Βιβλιο

Τσέζαρε Παβέζε: Το ωραίο καλοκαίρι, το φεγγάρι και οι φωτιές

Ένας από τους μεγαλύτερους Ιταλούς συγγραφείς παραμένει σχεδόν άγνωστος στις νεότερες γενιές

Σταύρος Παπαδήμας
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η ζωή του Τσέζαρε Παβέζε, οι πολιτικές του απόψεις και τα βιβλία του

Οι περισσότερες ελληνικές εκδόσεις των βιβλίων του Τσέζαρε Παβέζε έχουν εξαντληθεί, αλλά ετοιμάζονται αρκετές επανεκδόσεις που ίσως ανανεώσουν το ενδιαφέρον για τον μεγάλο Ιταλό πεζογράφο, κριτικό και ποιητή. Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν δύο βιβλία, η νουβέλα «Το ωραίο καλοκαίρι» (εκδ. Πατάκης) και «Το φεγγάρι και οι φωτιές» (εκδ. Μεταίχμιο), ένα ελάχιστο δείγμα του έργου του Παβέζε, ενώ μπορεί κανείς να βρει εδώ κι εκεί εξαντλημένες εκδόσεις σε άριστες μεταφράσεις: το «Κοπέλες μόνες», «Ο διάβολος στους λόφους», «O θάνατος θα ’ρθει και θα ’χει τα μάτια σου» και «Ο σύντροφος».

Αν και γεννήθηκε στο Κούνεο, η ζωή του Παβέζε συνδέθηκε με το Τορίνο, στο οποίο τοποθετούνται τα περισσότερα λογοτεχνικά του έργα: η πόλη παίζει ρόλο driving character και ταυτοχρόνως αποτελεί κέλυφος για τη μυθοπλασία – πόλη βιομηχανική, πόλη του βορρά, ανοιχτή στον κόσμο· μακριά από τη «μεσογειακή» Ιταλία και τη μιζέρια της. Χαρακτηριστικό του Παβέζε ήταν αυτό το άνοιγμα στον κόσμο: υπήρξε ένας από τους εισηγητές της αγγλο-αμερικανικής λογοτεχνίας στην Ιταλία, μεταφραστής του Γουόλτ Γουίτμαν, του Σέργουντ Άντερσον, της Γερτρούδης Στάιν, του Τζον Στάινμπεκ, του Τζον Ντος Πάσσος, του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, του Γουίλιαμ Φώκνερ. Η αγγλόγλωσση λογοτεχνία τον επηρέασε πολύ: ο Μέλβιλ και ο Τζέιμς Τζόυς ήταν από τους αγαπημένους του· ανάλυσε το έργο τους στο δοκίμιο λογοτεχνικής κριτικής  «La letteratura americana e altri saggi» που εκδόθηκε το1951 μετά τον θάνατό του.

Ως αντιφασίστας υπέστη κάμποσα βάσανα και, όπως ο Κάρλο Λέβι, επίσης Τορινέζος, συγγραφέας του «Ο Χριστός Σταμάτησε Στο Έμπολι» (που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη), πέρασε ένα χρόνο σε περιορισμό στον ιταλικό Νότο. Μια ερωτική απογοήτευση και η απομυθοποίηση της αριστεράς στην οποία «ανήκε», τον οδήγησαν στην αυτοκτονία, από υπερβολική δόση βαρβιτουρικών, στις 27 Αυγούστου 1950, έτος που κέρδισε το βραβείο Strega για το «Ένα ωραίο καλοκαίρι»: ο τίτλος αφορούσε τότε τρεις νουβέλες, μία εκ των οποίων τιτλοφορούνταν έτσι. Το 1961, οι εκδόσεις Einaudi εξέδωσαν το σύνολο του έργου του όπου ξεδιπλώνονται με χαρακτηριστική υποδηλωτικότητα τα θέματα που τον απασχολούσαν:  η ενηλικίωση, οι ψευδαισθήσεις της νεότητας, η μύηση του επαρχιώτη στη μεγαλούπολη, η ζωή της εργατικής τάξης, οι φιλοδοξίες ενσωμάτωσης στην αστική ζωή, η παιδική και εφηβική ηλικία – στα βιβλία του επανέρχονται συχνά οι αναμνήσεις του από τα καλοκαίρια που περνούσε στο λοφώδες τοπίο του Λάνγκε, στην περιοχή του Τορίνο.

Η ποιητικότητα της πρόζας του Παβέζε ενέπνευσε τον Μικελάντζελο Αντονιόνι που μετέφερε στον κινηματογράφο το μυθιστόρημα «Κοπέλες μόνες» και δημιούργησε ποιητικές εικόνες από τις λέξεις και τη θεματική του: μοναξιά, αυτοκτονία, η δυσκολία της επικοινωνίας – ο Τσέζαρε Παβέζε ήταν και παραμένει συγγραφέας του μοντέρνου κόσμου.