Τι είναι αυτό που τροφοδοτεί τη θυελλώδη δύναμη που ονομάζεται «σκανδιναβικό νουάρ»; Οι Σκανδιναβοί συγγραφείς φαίνεται ότι έχουν πολλές ακόμα ιστορίες να μας διηγηθούν – ιστορίες αγριότητας, εκμετάλλευσης, κακοποίησης, κοινωνικής σήψης, υποκρισίας, μυστικών και συγκαλύψεων.
Ιστορίες με τις οποίες ο αναγνώστης εμφορείται από φρίκη όχι από την απιθανότητα των καταστάσεων που περιγράφονται, αλλά αντίθετα από την αληθοφάνειά τους και τη μεταγραφή τους σε μια γλώσσα απλή, κοφτή, αφτιασίδωτη. Η στοχευμένη πεζότητα του λόγου μάς κινητοποιεί, μας αφυπνίζει από την αδράνεια, καθώς αντιλαμβανόμαστε πόσο ελάχιστη αξία έχει η ανθρώπινη ζωή, ακόμα και σήμερα, ακόμα και στις προηγμένες κοινωνίες – τουλάχιστον σε ορισμένους ζοφερούς θύλακες των εν λόγω κοινωνιών.
Η τελευταία ηχηρή προσθήκη του scandi-noir είναι «Το δωμάτιο του κακού» (εκδ. Ψυχογιός), το πρώτο μέρος της «Τριλογίας της Βικτόριας Μπέργμαν» του συγγραφικού διδύμου που ακούει στο ψευδώνυμο Έρικ Αξλ Σουντ. Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που βάζει το δικό του λιθαράκι για να υπονομεύσει την υπόληψη του περίφημου «σουηδικού μοντέλου». Τι ειρωνεία, σε μία από τις χώρες με πανθομολογούμενη υψηλή ποιότητα ζωής, με ξακουστό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, αυτή ακριβώς η ποιότητα ζωής να παραμένει στην πραγματικότητα προνόμιο ορισμένων.
Το «Δωμάτιο του κακού» χτίζει πάνω στην οιονεί φεμινιστική δυναμική προγενέστερων αστυνομικών μυθιστορημάτων (στο νου έρχεται το «Κορίτσι με το τατουάζ»), καθώς δομείται γύρω από δύο γυναικείους χαρακτήρες, την ντετέκτιβ Ζανέτ και την ψυχολόγο Σοφία, που η καθεμιά μετρά τις δικές της απογοητεύσεις, τα δικά της μίνι (ή μάξι) τραύματα που, αναπόφευκτα, τους έχει κληροδοτήσει κυρίως το αντρικό φύλο. Σακαταμένες και κουρασμένες αντιηρωίδες, αλλά με έναν τρόπο αισθητά διαφορετικό σε σχέση με τις κλισέ απεικονίσεις ανδρών-ερευνητών σε αντίστοιχα μυθιστορήματα, οι δύο πρωταγωνίστριες, στις οποίες μοιράζεται η δράση του βιβλίου, συναντιούνται με αφορμή μία σειρά δολοφονιών μικρών αγοριών. Αγόρια τα οποία εντοπίζονται νεκρά σε διάφορα σημεία της Στοκχόλμης, έχοντας πέσει θύματα πολύμηνων βασανιστηρίων. Μεταναστόπουλα, χωρίς βοήθεια από πουθενά στη νέα τους πατρίδα, τη «φιλόξενη» Σουηδία, που καταλήγουν να παραπέσουν σε μία από τις πολλές λακκούβες ή χαραμάδες του νέου τους κόσμου, και εγκαταλείπονται να πεθάνουν μέσα σε αυτές. «Η Ευρώπη βρίθει από παράνομα παιδιά-φυγάδες. Παντού υπήρχαν παιδιά που ήρθαν και εξαφανίστηκαν δίχως κανένας να ξέρει πού πήγαν. Ακόμα και να ήξεραν, κανένας δεν έκανε τίποτα» συλλογίζεται η αστυνομικός Ζανέτ.
Στο επίκεντρο του βιβλίου, παντού αλλά και ταυτόχρονα πουθενά, σαν ομίχλη που εμποτίζει κάθε σελίδα του, βρίσκεται η αινιγματική φιγούρα της Βικτόριας Μπέργμαν, μίας θεραπευόμενης της ψυχολόγου, με το δικό της παρελθόν σεξουαλικής κακοποίησης. Σαν φασματική παρουσία, η Βικτόρια είναι ένα τυφλό σημείο στο οποίο δεν μπορεί ο αναγνώστης να εστιάσει, αλλά που φαίνεται να κρατά το κλειδί του μυστηρίου και την οποία αρχικά μαθαίνουμε μέσα από χειμαρρώδεις μαγνητοφωνημένους μονολόγους ή από ανησυχητικά φλασμπάκ.
Το δίδυμο των συγγραφέων, με τη μάλλον ανορθόδοξη πρότερη σταδιοδρομία (ο ένας ηχολήπτης, electropunk μουσικός και εικαστικός, ο άλλος βιβλιοθηκάριος σε φυλακή), μας παραδίδει ένα μυθιστόρημα ενοχλητικών εικόνων και ανατροπών, ένα βιβλίο σκληρό, αδιαφανές και πολυεδρικό, σαν ακατέργαστο διαμάντι. Η καλή μετάφραση από τον Ξενοφώντα Παγκαλιά σιγοντάρει τη σκοτεινιά της ιστορίας, που οπτικοποιείται περίφημα από το δωμάτιο του εξωφύλλου, στο οποίο συνυπάρχουν σε ισόποσες δόσεις η αθωότητα και η νοσηρότητα. Πολλές φορές το κακό δεν πιάνει πολύ χώρο· του αρκεί και ένα δικό του δωμάτιο.
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο με τίτλο, το τρίτο και τελευταίο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή
9°
