Βιβλιο

Η «Μικρή ιστορία της αρχαίας Ελλάδας» από τον Peter John Rhodes

Ο Βρετανός ιστορικός αφηγείται την αρχαϊκή, την κλασική και την ελληνιστική περίοδο, έως τις απαρχές της ρωμαϊκής ηγεμονίας

Νατάσσα Καρυστινού
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Peter John Rhodes με τίτλο «Μικρή ιστορία της αρχαίας Ελλάδας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη

Ο Βρετανός ιστορικός Peter John Rhodes έχει γράψει πλήθος βιβλίων για την αρχαία Αθήνα, για τον Αριστοτέλη και τον Αλκιβιάδη, ενώ το 1984 έκανε μια καινούργια μετάφραση του «Πελοποννησιακού Πολέμου» του Θουκυδίδη. Στο βιβλίο του με τίτλο «Μικρή ιστορία της αρχαίας Ελλάδας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Πέτρου Γεωργίου, αφηγείται συνοπτικά την ιστορία της Ελλάδας και των Ελλήνων από το 800 π.Χ. περίπου μέχρι το 146 π.Χ., δηλαδή μέχρι τη Μάχη της Λευκόπετρας που σηματοδοτεί την αρχή της ρωμαϊκής κατάκτησης.

Η αφήγηση ξεκινά από την Εποχή του Χαλκού, από την ημι-ιστορική αρχαϊκή Ελλάδα και διατρέχει τους αιώνες μέσα από τα μεγάλα γεγονότα -τον αποικισμό, την ανάπτυξη του εμπορίου, την ανάδυση των πόλεων, τους πολέμους-εξετάζοντας φαινόμενα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους: τη γραπτή γλώσσα, τη δουλεία, την ανάδυση της «επιστήμης» της ιστορίας, τη θέσπιση των Ολυμπιακών Αγώνων, τη διαμόρφωση διαφορετικών τρόπων ζωής στον ευρύτερο ελληνικό χώρο.

O Rhodes περιγράφει την εξέλιξη του πολιτεύματος από τις πρώιμες τυραννίες μέχρι την εγκαθίδρυση της εύθραυστης αθηναϊκής δημοκρατίας, η οποία γνώρισε απόπειρες πραξικοπημάτων και περιόδους ολιγαρχικής διακυβέρνησης, χώρια τις παραδρομές του πολιτεύματος, τους άδικους οστρακισμούς, τις διώξεις και τους πολέμους που ήσαν συνήθως εμφύλιοι. Αν και, αναπόφευκτα, υπάρχει πληθώρα ονομάτων, μερικά από τα οποία ίσως πολλοί αναγνώστες δεν έχουν ακούσει, η αφήγηση μοιάζει με μυθιστόρημα: δεν πειράζει αν μερικά γεγονότα ξεχνιούνται ή δεν μπορούν να ενταχθούν στο πανόραμα αυτής της πολυπρόσωπης της ιστορίας. Το βιβλίο υπερβαίνει εξάλλου τη γεγονοτική ιστορία ερευνώντας τις σχέσεις του ελληνικού χώρου με τα βασίλεια της Εγγύς Ανατολής, καθώς και το πώς οι ελληνικές πόλεις οδηγήθηκαν στην ακμή της κλασικής εποχής. Ο Rhodes απαντά στα ερωτήματα σχετικά με την αργή παρακμή της Αθήνας και της Σπάρτης μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, την άνοδο της Μακεδονίας και τη διαμόρφωση του κόσμου κατά την άνοδο της Ρώμης.

Αν και τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια είναι όσα αναλύουν την καθημερινή ζωή στην αρχαία Ελλάδα ―τη θέση των γυναικών, την πολιτιστική δραστηριότητα, το πώς τα ήθη αποτυπώθηκαν στην τέχνη της κάθε περιόδου― αυτό που μένει στον αναγνώστη είναι μια σειρά μαθημάτων που ηχούν στο σήμερα. Τα αίτια του Πελοποννησιακού πολέμου παραμένουν ζωντανά για ενδεχόμενους πολέμους στον σύγχρονο κόσμο και η αντικατάσταση μιας μεγάλης δυνάμεως από μια άλλη αποτελεί επίσης φαινόμενο του σήμερα. Προπάντων, έχει ενδιαφέρον στο πέρασμα του χρόνου η αντικατάσταση των άξιων ηγετών από αχρείους, η κατάρρευση των αμφικτιονιών και η όξυνση των ανταγωνισμών μεταξύ γειτόνων που επέφεραν φρικτές ήττες και τραγωδίες.

Το βιβλίο του Rhodes εντάσσεται σε μια επιτυχημένη σειρά των εκδόσεων Πατάκη που περιλαμβάνει τη «Μικρή ιστορία της αθηναϊκής δημοκρατίας» της Κλοντ Μοσέ, τη «Μικρή ιστορία της βυζαντινής αυτοκρατορίας» του Διονύση Σταθακόπουλου και τη «Μικρή ιστορία της ρωσικής επανάστασης» του  Ε.Χ. Καρ.