όπως είναι ο Ζακ Πρεβέρ, ο Παβέζε, η Ντίκινσον, ο Νερούδα, η Σιμπόρσκα, ο Σαχτούρης, ο Καρούζος, ο Χιόνης και πολλοί άλλοι. Η αδυναμία μου στον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα μεταφέρθηκε στο βιβλιοπωλείο, χάρη στο υπέροχο έργο της Ιφιγένειας Ηλιάδου. Η Ιφιγένεια υπογράφει με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμα Liakada. Αναζητήστε και τα υπόλοιπα έργα της, σίγουρα θα σας εντυπωσιάσουν.
Είναι μεγάλο ρίσκο να κρατάς τα όνειρά σου στο συρτάρι
Πριν ξεκινήσεις το «Μονόκλ», είχες ήδη εκδώσει ποιητικές συλλογές, με δικά σου ποιήματα, όπως το «Σουίνγκ με τα’ άστρα» (2013) και το «Ένα ποτήρι ακόμη, Τσαρλς» (2015). Γνωρίζεις, έτσι, τον ελληνικό «κόσμο του βιβλίου» από διάφορες πλευρές. Ποιες τάσεις ή λογοτεχνικές πένες έχεις ξεχωρίσει εσύ τα τελευταία χρόνια; Εκτός από το «Σουίνγκ με τα’ άστρα» και το «Ένα ποτήρι ακόμη, Τσαρλς» υπάρχουν άλλες δύο συλλογές. Εξαντλημένες πια βέβαια, μετά από το κλείσιμο των εκδόσεων Γαβριηλίδης. Το νέο μου ποιητικό βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει μέχρι το τέλος του χρόνου από τις εκδόσεις Κίχλη. Το επίπεδο ποίησης στην Ελλάδα ήταν και παραμένει υψηλό. Υπάρχουν αρκετοί σύγχρονοι Έλληνες ποιητές και ποιήτριες που ξεχωρίζω. Όπως, ο Γιώργος Κοζίας, η Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, ο Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, ο Θεοδόσης Βολκώφ, η Ευτυχία Παναγιώτου, η Λένα Καλλέργη, ο Γιάννης Αντιόχου, ο Νίκος Ερηνάκης. Και πολλοί άλλοι.
Το «Μονόκλ» δεν είναι ένα απρόσωπο βιβλιοπωλείο, όπως κάποιες αλυσίδες, για παράδειγμα, όπου οι υπάλληλοι μπορεί να μην έχουν διαβάσει κανένα από τα βιβλία που πουλάνε. Ποια είναι η διαδικασία της επιλογής των βιβλίων που γίνονται διαθέσιμα στο «Μονόκλ»;
Για να μην αδικούμε κανέναν εργαζόμενο, ακόμα και στις αλυσίδες καταστημάτων, υπάρχουν υπάλληλοι που γνωρίζουν καλά το αντικείμενο της δουλειάς τους. Το κακό εκεί, αν υπάρχει, ξεκινάει από ψηλά. Αναφορικά με το Μονόκλ, στα ράφια του βιβλιοπωλείου οι επιλογές γίνονται με προσωπικά κριτήρια. Ένα βιβλίο που δεν θα έμπαινε στη βιβλιοθήκη του σπιτιού μου δεν έχει θέση και στα ράφια του Μονόκλ. Αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα σ’ ένα μικρό και ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο. Οι επιλογές του εκάστοτε βιβλιοπώλη.
Φέτος, εκτός από βιβλιοπωλείο και ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό, το «Μονόκλ» έγινε και εκδοτικός οίκος. Πως ξεκίνησε αυτή η ιδέα και ποιος είναι ο στόχος για το μέλλον;
Ο εκδοτικός οίκος ήταν στα σχέδιά μου από την πρώτη μέρα λειτουργίας του βιβλιοπωλείου. Η έναρξη των εκδόσεων Μονόκλ έγινε τον Ιούνιο του 2023, με την επανέκδοση της βραβευμένης ποιητικής συλλογής της Λένας Καλλέργη «Περισσεύει ένα πλοίο». Η συνέχεια θα δοθεί με την ποιητική συλλογή της Νεοζηλανδής ποιήτριας Vanas Manasiadis, σε μετάφραση της Λένας Καλλέργη. Για την επόμενη χρονιά, στο εκδοτικό πρόγραμμα υπάρχει μία νουβέλα του Απόστολου Θηβαίου και δύο έργα Πορτογάλων δημιουργών, σε μετάφραση του Νίκου Πρατσίνη.
